کتاب کارل پوپر

کتاب کارل پوپر نوشته احمد علامه فلسفی است که به زندگی، زمانه و آثار کارل رایموند پوپر، فیلسوف و ریاضی‌دان اتریشی- انگلیی می‌پردازد.

درباره کارل پوپر

کارل رایموند پوپر (Karl Popper) تاریخ تولد ۲۸ ژوئیه ۱۹۰۲ – تاریخ درگذشت ۱۷سپتامبر ۱۹۹۴( 92 سالگی) ، فیلسوف علم، منطق دان، ریاضی‌دان و اندیشمند اتریشی-انگلیسی و استاد مدرسه اقتصاد لندن بود.

 پوپر یکی از فیلسوفان علم سده بیستم به حساب می‌آید و آثار زیادی در فلسفه سیاسی و اجتماعی از خود باقی گذاشته‌است. پوپر به دلیل کوشش‌هایش در رد روش علمی طرفداران کلاسیک مشاهده/استنباط (اثبات‌گرایان) از طریق پیشبرد روش ابطال‌پذیری تجربی، مخالفت‌اش با دانش برآمده از قیاس و استدلال کلاسیک (ارسطویی-افلاطونی) و دفاع از خردگرایی انتقادی، بنیادگذاری نخستین فلسفه انتقادی غیر توجیه‌گرانه در تاریخ فلسفه و دفاع نیرومندش از لیبرال دموکراسی و اصول انتقادگرایی اجتماعی که به نظر او امکان ظهور جامعه باز را فراهم کردند، شهرت دارد. پوپر در یک خانواده از طبقه متوسط و دارای مذهب یهودی که به مسیحیت پروتستان گرویده بود، زاده شد. پوپر در ۱۹۱۹ در اثر تبلیغات کمونیست‌ها، مارکسیست شد، ولی چند ماهی نگذشت که بی‌پایگی وعده‌های بزرگ این نظام را دریافت و روی از آن برتافت.

لئو اشتراوس و همکاران او در دانشگاه شیکاگو بودند. او نامه‌ای که اریک فوگلین در مذمت کارل پوپر نوشت را تأیید کرد. در این نامه فوگلین نوشته بود که رویکرد پوپر به فلاسفه گذشته «هتاکانه» است و کتاب جامعه باز او «چرندیات ایدئولوژیک»، یک «رسوایی» و مطالعه آن «اتلاف وقت» است. او به‌طور خاص در مورد فهم پوپر از اندیشه‌های افلاطون با ذکر مثال گفت: پوپر در فلسفه آن‌چنان بی‌سواد و آن قدر یک غوغاسالار مبتدی ایدئولوژیک است، که قادر نیست حتی به‌طور تقریبی محتوای یک صفحه از آثار افلاطون را بازگویی کند. خواندن [فلسفه] برای او نفعی ندارد. دانش او آن قدر ناچیز است که نمی‌فهمد مؤلف چه می‌گوید.

پوپر مدعی دفاع از آزادی ، هرگز تحمل آراء و نظریات مخالف خود را نداشت و به صورت هتاکانه علیه مخالفان خود برخورد می کرد. وی اصولا اثبات منیت و حضور خود را در نفی دیگر اندیشمندان جستجو می کرد . اما الیزابت دوم، ملکه بریتانیا در ۱۹۶۵ به پاس خدمات پوپر به سرمایه‌داری و لیبرالیسم سیاسی غرب ، به او عنوان «سِر»(SIR) داد و در ۱۹۸۲ وی را به لقب «مصاحب افتخاری» خویش ملقب ساخت.

پوپر از اعضای انجمن سلطنتی و فرهنگستان انگلیس، عضو خارجی فرهنگستان علم و هنر آمریکا، انجمن فرانسه، عضو خارجی فرهنگستان ملی لینچه‌ای، عضو فرهنگستان جهانی فلسفه علوم، وابسته فرهنگستان سلطنتی بلژیک، عضو آکادمی علم و هنر و فرهنگ اروپا، عضو افتخاری فرهنگستان جهانی تاریخ علوم، عضو افتخاری انجمن سلطنتی زلاندنو، عضو فرهنگستان زبان و ادبیات آلمان، عضو فرهنگستان علوم اتریش، عضو افتخاری حلقه PBK در هاروارد، عضو انجمن فلسفه آلمان، عضو افتخاری مدرسه علوم اقتصادی و سیاسی لندن و کالج داروین در کمبریج بود. لذا بدین ترتیب کارل رایموند پوپر، به عنوان یک دانشمند درباری و سرسپرده کاخ سلطنتی ملکه بریتانیا در می آید تا بدین طریق منویات استعماری، استحماری و استثمارگرانه را بر پایه دانش نئولیبرالیسم شیوع دهد.

 خواندن کتاب کارل پور را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 دانشجویان و علاقه‌مندان به رشته فلسفه مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب کارل پوپر

درباره عقاید «کارل رایموند پوپر»

به اعتقاد پوپر، انقلاب تنها در دو حالت و دو گونه جامعه امکان رخ دادن دارد. حالت اول جامعه سنتی است که به دلیل سست شدن سنت‌های حاکم بر آن، حکومت مورد اعتراض مردم قرار می‌گیرد. حالت دوم، اما جوامع باز هستند که در آن‌ها به دلیل رواج آزادی ممکن است احساس مسئولیت‌پذیری که بیش از هر چیز در این جوامع مورد نیاز است تبدیل به نوعی مسئولیت‌گریزی و واپس‌گرایی گردد.

قرن بیستم را به درستی قرن انقلاب‌ها نامیدند، چراکه تحولات اجتماعی بنیادین زیادی در اقصی نقاط عالم اتفاق افتاد که مهم‌ترین دلایل تحقق این رخدادها را می‌توان پررنگ شدن عقاید ضداستعماری و روحیات ناسیونالیستی، عملیاتی شدن ایدئولوژی انقلابی مارکسیسم در بسیاری از کشورهای شرق و غرب عالم و نیز نهضت‌های اسلامی و تجدیدحیات‌طلبی تفکرات دینی دانست. به هر حال میل به دگرگونی بنیادین و تحول در ساختارهای سیاسی و اجتماعی در یک سده گذشته به اوج رسید، اما در اواخر همین سده و تفکر مقابلی در فضای روشنفکری و فلسفی شکل گرفته که تمایلی به انقلاب‌گرایی ندارد بلکه آن را برای جوامع مضر می‌شمرد.

یکی از فلاسفه‌ای که کوشید در مکتوبات و اعلانات خود، این مسئله یعنی ضدیت با انقلاب را نهادینه سازد، کارل پوپر فیلسوف اتریشی- انگلیسی است. تفکرات سیاسی وی پیرامون مباحثی، چون انقلاب، جامعه باز و... توسط بسیاری از حامیانش در کشورهای غیرغربی از جمله ایران نیز مورد استقبال قرار گرفت. یادداشت پیش رو ضمن بررسی عقاید پوپر رفتار انقلابی و اصلاحگرانه درصدد است نشان دهد به کارگیری عبارت ضدانقلاب برای اصلاح‌طلبان ناب لااقل از بعد اندیشه فلسفه نه تنها یک برچسب نیست بلکه برخاسته از متن و بطن اعتقادات ایشان است.

محافل روشنفکری در جریان‌های داخلی جمهوری اسلامی ایران خصوصاً از دهه ۶۰ به بعد، با ترجمه، شرح و تدریس آثار فیلسوفان غربی خصوصاً هایدگر به تقابلی فکری و شناختی و زوایای فکری رسیدند که در سال‌های بعد روشنفکران حامی هر یک از این فلاسفه را به یک جناح فکری متمایز سوق داد. ترجمه و انتشار کتاب «جامعه باز» و دشمنان آن اثر کارل پوپر در سال ۱۳۶۴ بحث مهم دیگری را در محافل فکری ایران در دوران پس از انقلاب برانگیخت. بحث تنها درباره خود پوپر نبود بلکه اصول شناخت‌شناسانه و گرایش‌های سیاسی را نیز در بر می‌گرفت. رضا داوری این شتاب برای انتشار کتاب پوپر را به عنوان تلاشی از سوی مترجمان و ناشران برای ترویج دموکراسی غربی و یک جنبش عقل‌باورانه در فلسفه مورد حمله قرار داد. در مورد اتهام نخست، اظهار عقیده کرد که ترویج رؤیای پوپر در مورد یک جامعه باز مبتنی بر این اصل که بدون آزادی نه عدالت می‌تواند وجود داشته باشد و نه امنیت، در واقع شیوه‌ای زیرکانه برای مخالفت با انقلاب است زیرا پیامدهای سیاسی اندیشه‌های پوپر به روشنی در هواداری از سرمایه‌داری و لیبرالیسم سیاسی غرب است. داوری به گونه‌ای جدلی می‌نویسد: «تعجب می‌کنم که چگونه پوپر در یک کشور اسلامی ظهیر دین می‌شود و هیچکس تعجب و اعتراضی نمی‌کند و فریاد برنمی‌آورد که چگونه یک ملحد حامی اسلام شده است؟»

با توجه به اینکه بسیاری از سیاستمداران حاکم یا نقش‌آفرین در دولت‌های برآمده از انقلاب بنا به دلایل متعدد نسبت به عقاید انقلابی خود تجدید نظر نموده و درصدد تثبیت وضع موجود یا میل به تغییرات بطئی به جای تحول‌خواهی آرمانگرایانه برآمدند، عقاید پوپر به دستاویزی برای تأیید نظریه زبان تبدیل شد.

با وجود اینکه پوپر رساله یا کتابی به صورت ویژه در خصوص موضوع انقلاب