کتاب بوف کور در سایه روشن قرن

کتاب بوف کور در سایه روشن قرن اثر علی تسلیمی، مجموعه مقالاتی است که در نقد و بررسی رمان مشهور و پر آوازه‌ی صادق هدایت، بوف کور نوشته شده است.

درباره کتاب بوف کور در سایه روشن قرن

کتاب بوف کور در سایه روشن قرن دو بخش دارد و به نقد رمان مشهور هدایت، یعنی بوف کور می‌پردازد. در بخش اول کتاب شش مقاله با نام‌های فرمالیسم، ساختگرایی، پدیدارشناسی، روانکاوی، جامعه‌شناسی و پساساختگرایی می‌خوانیم و بخش دوم شامل چهار مقاله از علی تسلیمی است که درباره فمینیسم، پسااستعماری و نقد تطبیقی نوشته شده‌اند. این اثر گره‌های کتاب بوف کور را می‌گشاید و به صورت فشرده نظریه‌های متفاوتی را درباره داستان کوتاه بیان می‌کند. 

کتاب بوف کور در سایه روشن قرن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

دوست‌داران مطالعات نقد ادبی را به خواندن این اثر دعوت می‌کنیم.  

بخشی از کتاب بوف کور در سایه روشن قرن

موشکافی و خوانش دقیق، دقت در جزئیات متن است که خواست نویسنده از این متن یا آن واژه در آن چیست، آیا نویسنده بهترین واژگان را در این راه به کار برده است؟ موشکافی به گونه‌ای با دور هرمنوتیکی مناسبت دارد و هم‌چنین شامل فهم تناسب‌ها و ایهام‌تناسب‌های سنتی می‌شود، زیرا این گونه ویژگی‌های نقد نو در زمان خود، تازه بوده، اما کلاسیک است. هنگامی‌که راوی بوف کور می‌گوید: «در زندگی زخم‌هایی هست که مثل خوره روح را آهسته در انزوا می‌خورد و می‌تراشد»، «زخم» با «خوره» ارتباط دارد، و این «خوره» چیزی است که ناگهانی انسان را نابود نمی‌کند، بلکه «آهسته»، آرام و درازمدت مانند موریانه چارچوب وجود انسان را «می‌تراشد» و نابود می‌کند، نابودی‌ای که در «انزوا» رخ می‌دهد.

اندام‌وارگی، که یادآور وحدت اندام‌واره رمانتیک است، ارتباط اجزا و یگانگی میان کل و جزء اثر را نشان می‌دهد؛ کلیت بوف کور، بیان فضاهای خیالی، پوچ و توخالی است و هنگامی‌که آن را با اجزای دیگر متن می‌سنجیم، با جهان مرده و توخالی دیگر روبه‌رو می‌شویم. ما گاهی در مثال‌ها از جاهای دشوارتر بوف کور یاد می‌کنیم که گره‌ای از بوف کور را نیز باز می‌کند:

سر راهم خانه‌های خاکستری رنگ به اشکال هندسی عجیب‌وغریب- مکعب، منشور، مخروطی- با دریچه‌های کوتاه و تاریک دیده می‌شد. این دریچه‌ها بی‌در و بست، بی‌صاحب و موقت به نظر می‌آمدند. مثل این بود که هرگز یک موجود زنده نمی‌توانست در این خانه‌ها مسکن داشته باشد 

اگر با نگاهی کلاسیک و گوتیک به متن بنگریم، اشکال هندسی، جسم تعلیمی و ذهنی هستند که حجم، جسم و جرم واقعی و طبیعی ندارند. جسم هندسی و تعلیمی، مادی و زنده نیست. جسم واقعی ما را به جهان رئالیستی پرتاب می‌کند، اما جسم تعلیمی ما را به جهان سوررئال، گوتیک و ترسناک می‌برد. اینجاست که فضای این خانه‌های مرده و غیرطبیعی با ساکنین آن که مانند اجسام و بدن‌های بی‌سر هستند، مناسبت می‌یابد. راوی خواب می‌بیند که بسیاری از آدم‌ها بی‌سر هستند. البته فضاهای داستان در بیداری تا این اندازه غیرطبیعی نیست، ولی این فضاها با خواب و رؤیا و بهتر بگویم با کابوس‌های راوی همخوانی و اندام‌وارگی دارد.