کتاب ۱۳۰ نکته در باب کارگردانی

کتاب ۱۳۰ نکته در باب کارگردانی نوشته فرانک هاوزر و راسل رایش دو تن از دست‌اندرکاران هنر کارگردانی است که در مجموعه مطالعات اجرا به چاپ رسیده است.

مجموعهٔ مطالعات اجرا، عنوان مجموعهٔ تازه‌ای است که برای معرفی کتاب‌هایی در زمینهٔ عملِ اجرا، و مهارت‌های عملی تئاتر طراحی‌شده است. برعکسِ مجموعه‌های بیشتر‌تئوریک تئاتر، مطالعات اجرای بیدگل رویکردی عملی‌تر را در زمینهٔ تئاتر و اعمال تئاتری در پیش خواهد گرفت. این مجموعه مختص عرضهٔ کتاب در زمینهٔ بازیگری و کارگردانی نیست، بلکه به معرفی و عرضهٔ کتاب‌هایی که به تخصص‌هایی نظیر طراحی صحنه، نور، گریم و نمایش عروسکی مربوط‌اند نیز خواهد پرداخت.

مجموعهٔ مطالعات اجرای نشر بیدگل، منبعی مفید برای آموزش عملی هنرجویان، مربیان و به‌خصوص دانشجویان تئاتر است.

درباره کتاب ۱۳۰ نکته در باب کارگردانی

 در این کتاب تجریبات ارزشمند فرانک هاوزر و راسل ریش را در طول سال‌ها فعالیت در عرصه کارگردانی می‌خوانید. این کتاب از همان نخستین رویارویی با متن شروع می‌شود و نکات آموزنده‌ای درباره دریافت و تحلیل متن بیان می‌کند. سپس به موضوعاتی مثل اولین روخوانی متن، گزینش بازیگران، قوانین تمرین، میزانسن و عناصر صحنه و حتی چگونگی گرفتن خنده و عکس‌العمل‌های دیگر از تماشاگران می‌پردازد. 

 تلاش نویسندگان کتاب این است که رهنمودهایی در باب کارگردانی را در اختیار کارگردانان تازه‌کار و باتجربه قرار دهند تا آنها با مسائل و مشکلات تمام مراحل کارگردانی آشنا شوند و در پیشگیری از قوع آنها بکوشند.

۱۳۰ نکته در‌باب کارگردانی قرار نیست تنها «دستورالعملی» برای یک‌بار خواندن باشد، بلکه می‌توان از آن همچون کارافزاری دائمی استفاده کرد. این کتاب را می‌توان به سه گونه خواند:

۱. ترتیبِ خطیِ کتاب روند تمرین را از شروع تا پایان نشان می‌دهد و در طول کارگردانی می‌توانید به همان ترتیبی که کار پیش می‌رود به آن مراجعه کنید.

۲. بخش‌بندیِ مطالب این امکان را می‌دهد تا در راهِ رفتن به محل تمرین‌ها یا وقتی منتظر رسیدن بازیگران هستید کتاب را نگاه کنید و ببینید چه چیزی مناسب تمرین آن روز است.

۳. نکته‌هایی را که به‌هم مربوط‌اند باهم بخوانید. با این کار می‌توانید موضوعات مهم‌تر دیگری پیدا کنید که لزوماً به‌طور مجزا به آنها پرداخته نشده است.

 خواندن کتاب ۱۳۰ نکته در‌باب کارگردانی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

کتاب ۱۳۰ نکته در‌باب کارگردانی نه‌تنها برای کارگردانان تازه‌کار سودمند است، بلکه کارگردانان باتجربه‌ای نیز که حاضرند با شیوه‌ها و گرایش‌های تازه آشنا شوند می‌توانند از آن بهره برند.

 این کتاب همچنین می‌تواند برای فیلمسازان، تماشاگران تئاتر و علاقه‌مندانی که می‌خواهند از نزدیک با چگونگیِ پروسهٔ خلق تجربه‌ای زنده و مشترک آشنا شوند به کار آید.

 بخشی از کتاب ۱۳۰ نکته در‌باب کارگردانی

۵: قوانین تمرین

۳۸. از توانمندی‌های خود استفاده کنید.

ببینید چطور به بهترین نحو کار می‌کنید و همان‌طور کار کنید: از بازیگران بخواهید با نقل به معنی صحنه‌ای را تمرین کنند؟ یا هر نقشی را به‌صورت حیوان بازی کنند؟ یا بداهه‌سازی کنند؟

۳۹. انضباط لازمهٔ تمرین است.

قرار نیست همیشه با همه دوستانه رفتار کنید و دوست همه باشید. بر وقت‌شناسی و دیر‌نیامدن تأکید کنید و از همه بخواهید در هر شرایطی تلفن کنند و شما را از تأخیر خود باخبر سازند. باید از گپ‌زدنِ بی‌دلیل جلوگیری کنید و اجازه ندهید کسانی که کاری ندارند جلوی کسانی که تمرین می‌کنند سرگرم روزنامه‌خواندن [یا بازی با تلفن و کامپیوتر] شوند.

۴۰. برای هر هفته پیشاپیش برنامه‌ریزی کنید.

به خاطر داشته باشید که در روزهای نخست، وقتی به‌تازگی با یکدیگر و با نمایش آشنا می‌شوید، انجام‌دادن همه‌چیز دو برابر آنچه شما فکر می‌کنید وقت می‌برد.

۴۱. بی‌دلیل بازیگران را معطل نگه ندارید.

این کار کل گروه را مأیوس می‌کند. حتماً، کار را زود شروع کنید، آن‌قدر زود که انگیزهٔ تمرین‌کردن از بین نرود. ولی اگر بازیگران مجبور شدند نیم‌ساعتی منتظر شما بمانند تا به سر تمرین برسید، چاره‌ای نیست، اما اگر فکر می‌کنید مدت بیشتری طول می‌کشد تا برسید، از بازیگران پوزش بخواهید و به آنها اجازه دهید بروند و سرِ زمان مشخصی برگردند.

۴۲. بی‌جهت پوزش نخواهید.

به‌شوخی هم که شده خود را کوچک نکنید. این کار ممکن است تأثیرات بسیار منفی‌ای بر گروه داشته باشد. بد نیست باز هم تکرار کنیم که: قرار نیست همیشه دوست همه باشید.

۴۳. مطمئن شوید که مدیر صحنه وقتی برای استراحت می‌دهد.

شما ناخدا هستید و می‌توانید یکسره کار کنید، ولی گروه سریع‌تر خسته می‌شود. آنها شوق شما را ندارند و افتخاری که از کار نصیبشان می‌شود به اندازهٔ افتخارِ شما نیست که سرحال و مشتاق سرِ پا بمانند و کار کنند.

۴۴. سپاسگزاری فراموش نشود.

رفتار درست تئاتری حکم می‌کند که بازیگران و دیگر اعضای گروه با دقت و ادب به دستورها و خواسته‌های مدیرصحنه گوش کنند و انجامشان دهند. مطمئن شوید که در کار شما نیز چنین رفتار می‌شود.

اجازه ندهید هیچ عضوی به مدیرصحنه بی‌ادبی یا کم‌محلی کند. در مدارس تئاتر، باید روی این‌گونه رفتارها تأکید شود، که البته چنین نیست.

۴۵. نظر کارکنان را جویا شوید.