کتاب اقتصاد خوردنی

کتاب اقتصاد خوردنی (اقتصاددانی گرسنه جهان را شرح می‌دهد) با عنوان اصلی Edible Economics نوشتهٔ ها جون چانگ و ترجمهٔ سعید عدالت‌جو توسط انتشارات کتابستان معرفت منتشر شده است. این اثر با روایتی متفاوت، مفاهیم اقتصادی را از خلال داستان‌ها و مثال‌هایی برگرفته از دنیای غذا و خوراکی‌ها بررسی می‌کند. نویسنده با بهره‌گیری از تجربه‌های شخصی و روایت‌هایی از فرهنگ‌های مختلف، تلاش می‌کند اقتصاد را به زبانی ملموس و روزمره برای مخاطب توضیح دهد. نسخه‌ٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب اقتصاد خوردنی

کتاب اقتصاد خوردنی، اثر ها جون چانگ، اقتصاددان، رویکردی نوآورانه برای نقد اقتصاد نئولیبرال و «اجماع واشنگتن» به کار می‌گیرد. چانگ در این کتاب، با استفاده از دستورالعمل‌های سادهٔ آشپزی، مفاهیم پیچیدهٔ اقتصادی را به شکلی قابل فهم و سرگرم‌کننده ارائه می‌دهد. این شیوهٔ منحصربه‌فرد، کتاب را به مجموعه‌ای از مقالات خواندنی تبدیل کرده که مخاطب عام را به دنیای اقتصاد دعوت می‌کند و مفاهیم دشوار را برای او لذت‌بخش می‌سازد. به‌عنوان مثال، یک دستور پخت ساده برای ماهی، به او امکان می‌دهد تا دربارهٔ شرکت‌های با مسئولیت محدود و سپس سرمایه‌گذاری‌های پایدار در فناوری‌های سبز بحث کند. این ساختار غیرمعمول، اقتصاد را از انحصار زبان تخصصی خارج کرده و آن را به زندگی روزمره پیوند می‌زند.

چانگ در کتاب اقتصاد خوردنی برای اثبات دیدگاه‌هایش، اغلب به تجربهٔ شخصی خود و به‌ویژه رشد خیره‌کنندهٔ کره جنوبی تکیه می‌کند. او با استفاده از این مثال، استدلال می‌کند که توسعهٔ اقتصادی موفق، نتیجهٔ سیاست‌های دولت‌محور مانند حمایت از صنایع نوپا، برنامه‌ریزی صنعتی و تشویق ریاضت داخلی است. این دیدگاه، خوش‌بینی افراطی نئولیبرال‌ها یا حتی برخی اقتصاددانان چپ‌گرا را که توسعه را یک «راه‌حل جادویی» و سریع می‌پندارند، به چالش می‌کشد. چانگ بر این باور است که توسعه فرآیندی دشوار و طولانی است که نیازمند «غیرمصرف» و صبر چندین دهه است و این مدل را تنها «دستورالعمل» مؤثر برای رشد می‌داند.

کتاب اقتصاد خوردنی در قالب فصل‌های موضوعی، با محوریت یک مادهٔ غذایی، به مسائل بنیادین اقتصاد، تاریخچه و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی آن می‌پردازد. هر فصل با یک خوراکی آغاز می‌شود و سپس به موضوعات کلیدی مانند فرهنگ، بهره‌وری، تجارت آزاد، نابرابری، دولت رفاه، آیندهٔ کار و سرمایه‌داری می‌پردازد. چانگ با بهره‌گیری از روایت‌های شخصی، مثال‌های تاریخی و تحلیل‌های انتقادی، تلاش کرده است تا مفاهیم پیچیده را به گونه‌ای ملموس توضیح دهد و پلی میان آشپزی و اقتصاد بسازد. این رویکرد خلاقانه به خواننده اجازه می‌دهد تا اقتصاد را از زاویه‌ای غیرمنتظره و روزمره ببیند.

با وجود رویکرد طنزآمیز و جذاب، کتاب اقتصاد خوردنی انتقاداتی را نیز به همراه دارد. برخی منتقدان معتقدند که انتقال از موضوع غذا به اقتصاد گاهی ناشیانه صورت می‌گیرد و پیوند میان آن‌ها همیشه بی‌نقص نیست. همچنین، این کتاب به ایدهٔ مهمی توجه کافی نشان نمی‌دهد: این که خود رشد اقتصادی می‌تواند مشکل اصلی باشد، به‌ویژه از منظر مسائل زیست‌محیطی. این ضعف‌ها، از عمق تحلیل‌های کتاب در برخی زمینه‌ها می‌کاهد و نشان می‌دهد که حتی یک رویکرد خلاقانه نیز ممکن است محدودیت‌هایی داشته باشد.

در مجموع، کتاب اقتصاد خوردنی اثری است که با لحن غیررسمی و حکایت‌های شخصی، جایگزینی قابل تأمل و روشنگر برای نظریات اقتصادی غالب ارائه می‌دهد. این کتاب، با وجود برخی کاستی‌ها، خواننده را به تأمل در مفاهیم کلیدی اقتصاد دعوت می‌کند و به او نشان می‌دهد که چگونه می‌توان از زاویه‌ای متفاوت به پیچیده‌ترین مسائل نگاه کرد. طنز و سادگی چانگ، ایده‌های مهمی را در ذهن خواننده ماندگار می‌کند و او را به تفکر انتقادی دربارهٔ جهانی که در آن زندگی می‌کنیم، ترغیب می‌سازد.

خلاصه کتاب اقتصاد خوردنی

کتاب اقتصاد خوردنی با رویکردی داستان‌محور و مثال‌های ملموس، تلاش می‌کند مفاهیم اقتصادی را از قالب انتزاعی و تخصصی خارج کند و آن‌ها را به زندگی روزمره پیوند بزند. نویسنده در هر فصل، با انتخاب یک مادهٔ غذایی مانند سیر، بلوط، بامیه، نارگیل، آنچوی، گوشت گاو، موز، کوکاکولا، مرغ، فلفل تند، لیموترش، ادویه، توت‌فرنگی و شکلات، به موضوعات کلیدی اقتصاد می‌پردازد و از خلال روایت‌های تاریخی، فرهنگی و شخصی، ابعاد مختلف اقتصاد را بررسی می‌کند. برای مثال، در فصل «بلوط»، نویسنده نشان می‌دهد که فرهنگ، برخلاف تصور رایج، نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت اقتصادی ندارد و سیاست‌ها و انتخاب‌های اجتماعی اهمیت بیشتری دارند. در فصل «بامیه»، با مرور تاریخ برده‌داری و کار اجباری، رابطهٔ پیچیدهٔ سرمایه‌داری و آزادی را به چالش می‌کشد. فصل «نارگیل» به این باور غلط می‌پردازد که مردم کشورهای فقیر به‌دلیل کم‌کاری فقیر مانده‌اند و با داده‌ها و مثال‌های عینی، بهره‌وری و ساختارهای اجتماعی را عامل اصلی می‌داند. در بخش‌های دیگر، موضوعاتی مانند حمایت‌گرایی، ثبت اختراع، تجارت آزاد، نقش شرکت‌های چندملیتی، دولت رفاه، نابرابری، کار مراقبتی، تغییرات اقلیمی و آیندهٔ کار با زبانی ساده و مثال‌های خوراکی بررسی می‌شود. نویسنده تأکید دارد که اقتصاد فقط مجموعه‌ای از معادلات و نظریه‌ها نیست، بلکه بر زندگی، ارزش‌ها و حتی شخصیت انسان‌ها تأثیر می‌گذارد. در نهایت، کتاب مخاطب را دعوت می‌کند تا با نگاهی انتقادی و چندجانبه به اقتصاد بنگرد و از تک‌روایت‌های غالب فاصله بگیرد.

چرا باید کتاب اقتصاد خوردنی را بخوانیم؟

کتاب اقتصاد خوردنی با پیوندزدن مفاهیم اقتصادی به دنیای خوراکی‌ها و روایت‌های روزمره، اقتصاد را از انحصار زبان تخصصی خارج می‌کند و آن را برای طیف وسیعی از مخاطبان قابل لمس می‌سازد. «کتاب حاضر نه‌تنها به تحلیل نظریه‌های اقتصادی می‌پردازد، بلکه با مثال‌های تاریخی و فرهنگی، نشان می‌دهد چگونه سیاست‌ها و انتخاب‌های اجتماعی بر سرنوشت ملت‌ها تأثیر می‌گذارند. خواندن این اثر فرصتی است برای بازاندیشی دربارهٔ باورهای رایج اقتصادی و درک عمیق‌تر از نقش اقتصاد در زندگی فردی و جمعی. همچنین، کتاب با روایت‌های جذاب و مثال‌های متنوع، مطالعهٔ اقتصاد را به تجربه‌ای لذت‌بخش و متفاوت تبدیل می‌کند.

خواندن این کتاب اقتصاد خوردنی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به اقتصاد، علوم اجتماعی، تاریخ و فرهنگ مناسب است. همچنین، برای کسانی که به دنبال درک ساده‌تر و ملموس‌تر از مفاهیم اقتصادی هستند یا می‌خواهند تأثیر اقتصاد را در زندگی روزمره و تصمیم‌های اجتماعی بهتر بفهمند، گزینه‌ای کاربردی است. دانشجویان، معلمان و هر کسی که دغدغهٔ فهم بهتر سازوکارهای اقتصادی و اجتماعی را دارد، می‌تواند از مطالعهٔ این اثر بهره ببرد.

نظر افراد و مجله‌های مشهور درباره کتاب اقتصاد خوردنی

«دن دیویس» از روزنامه گاردین، کتاب را «بی‌نظیر» توصیف کرده و می‌گوید: «ها جون چانگ دو دهه است که به سختی کار می‌کند تا بدیلی برای نئولیبرالیسم ارائه دهد… و اکنون در نوک قلۀ این حرفه ایستاده است.»

«برایان اینو»، آهنگساز، این کتاب را تنها کتابی می‌داند که «در آن واحد هم مرا می‌خنداند، هم دهانم را آب می‌اندازد و هم باعث می‌شود افکارم را در مورد علم اقتصاد دوباره ارزیابی کنم. کتابی سرگرم‌کننده، عمیق و اشتهاآور.»

«اوون جونز»، مقاله‌نویس، آن را «پاسخی هوشمندانه به این افسانه که سیاستمداران می‌توانند با روش‌های ساده نئولیبرالی روزگار بگذرانند» دانسته و اضافه می‌کند: «اقتصاد خوردنی را می‌توان ضیافتی برانگیزاننده از ایده‌های اقتصادی بدیل دانست، که طی داستان‌هایی بامزه درباره غذاها از سراسر جهان لقمه‌پیچ شده است. چانگ بار دیگر ثابت کرد یکی از شگفت‌انگیزترین اقتصاددانان امروز است.»

درباره ها جون چانگ

ها جون چانگ متولد ۷ اکتبر ۱۹۶۳، اقتصاددان و استاد دانشگاه اهل کره جنوبی است. چانگ متخصص در اقتصاد نهادگرا و توسعه است و از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۱ در دانشگاه کمبریج اقتصاد تدریس می‌کرد و سپس در سال ۲۰۲۲ به‌عنوان استاد اقتصاد در دانشکدهٔ مطالعات شرقی و آفریقایی (SOAS) مشغول به کار شد. او نویسندهٔ چندین کتاب پرفروش در زمینهٔ اقتصاد و سیاست توسعه است، که برجسته‌ترین آنها کتاب «به عقب راندن نردبان: استراتژی توسعه از منظر تاریخی» (۲۰۰۲) است. در سال ۲۰۱۳، مجلهٔ «پروسپکت»، چانگ را در فهرست ۲۰ متفکر برتر جهان قرار داد. چانگ به‌عنوان مشاور بانک جهانی، بانک توسعهٔ آسیایی، بانک سرمایه‌گذاری اروپا و همچنین سازمان آکسفام و چندین سازمان سازمان ملل متحد فعالیت کرده است. او همچنین عضو مرکز تحقیقات اقتصادی و سیاست در واشنگتن دی‌سی و عضو هیئت مشاوران گروه «دانشگاهیان علیه فقر» (ASAP) است.

ها جون چانگ، اقتصاددان کره‌ای، پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه ملی سئول، تحصیلات خود را در دانشگاه کمبریج ادامه داد و در سال ۱۹۹۱ موفق به اخذ مدرک کارشناسی‌ارشد و دکترا برای پایان‌نامه خود با عنوان «اقتصاد سیاسی سیاست صنعتی - تأملاتی بر نقش مداخلهٔ دولت» شد. او در کمبریج تحت نظر «رابرت روثورن»، اقتصاددان مارکسیست بریتانیایی، به تدوین نظریهٔ سیاست صنعتی پرداخت. این نظریه را به‌عنوان راهی میانه بین برنامه‌ریزی متمرکز و بازار آزاد افسارگسیخته معرفی کرد. کار او بخشی از رویکرد گسترده‌تری به اقتصاد است که به نام اقتصاد سیاسی نهادگرا شناخته می‌شود و تاریخ اقتصادی و عوامل اجتماعی و سیاسی را در کانون تکامل شیوه‌های اقتصادی قرار می‌دهد.

در کتاب «به عقب راندن نردبان» (برندهٔ جایزه گونار میردال در سال ۲۰۰۳ از انجمن اروپایی اقتصاد سیاسی تکاملی)، چانگ استدلال می‌کند که تمام کشورهای توسعه‌یافته اصلی برای ثروتمند شدن از سیاست‌های اقتصادی مداخله‌گرایانه استفاده کرده‌اند و سپس تلاش کرده‌اند تا کشورهای دیگر را از انجام این کار منع کنند. او به شدت از سازمان تجارت جهانی، بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول به دلیل «لگد زدن به نردبان» انتقاد می‌کند و معتقد است که این عمل، مانع اصلی ریشه‌کن کردن فقر در کشورهای درحال‌توسعه است. کتاب «به عقب راندن نردبان» مورد تحسین «جوزف استیگلیتز»، اقتصاددان برنده جایزه نوبل، قرار گرفت که آن را به دلیل دیدگاه‌های تازه و ترکیب مؤثر موارد تاریخی و معاصر ستود. در مقابل، ویلیام استرلی، اقتصاددان سابق بانک جهانی، از آن به دلیل استفاده از شواهد گزینشی انتقاد کرد.

چانگ با انتشار کتاب «سامری‌های بد: افسانه تجارت آزاد و تاریخ پنهان سرمایه‌داری» در سال ۲۰۰۸، ایده‌های کتاب قبلی خود را دنبال کرد. در کتاب بعدی او با عنوان «۲۳ چیزی که دربارهٔ سرمایه‌داری به شما نمی‌گویند»، که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، به نقد ۲۳ جنبه از سرمایه‌داری نئولیبرال می‌پردازد. او در این کتاب تمرکز خود را از کشورهای درحال‌توسعه به مسائل سیستم نئولیبرالی فعلی در تمام کشورها گسترش می‌دهد. کتاب «اقتصاد: راهنمای کاربر» (۲۰۱۴) نیز مقدمه‌ای بر علم اقتصاد برای عموم مردم است.

بخشی از کتاب اقتصاد خوردنی

«درحالی‌که جهان غذایی من با سرعت برق‌وباد درحال گسترش بود، جهان دیگر من یعنی اقتصاد، متأسفانه در سیاه‌چاله فرومکیده می‌شد. تا دههٔ ۱۹۷۰، اقتصاد انباشته از طیف متنوعی از «مکاتب» بود که دیدگاه‌ها و روش‌های پژوهشی گوناگونی را در بر می‌گرفت. اگر فقط بخواهیم مهم‌ترین آن‌ها را نام ببریم می‌توانیم به مکاتب کلاسیک، مارکسیست، نئوکلاسیک، کینزی، توسعه‌گرا، اتریشی، شومپیتر، نهادگرا و رفتارگرا اشاره کنیم. آن‌ها نه‌تنها با هم‌زیستی بلکه با یکدیگر تعامل هم داشتند. گاهی اوقات، آن‌ها در «جدال مرگبار» ی با هم درگیر می‌شدند اتریشی‌ها در مقابل مارکسیست‌ها در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ یا کینزی‌ها در برابر نئوکلاسیک‌ها در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰. در زمان‌های دیگر، تعاملات خوش وضع‌تر بود. از خلال بحث‌ها و آزمایش‌های سیاسی که ازسوی دولت‌های گوناگون در سراسر جهان انجام می‌شد، هر مکتبی مجبور می‌شد استدلال‌های خود را تقویت کند، مکاتب گوناگون اغلب بدون اذعان متناسب. ایده‌هایی را از یکدیگر وام می‌گرفتند. برخی از اقتصاددانان حتی تلفیق نظریه‌های مختلف را امتحان می‌کردند. اقتصاد تا دههٔ ۱۹۷۰ بیشتر شبیه میدان غذای امروز بریتانیا بود: غذاهای گوناگون بسیاری، هرکدام با نقاط قوت و ضعف متفاوت، برای جلب‌توجه رقابت می‌کرد. همهٔ آن‌ها به سنت‌های خود افتخار می‌کردند؛ اما مجبور بودند از یکدیگر بیاموزند، ادغام‌های خواسته و ناخواسته‌ای پیش می‌آمد.»