کتاب سه شریعتی در آیینه ذهن ما

«سه شریعتی در آیینه ذهن ما» نوشته رضا علیجانی (-۱۳۴۱)، علی شریعتی (۱۳۵۶-۱۳۱۲)، پژوهشگر دینی معاصر را از سه زاویه و در قلب سه شخصیت اسلام‌گرای انقلابی، متفکرمصلح، رند عارف بررسی می‌کند. واقعیت شریعتی یک واقعیت سه لایه‌ای، سه چهره‌ای یا سه وجهی است. یک وجه آن، شریعتی به عنوان یک عنصر مبارز است. مسلمانی مبارز یا اسلام گرایی انقلابی. در وجه دیگر به عنوان یک متفکر و در وجه سوم، به عنوان "رندی عارف" جلوه‌گر می‌شود. شاید به تعبیری بتوان این سه چهره را ۱ ـ عینی ۲ ـ ذهنی ۳ ـ درونی و وجودی نامید؛ یعنی یک چهره، چهرۀ عینی شریعتی است، جلوه‌هایی که آشکارترین لایه این اقیانوس است که در واقع وجه کارکردی و ملموس شریعتی است. بیشترین جلوه‌ای که در اذهان وجود دارد همین وجه از شریعتی است. لایه دیگر که عمیق‌تر است بخش اندیشندگی شریعتی است که می‌توانیم آن را بخش ذهنی بنامیم. و لایه دیگر، بخش وجودی و درونی شریعتی است که در واقع معطوف به زندگی و واقعیت وجودی و کاراکتر اصلی و درونی شریعتی است. شاید با این جملات خود شریعتی هم بتوان این بحث را توضیح داد. او در مقدمه کویر گفته است: «وجودم تنها یک حرف است و زیستنم تنها گفتن همان یک حرف اما بر سه گونه: سخن گفتن و معلمی کردن و نوشتن. آنچه که تنها مردم می‌پسندند، سخن گفتن است و آنچه که هم مردم و هم من، معلمی کردن و آنچه خودم را راضی می‌کند و احساس می‌کنم با آن نه کار، که زندگی می‌کنم؛‌ نوشتن.» شریعتی اینجا سه کار یا سه تبلور خود را نام می‌برد: سخن گفتن، معلمی کردن و نوشتن. سخنرانی، تدریس و نگارش. او می‌گوید آنچه بیشتر به درد مردم می‌خورد و خودم زیاد با آن سازگاری ندارم، سخنرانی کردن است و آنچه که هم خودم و هم مردم دوست دارند، معلمی کردن و آنچه که با آن زندگی می‌کنم، نوشتن است.