کتاب جستجوی رهایی در قله ها

کتاب الکترونیکی جست‌وجوی رهایی در قله‌ها (مدخلی بر جامعه‌شناسی کوه‌نوری ایران) نوشتهٔ علیرضا اسکندریون و گلشید کریمیان و منتشرشده توسط انتشارات نگاه، اثری پژوهشی در حوزهٔ جامعه‌شناسی ورزش و به‌ویژه کوهنوردی در ایران است. این کتاب با تمرکز بر دورهٔ پهلوی دوم، به بررسی ریشه‌ها، تحولات و ابعاد اجتماعی و سیاسی کوهنوردی می‌پردازد و از منظر نظریه‌های جامعه‌شناسی این پدیده را تحلیل می‌کند. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب جستجوی رهایی در قله ها

این کتاب با رویکردی جامعه‌شناسانه به کوهنوردی ایران، به‌ویژه در دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ خورشیدی می‌پردازد و تلاش می‌کند کوهنوردی را فراتر از یک فعالیت ورزشی صرف، به‌عنوان یک کنش اجتماعی و سیاسی تحلیل کند. نویسندگان با بهره‌گیری از منابع مکتوب، مصاحبه با کوهنوردان و حضور در برنامه‌های کوهنوردی، تصویری چندلایه از این پدیده ارائه می‌دهند. اثر حاضر پس از پژوهش و نگارش چندساله به بررسی تاریخچهٔ کوهنوردی، رهیافت‌های نظری جامعه‌شناسی ورزش، چارچوب نظری بیگانگی مارکس و تحلیل خاطرات کوهنوردان می‌پردازد. کتاب همچنین به نقش کوهنوردی در شکل‌گیری هویت جمعی، مقاومت در برابر ساختارهای قدرت و ایجاد فضاهای بدیل اجتماعی می‌پردازد. این اثر به‌ویژه بر ارتباط میان کوهنوردی و فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی در دورهٔ پهلوی دوم و پس از کودتای ۱۳۳۲ تأکید دارد و نشان می‌دهد چگونه کوه و کوهنوردی به بستری برای تجربهٔ رهایی، همبستگی و کنش جمعی بدل شده است.

خلاصه کتاب جستجوی رهایی در قله ها

این کتاب با مروری بر تاریخ کوهنوردی در ایران و جهان آغاز می‌شود و نشان می‌دهد که کوه همواره در فرهنگ‌ها و اسطوره‌ها جایگاهی ویژه داشته است. نویسندگان سپس به بررسی کوهنوردی مدرن در ایران می‌پردازند و نقش آن را در تحولات اجتماعی، به‌ویژه در دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ خورشیدی، تحلیل می‌کنند. کوهنوردی در این دوره نه‌تنها یک فعالیت ورزشی، بلکه بستری برای شکل‌گیری گروه‌های اجتماعی، تبادل اندیشه‌های سیاسی و تجربهٔ همبستگی بوده است. کتاب با استفاده از نظریه‌های جامعه‌شناسی مانند کارکردگرایی، ساختارگرایی، تعامل‌گرایی و فمینیسم، ابعاد مختلف کوهنوردی را بررسی می‌کند و در نهایت نظریهٔ بیگانگی مارکس را به‌عنوان چارچوب تحلیلی اصلی برمی‌گزیند. در بخش‌های بعدی، خاطرات و روایت‌های کوهنوردان مورد تحلیل قرار می‌گیرد تا نشان داده شود چگونه کوهنوردی به ابزاری برای عبور از بیگانگی، تجربهٔ رهایی و ساختن جامعه‌ای کوچک‌تر و انسانی‌تر بدل می‌شود. کتاب تأکید دارد که کوهنوردی در این دوره وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف بزرگ‌تر، از جمله مبارزه با استبداد و تجربهٔ زندگی جمعی، بوده است.

چرا باید کتاب جستجوی رهایی در قله ها را خواند؟

این کتاب با ترکیب روایت‌های تاریخی، تحلیل‌های نظری و مصاحبه‌های میدانی، تصویری چندبعدی از کوهنوردی ایران ارائه می‌دهد که کمتر در منابع دیگر دیده می‌شود. اثر حاضر به بررسی پیوند میان ورزش، سیاست و جامعه می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه یک فعالیت بدنی می‌تواند به بستری برای مقاومت، همبستگی و تجربهٔ رهایی بدل شود. مطالعهٔ این کتاب برای کسانی که به جامعه‌شناسی ورزش، تاریخ اجتماعی ایران و نقش فعالیت‌های جمعی در تحولات اجتماعی علاقه‌مندند، دریچه‌ای تازه به روی فهم پدیده‌های اجتماعی می‌گشاید.

خواندن کتاب جستجوی رهایی در قله ها را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی، تاریخ اجتماعی ایران، پژوهشگران حوزهٔ ورزش و کوهنوردی، فعالان اجتماعی و کسانی که دغدغهٔ فهم نقش فعالیت‌های جمعی در تغییرات اجتماعی را دارند، مناسب است. همچنین برای دانشجویان رشته‌های علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی که به دنبال نمونه‌های بومی از تحلیل جامعه‌شناختی ورزش هستند، اثری ارزشمند به‌شمار می‌آید.

فهرست کتاب جستجوی رهایی در قله ها

فصل اول: راه‌های طولانی و پیچان مروری بر تاریخ کوهنوردی در ایران و جهان، جایگاه کوه در فرهنگ و اسطوره و سیر تحول کوهنوردی مدرن در ایران.

فصل دوم: رهیافت‌های نظری در جامعه‌شناسی کوهنوردی: بررسی نظریه‌های جامعه‌شناسی (کارکردگرایی، ساختارگرایی، تعامل‌گرایی، فمینیسم) و کاربرد آن‌ها در تحلیل کوهنوردی.

فصل سوم: چارچوب نظری معرفی و تبیین نظریهٔ بیگانگی مارکس و ارتباط آن با تجربهٔ کوهنوردی و رهایی از بیگانگی در بستر کوهستان.

فصل چهارم: تحلیل جامعه‌شناختی خاطرات کوهنوردان: تحلیل روایت‌ها و خاطرات کوهنوردان دهه‌های ۳۰ تا ۵۰، بررسی نقش کوهنوردی در شکل‌گیری هویت جمعی، مقاومت و تجربهٔ رهایی.

فصل پنجم: فرجام جمع‌بندی یافته‌ها و تأملی بر نقش کوهنوردی در تحولات اجتماعی و امکان‌های آیندهٔ این پدیده.

بخشی از کتاب جستجوی رهایی در قله ها

«شروع کوهنوردی در ایران هم به‌نظر می‌رسد که سابقه‌ای طولانی دارد. اولین صعود مستقل به حدود ۱۶۵ سال پیش برمی‌گردد و متعلق به تیم سرهنگ توپخانه «صادق خان قاجار» است. (محمدی‌فر و ابراهیمی: ۴۵) علاوه‌بر آن حتی تاریخ کوهنوردی فنی ایران را به قبل از این‌ها نسبت می‌دهند. ۱۷۵ سال پیش اولین میخ تاریخ فنی کوهنوردی ایران همراه با اولین ضربه‌ها در درون شکاف یک دیوار باستانی فرونشست. نخستین صعود فنی مستند با طناب و رکاب، توسط کردبچهٔ ایرانی (یکی از جالب‌ترین شخصیت‌های باستان‌شناسی) در برابر دیدگان حیرت‌زدهٔ مستشرق انگلیسی و سایرین به نمایش گذارده شد. (همان: ۱۶۰)

آثار به جامانده، خبر از نشانه‌هایی از ورزش کوهنوردی پیشرفته در ایران در پایان قرن پنجم هجری (دوران سلجوقیان و اسماعیلیان)[هم] دارد. در کتاب «خداوند الموت» چنین آمده است: «کوهپیمایان بعد از گردش [در] اطراف کوه گفتند اگر بالای این کوه کسی نباشد و سنگ بر سرمان نبارد ما می‌توانیم از دامنهٔ جنوبی بالا برویم و خود را به قله برسانیم و هنگام بالا رفتن، طنابی با خود می‌بریم که وسیله ارتباط ما با پایین کوه باشد و به وسیلهٔ آن طناب می‌توانیم چیزهای ضروری را برای نصب یک چرخ بالا ببریم و بعد از این که چرخ نصب شد، می‌توان از زمین چیزهایی دیگر را بالا برد تا این‌که چندین چرخ بالای کوه نصب گردد و از آن‌پس، بین پای کوه و قلهٔ آن، رابطهٔ بیش‌تری برقرار خواهد گردید و می‌توان سربازان را به وسیلهٔ چرخ بالا کشید... کوه‌پیمایان گفتند ما با خود میله‌های آهنی چون پله می‌بریم و آن‌ها را در دامنه کوه نصب می‌نماییم و صعود می‌کنیم تا این‌که به قلهٔ کوه برسیم.»

«دماوند» به‌عنوان بلندترین کوه ایران همواره در فصول مختلف مورد توجه کوهنوردان بوده و هرسال صعودهای بسیاری بر روی آن انجام می‌شود. یکی از قدیمی‌ترین تلاش‌های مستند بر روی قلهٔ دماوند به «ابو دلف» (Abu Dolaf) جغرافی‌دان عرب مربوط می‌شود که در سال ۳۴۱ هجری قمری، بخشی از «دماوند» را صعود کرد. «ابو دلف» با این‌که به قله نرسید اما طبق گفته‌های وی چشمه‌ای بزرگی یافت که در اطراف آن گوگردهای سنگ شده وجود داشت.»