کتاب زبان های هنر

کتاب زبان های هنر (ویراست دوم) با عنوان اصلی Languages of art; an approach to a theory of symbols نوشتهٔ «نلسون گودمن» و ترجمهٔ «خسرو جهانداری» و جزو مجموعهٔ «قلمرو علم» است. انتشارات مازیار این کتاب را در سال ۱۴۰۲ منتشر کرده است. این کتاب اثری فلسفی در حوزهٔ زیبایی‌شناسی و نظریهٔ هنر است که بررسی ماهیت نمادها، بازنمایی، بیان و نظام‌های نشانه‌ای در هنر و دانش پرداخته و جایگاه مهمی در فلسفهٔ تحلیلی هنر داشته است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب زبان های هنر اثر نلسون گودمن

کتاب «زبان‌های هنر» (رویکردی به نظریهٔ نمادها) اثری است که در اواخر دههٔ ۱۹۶۰ میلادی منتشر و به‌سرعت به یکی از منابع مهم در فلسفهٔ هنر و زیبایی‌شناسی بدل شده است. این کتاب حاصل سال‌ها پژوهش و تجربهٔ «نلسون گودمن» در زمینه‌های منطق، فلسفهٔ علم و هنر است و بر پایهٔ سخنرانی‌های او در دانشگاه آکسفورد شکل گرفته است. این نویسنده با رویکردی تحلیلی به بررسی عملکرد نمادها در هنر و سایر حوزه‌های شناخت پرداخته و کوشیده است نظریه‌ای جامع دربارهٔ انواع نمادها و کارکردهای آن‌ها ارائه دهد. کتاب حاضر علاوه‌بر هنرهای دیداری، به موسیقی، رقص و حتی علم نظر دارد و مرزهای میان بازنمایی، بیان و نمونه‌پردازی را با دقت فلسفی بررسی می‌کند. ویراست دوم این کتاب که مبنای ترجمهٔ حاضر است، شامل اصلاحات و توضیحات تکمیلی نویسنده است. کتاب «زبان‌های هنر» نه‌تنها برای علاقه‌مندان به فلسفهٔ هنر، بلکه برای کسانی که به مباحث نشانه‌شناسی، زبان‌شناسی و نظریهٔ دانش علاقه دارند، اثری سودمند به شمار آمده است.

کتاب «زبان‌های هنر» (ویراست دوم) به قلم «نلسون گودمن» که نخستین‌بار در سال ۱۹۶۸ میلادی منتشر شد، از مهم‌ترین آثار فلسفی در زمینهٔ زیبایی‌شناسی و نظریهٔ بازنمایی در هنر به شمار رفته است. نویسنده با نگاهی نو و تحلیلی، دیدگاه‌های رایج دربارهٔ تقلید و بازتاب واقعیت در هنر را به چالش می‌کشد و استدلال می‌کند که آثار هنری صرفاً بازنمایی منفعل جهان نیستند، بلکه نظام‌هایی نمادین با ساختارهای معنایی خاص خود هستند. او هنر را همچون زبانی می‌بیند که با قواعدی مشخص معنا می‌آفریند؛ معنا در هنر نه از شباهت به واقعیت، بلکه از درک و تفسیر ساختارهای نمادین نشئت می‌گیرد. «نلسون گودمن» با معرفی مفاهیمی همچون بازنمایی، نماد، نحو و نظام‌های نشانه‌ای به بررسی چگونگی شکل‌گیری معنا در قالب‌های هنری گوناگون چون نقاشی، موسیقی یا مجسمه‌سازی می‌پردازد. به باور او هنر تنها نسخه‌ای از جهان نیست، بلکه واقعیت‌های تازه‌ای را از طریق رمزگان‌های خاص خود می‌سازد. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای کتاب حاضر را برجسته‌سازی نقش مخاطب در فرایند معناپردازی دانسته‌اند؛ تجربهٔ زیبایی‌شناسی وابسته به درگیری ذهنی با نظام نمادین هر اثر است. نویسنده در این کتاب مرز میان معناهای شناختی و زیبایی‌شناختی را کاوش می‌کند و با پیونددادن نظریهٔ هنر با زبان، علم و ارتباطات انسانی، چشم‌اندازی وسیع از چگونگی درک و تفسیر و بازآفرینی معنا ارائه می‌دهد.

خلاصه کتاب زبان های هنر

این کتاب با طرح پرسش‌هایی بنیادین دربارهٔ ماهیت بازنمایی و نمادپردازی در هنر آغاز می‌شود و به‌تدریج به تحلیل دقیق‌تری از نظام‌های نمادین می‌رسد. «نلسون گودمن» ابتدا نشان می‌دهد که بازنمایی در هنر برخلاف تصور رایج، صرفاً مبتنی بر شباهت یا تقلید نیست و رابطهٔ نمادین میان اثر و موضوع، پیچیده‌تر از یک رابطهٔ سادهٔ شبیه‌سازی است. او با مثال‌هایی از نقاشی، مجسمه‌سازی و حتی موسیقی نشان می‌دهد که بازنمایی، بیان و نمونه‌پردازی هر یک کارکردهای متفاوتی دارند و نمی‌توان آن‌ها را به‌سادگی به یکدیگر فرو کاست. این نویسنده در ادامه، به بررسی مفهوم واقع‌نمایی (رئالیسم) می‌پردازد و استدلال می‌کند که واقع‌نمایی نیز امری نسبی و وابسته به قراردادهای فرهنگی و نظام‌های بازنمایی است. بخش مهمی از کتاب حاضر به تحلیل استعاره، بیان و نمونه‌پردازی اختصاص دارد و نویسنده تلاش می‌کند مرزهای میان این مفاهیم را روشن کند؛ همچنین به مسئلهٔ اصالت آثار هنری و تفاوت میان هنرهای توشیحی (autographic) و تشبیهی (allographic) می‌پردازد و نشان می‌دهد که چرا جعل در برخی هنرها معنا دارد و در برخی دیگر ندارد. «نلسون گودمن» در فصل‌های پایانی به نظریهٔ نشانگان و کارکرد آن در هنر و دانش می‌پردازد و با تحلیل ساختارهای نحوی و معنایی نظام‌های نمادین، تلاش می‌کند چارچوبی برای فهم بهتر زبان‌های هنر ارائه دهد.

چرا باید کتاب زبان های هنر را خواند؟

کتاب حاضر برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تری از ماهیت هنر، نمادها و نظام‌های بازنمایی هستند، اثری سودمند است. «نلسون گودمن» با رویکردی تحلیلی و مثال‌هایی متنوع، مرزهای میان بازنمایی و بیان و نمونه‌پردازی را روشن کرده و نشان داده است که چگونه هنر و دانش از طریق نمادپردازی شکل می‌گیرند. مطالعهٔ این اثر می‌تواند نگاه تازه‌ای به مفاهیم آشنا در هنر و زبان بیافریند و ابزارهای مفهومی دقیقی برای تحلیل آثار هنری و نظام‌های نشانه‌ای در اختیار مخاطب بگذارد. کتاب «زبان‌های هنر» متنی بنیادین در فلسفهٔ هنر است که همچنان الهام‌بخش پژوهش‌گران، هنرمندان و فیلسوفان برای درک عمیق‌تری از عملکرد هنر به‌عنوان ابزاری نمادین و معنا‌آفرین باقی مانده است.

خواندن کتاب زبان های هنر را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران فلسفهٔ هنر، زیبایی‌شناسی، نشانه‌شناسی، زبان‌شناسی و فلسفهٔ علم مناسب است. علاقه‌مندان به تحلیل مفهومی هنر و کسانی که دغدغهٔ فهم نظام‌های نمادین و بازنمایی در هنر و دانش را دارند، می‌توانند از این اثر بهره ببرند.

درباره نلسون گودمن

«نلسون گودمن» (Nelson Goodman) فیلسوف آمریکایی، استاد دانشگاه هاروارد و زادهٔ سال ۱۹۰۶ میلادی بود. حوزهٔ کاری او شامل خلاف واقع، صرف‌شناسی، مسئلهٔ استقرا، غیرواقع‌گرایی و زیبایی‌شناسی است. او نویسندهٔ کتاب‌های «واقعیت افسانه و پیش‌بینی» (Fact, Fiction, and Forecast) و «زبان‌های هنر» (Languages of Art) بوده است. این نویسنده در کتاب نخست با معرفی «معمای جدید استقرا» نگاه تازه‌ای به مسئله‌ای قدیمی انداخت. او برای نشان‌دادن پیچیدگی مسئله، محمولی فرضی به نام «سابی» (grue) را معرفی کرد که ترکیبی از «سبز» و «آبی» است. طبق تعریف، یک شیء «سابی» است اگر پیش از زمان مشخصی (مثلاً اول ژانویهٔ ۲۱۰۰) دیده شده و سبز باشد و یا اگر پس از آن زمان دیده شود و آبی باشد. بر این اساس، تمام زمردها و علف‌های سبزی که تا امروز دیده‌اید، «سابی» نیز هستند. پرسش کلیدی گودمن این است که چه تفاوتی میان مفاهیم «سبز» و «سابی» وجود دارد که یکی را طبیعی و مناسب برای تعمیم استقرائی می‌دانیم و دیگری را نه؟ این معما پرسشی بنیادین دربارهٔ معیار پذیرش یا رد استنتاج‌های استقرائی مطرح می‌کند. «نلسون گودمن» در سال ۱۹۹۸ میلادی درگذشت.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

«نلسون گودمن»، این فیلسوف برجستهٔ قرن بیستم جوایز و افتخارات معتبر فراوانی در طول زندگی حرفه‌ای خود کسب کرده است. او در سال‌های ۱۹۴۶ و ۱۹۴۷ برندهٔ بورس تحقیقاتی گوگنهایم برای پژوهش‌های فلسفی شد و به‌عنوان عضو آکادمی هنر و علوم آمریکا و نیز همکار افتخاری آکادمی بریتانیا انتخاب شد. در سال ۱۹۶۷ ریاست انجمن فلسفهٔ آمریکا (بخش شرق) را بر عهده داشت و در دههٔ ۱۹۵۰ نایب‌رئیس انجمن نمادشناسی منطقی بود؛ همچنین به سخنرانی در معتبرترین محافل علمی دعوت شد؛ از جمله سخنرانی‌های شرمن در لندن (۱۹۵۳)، وایت‌هد و لاک در هاروارد و آکسفورد (۱۹۶۲)، میلر در دانشگاه ایلینوی (۱۹۷۴)، کانت در استنفورد (۱۹۷۶) و هاویسون در برکلی (۱۹۸۵). بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۷ دکترای افتخاری از دانشگاه‌های پنسیلوانیا، ادلفی، برلین (فنی) و نانسیِ فرانسه به او اعطا شد. نلسون گودمن بنیان‌گذار پروژهٔ صفر (Project Zero) در دانشگاه هاروارد در سال ۱۹۶۷ بود که نقشی مهم در شناخت و آموزش هنر ایفا کرده است.

بخشی از کتاب زبان های هنر

«دیدیم که نظام نشانگانی پنج ملزومه را رعایت می‌کند. زبان، چه نشانگانی باشد و چه نباشد، حداقل دو ملزومهٔ نخستین، یعنی انفصال و تفاضل نحوی را دارا است. زبان‌های عادی معمولاً بقیهٔ ملزومات، یعنی ملزومات معنایی را نقض می‌کنند. تفاوت بین نظام‌های غیرزبانی و زبانی، بین ترسیم و توصیف، بین بازنمایی و کلام، بین نقاشی و شعر، در وهلهٔ نخست ناشی از فقدان تفاضل -در واقع به خاطر تراکم (و فقدان شمردگی که از آن حاصل می‌شود) - در طرح نمادین است. هیچ چیزی ذاتاً بازنمایی نیست؛ در رابطه با نظام نمادین است که چیزی مقام بازنمایی پیدا می‌کند. تصویری در یک نظام می‌تواند توصیفی در نظام دیگر باشد؛ و اینکه آیا نمادی دلالت‌گر بازنمایی می‌کند، به شباهت آن به مدلول مربوط نیست، بلکه به روابط آن با نمادهای دیگر در آن طرح خاص بستگی دارد. طرح فقط زمانی بازنمایی می‌کند که متراکم باشد؛ و نماد زمانی بازنما است که به طرحی سراسر متراکم یا به بخش متراکم طرحی نیمه متراکم تعلق داشته باشد. چنان نمادی می‌تواند بازنما باشد، حتی اگر به هیچ چیزی دلالت نکند.

مثلاً بعضی تصاویر را در نظام سنتی بازنمایی غربی در نظر بگیرید: اول تصویر مردی که در فاصله‌ای مشخص راست ایستاده است؛ دومی با همان ابعاد ولی از مردی کوتاه‌تر در همان فاصله. تصویر دوم از اولی کوتاه‌تر خواهد بود. تصویر سوم می‌تواند از مردی با قدی بین آن دو باشد؛ تصویر چهارم با قدی بین دومی و سومی؛ و به همین ترتیب. براساس این نظام بازنمایی، هر تفاوتی در قد میان این تصاویر نمایانگر تفاوتی در قد مردِ تصویر شده است. لازم نیست هیچ یک از این‌ها تصویر مردی واقعی باشد؛ تنها مسئلهٔ مهم این است که این تصاویر چگونه باید به عنوان نویسه‌هایی طبقه‌بندی شوند که تصاویر مزبور علامت‌های آن‌ها هستند. و هر چقدر هم که تمایزات ما ظریف باشند، این طبقه‌بندی، نویسه‌های متعددی برای هر تصویر فراهم می‌کند به شکلی که امکان ندارد بتوانیم بگوییم که تصویر فقط به یکی از آن نویسه‌ها متعلق است. تفاضل نحوی مطلقاً وجود ندارد. از این گذشته، گرچه من به خاطر سهولت فقط یک جنبهٔ تصویر را در این مثال منظور کرده‌ام، هر تفاوتی در هر یک از خصوصیات تصویری در نظام معمول بازنمایی ما معنی دار است.»