کتاب ویتگنشتاین، ریاضیات و جهان (تاریخ فلسفه تحلیلی)

کتاب ویتگنشتاین، ریاضیات و جهان (تاریخ فلسفه تحلیلی) با نام اصلی Wittgenstein، Ⅿatheⅿatiⅽs anⅾ Worⅼⅾ (History of Analytic Philosophy) نوشته باب کلارک و ترجمه بهنام افشار که توسط نشر ظهور دانایی منتشر شده، به بررسی جایگاه ریاضیات در فلسفه‌ی تحلیلی و اندیشه‌های لودویگ ویتگنشتاین پرداخته است. این اثر با رویکردی تحلیلی، رابطه‌ی میان ریاضیات و جهان واقعی را از منظر فلسفی و تاریخی واکاوی کرده و به دغدغه‌های بنیادین درباره‌ی کاربردپذیری ریاضیات در علوم طبیعی و فلسفه پرداخته است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ویتگنشتاین، ریاضیات و جهان (تاریخ فلسفه تحلیلی)

کتاب ویتگنشتاین، ریاضیات و جهان (تاریخ فلسفه تحلیلی) به یکی از مسائل محوری فلسفه‌ی ریاضیات می‌پردازد: چرا و چگونه ریاضیات تا این اندازه در توصیف و تبیین جهان واقعی موفق است؟ باب کلارک در این اثر، باتکیه‌بر سنت فلسفه‌ی تحلیلی به‌ویژه اندیشه‌های ویتگنشتاین، تلاش می‌کند به این معما پاسخ دهد. کتاب در قالب مجموعه‌ای از آثار درباره‌ی تاریخ فلسفه‌ی تحلیلی منتشر شده و به بررسی ریشه‌های تاریخی و فلسفی این سنت از اواخر قرن نوزدهم تا دوران معاصر می‌پردازد. نویسنده، باب کلارک ابتدا به اختلاف دیدگاه‌ها درباره‌ی ماهیت ریاضیات، از افلاطونی‌ها تا داستان‌گرایان اشاره می‌کند و سپس با تمرکز بر ایده‌های ویتگنشتاین، به تحلیل مسئله‌ی کاربردپذیری ریاضیات می‌پردازد. کلارک در این مسیر، ضمن مرور دیدگاه‌های فیلسوفانی چون فرگه، راسل، هارترای فیلد و دیگران نشان می‌دهد که ویتگنشتاین را نمی‌توان به‌سادگی در چارچوب هیچ مکتب فلسفی خاصی قرار داد. کتاب با مثال‌هایی از تاریخ ریاضیات و فیزیک، از فیثاغورس تا معادله‌ی دیراک، سعی می‌کند تصویری روشن از چالش‌های فلسفی پیرامون رابطه‌ی ریاضیات و جهان ارائه دهد.

خلاصه کتاب ویتگنشتاین، ریاضیات و جهان (تاریخ فلسفه تحلیلی)

این کتاب با طرح پرسشی بنیادین آغاز می‌شود: چگونه ریاضیات که محصول ذهن انسان و انتزاعی است، می‌تواند تا این اندازه دقیق و موفق در توصیف جهان فیزیکی عمل کند؟ نویسنده ابتدا با مرور تاریخی، از فیثاغورس و افلاطون تا دکارت و دانشمندان معاصر نشان می‌دهد که این معما همواره ذهن فیلسوفان و دانشمندان را به خود مشغول کرده است. سپس به سراغ فلسفه‌ی تحلیلی و نقش آن در شکل‌گیری بحث‌های جدید درباره‌ی ماهیت و کاربرد ریاضیات می‌رود. در این میان، اندیشه‌های ویتگنشتاین جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ به‌ویژه تأکید او بر نقش زبان و قواعد در شکل‌گیری مفاهیم ریاضی و حل مسائل فلسفی. 

کلارک با بررسی دیدگاه‌های افلاطونی و داستان‌گرایانه درباره‌ی ریاضیات و تحلیل انتقادی آثار هارترای فیلد تلاش می‌کند تا نشان دهد ویتگنشتاین رویکردی متفاوت دارد و نمی‌توان او را صرفاً افلاطونی یا داستان‌گرا دانست. بخش‌هایی از کتاب به بررسی مفاهیمی چون بی‌نهایت، ضرورت در ریاضیات و رابطه‌ی میان ریاضیات و واقعیت می‌پردازد. در نهایت، نویسنده با استفاده از مثال‌هایی مانند نظریه‌ی گروه‌ها و معادله‌ی دیراک، راه‌حلی مبتنی بر دیدگاه ویتگنشتاین برای مسئله‌ی کاربردپذیری ریاضیات ارائه می‌دهد، بی‌آنکه به تبیین‌های متافیزیکی یا الهیاتی متوسل شود.

چرا باید کتاب ویتگنشتاین، ریاضیات و جهان (تاریخ فلسفه تحلیلی) را خواند؟

این کتاب فرصتی فراهم می‌کند تا خواننده با یکی از مهم‌ترین معماهای فلسفه‌ی ریاضیات و علم، یعنی رابطه‌ی میان ریاضیات و جهان واقعی آشنا شود. اثر حاضر با رویکردی تحلیلی و تاریخی، نه‌تنها اندیشه‌های ویتگنشتاین را به‌طور دقیق بررسی می‌کند، بلکه دیدگاه‌های متنوعی از فیلسوفان و دانشمندان مختلف را نیز در کنار هم قرار می‌دهد. مطالعه‌ی این کتاب به درک بهتر جایگاه ریاضیات در علم و فلسفه و همچنین شناخت چالش‌های فلسفی معاصر کمک می‌کند.

خواندن کتاب ویتگنشتاین، ریاضیات و جهان (تاریخ فلسفه تحلیلی) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به فلسفه‌ی ریاضیات، فلسفه‌ی علم، دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌های فلسفه‌ی تحلیلی و تاریخ علم مناسب است؛ همچنین برای کسانی که به‌دنبال فهم عمیق‌تر کاربرد ریاضیات در علوم طبیعی و مسائل بنیادین فلسفی هستند، اثری خواندنی به شمار می‌آید.

بخشی از کتاب ویتگنشتاین، ریاضیات و جهان (تاریخ فلسفه تحلیلی)

«در سخنرانی‌ای که آلبرت اینشتین در سال ۱۹۲۱ در آکادمی علوم پروس در برلین ایراد کرد از «معمایی» سخن گفت که به باور او «در تمام دوران‌ها ذهن‌های جستجوگر را به چالش کشیده است». این معما بدین بیان خود اینشتین چنین است: چگونه ممکن است که ریاضیات، که در نهایت محصول اندیشه انسانی و مستقل از تجربه است، این چنین با اشیای واقعی جهان هماهنگ و مرتبط باشد؟ رابطه ریاضیات با جهان واقعی چیست؟ افزون بر اینشتین، بسیاری از دانشمندان و فیلسوفان برجسته نیز همان طور که خواهیم دید این رابطه را «شگفت‌انگیز»، «مرموز» و حتی به گفته یکی از برندگان جایزه نوبل، «عجیب و اسرارآمیز» توصیف کرده‌اند. من خود نیز می‌توانم شهادت بدهم که حتی متفکران کمتر مشهور هم این موضوع را جالب و گیرا می‌دانند. همه این‌ها بخشی از مسئله فلسفی بزرگتری است: ریاضیات چگونه به جهان واقعی مرتبط می‌شود؟ و اساسا ریاضیات چگونه عمل می‌کند؟ این کتاب تلاش دارد به این پرسش‌های فلسفی پاسخ دهد و این مسائل را با کمک ایده‌ها و روش‌شناسی لودویگ ویتگنشتاین روشن کند.»