کتاب حقوق مالی

معرفی کتاب حقوق مالی

کتاب الکترونیکی «حقوق مالی» (مجموعه مقالات) به کوشش پژوهشکده شورای نگهبان و با گردآوری محمد سلیمانی‌درچه منتشر شده است. این اثر مجموعه‌ای از مقالات تخصصی در حوزه مالیه عمومی و حقوق مالی ایران است که به بررسی ابعاد حقوقی بودجه، نظام مالیاتی، نظارت مالی و چالش‌های ساختاری در این حوزه می‌پردازد. ناشر این کتاب پژوهشکده شورای نگهبان است و نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب حقوق مالی

این کتاب مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی است که به موضوعات مختلف حقوق مالی در ایران می‌پردازد. مقالات گردآوری‌شده عمدتاً پیش‌تر در فصلنامه دانش حقوق عمومی منتشر شده‌اند و اکنون با رویکردی موضوعی و منسجم در قالب یک کتاب ارائه شده‌اند. تمرکز اصلی کتاب بر تحلیل حقوقی فرآیند بودجه‌ریزی، تصویب و نظارت بر منابع و مصارف مالی دولت، بررسی نظام مالیاتی و نقش نهادهایی مانند دیوان محاسبات و شورای نگهبان در ساختار مالی کشور است. دوره انتشار کتاب با توجه به تحولات اخیر در نظام بودجه‌ریزی و مالی ایران انتخاب شده و به دغدغه‌های روز در حوزه شفافیت مالی، کارآمدی بودجه و پاسخگویی دستگاه‌های اجرایی می‌پردازد. هر مقاله به یکی از چالش‌های حقوق مالی، از جمله الزامات حقوقی بودجه، اصل سالیانه بودن بودجه، نظارت قانونی و آسیب‌شناسی نظام مالیاتی، می‌پردازد و تلاش می‌کند با تحلیل قوانین و مقررات موجود، راهکارهایی برای بهبود نظام مالی کشور ارائه دهد. این مجموعه برای دانشجویان، پژوهشگران و سیاست‌گذاران حوزه حقوق عمومی و مالیه عمومی قابل استفاده است و به مسائل بنیادین و کاربردی این حوزه می‌پردازد.

خلاصه کتاب حقوق مالی

این کتاب با گردآوری مقالات تخصصی، به بررسی ابعاد مختلف حقوق مالی در ایران می‌پردازد. مقالات کتاب موضوعاتی چون الزامات حقوقی بودجه در مرحله تهیه و تنظیم، تحلیل اصل سالیانه بودن بودجه، امکان‌سنجی تصویب لایحه بودجه در کمیسیون‌های داخلی مجلس، اصل عدم تخصیص در نظام حقوق اساسی ایران، محدوده نظارتی دیوان محاسبات و آسیب‌شناسی نقش این نهاد در تحقق پاسخگویی و حاکمیت قانون را پوشش می‌دهند. همچنین، مباحثی درباره چالش‌های نظام مالیاتی، تحلیل مواد قانونی مرتبط و پیشنهادهایی برای اصلاح قوانین مالیاتی مطرح شده است. هر مقاله با رویکرد تحلیلی و تطبیقی، به بررسی قوانین و مقررات موجود پرداخته و تلاش می‌کند نقاط ضعف و قوت نظام مالی کشور را شناسایی کند. پیام اصلی کتاب تأکید بر ضرورت شفافیت، عدالت‌محوری، مشارکت ذی‌نفعان و انطباق بودجه با سیاست‌های کلی نظام است. همچنین، بر اهمیت اصلاح ساختار بودجه، تقویت نظارت قانونی و توجه به عدالت اجتماعی در توزیع منابع مالی تأکید می‌شود. کتاب با ارائه تحلیل‌های حقوقی و پیشنهادهای اصلاحی، به دنبال ارتقای دانش حقوق مالی و بهبود سازوکارهای قانونی در این حوزه است.

چرا باید کتاب حقوق مالی را خواند؟

مطالعه این کتاب فرصتی برای آشنایی با چالش‌ها و الزامات حقوقی نظام مالی ایران فراهم می‌کند. خواننده با مفاهیم کلیدی بودجه‌ریزی، نظارت مالی، عدالت در توزیع منابع و ساختار نظام مالیاتی آشنا می‌شود و می‌تواند تحولات و آسیب‌های موجود در این حوزه را بهتر درک کند. کتاب با تحلیل قوانین و ارائه راهکارهای پیشنهادی، به فهم بهتر فرآیندهای مالی دولت و نقش نهادهای نظارتی کمک می‌کند و برای کسانی که به دنبال شناخت عمیق‌تر از حقوق مالی و سیاست‌گذاری مالی هستند، منبعی کاربردی به شمار می‌آید.

خواندن کتاب حقوق مالی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حقوق عمومی، اقتصاد و مدیریت دولتی، سیاست‌گذاران مالی، کارشناسان بودجه و مالیات و افرادی که دغدغه شفافیت و عدالت در نظام مالی کشور را دارند، مناسب است. همچنین برای مدیران و کارشناسان دستگاه‌های اجرایی و نهادهای نظارتی که با مسائل بودجه و مالیات سروکار دارند، قابل استفاده است.

فهرست کتاب حقوق مالی

- الزامات حقوقی بودجه در مرحله تهیه و تنظیم مبتنی بر سیاست‌های کلی نظام: بررسی اصول و قواعد حقوقی حاکم بر تهیه و تنظیم بودجه و نقش سیاست‌های کلی نظام در این فرآیند.- تحلیل مبانی و کارکردهای اصل سالیانه بودن بودجه در دوران کنونی: واکاوی فلسفه و پیامدهای اصل سالیانه بودن بودجه و بررسی کارایی آن در شرایط فعلی.- امکان‌سنجی حقوقی تصویب لایحه بودجه در کمیسیون‌های داخلی مجلس شورای اسلامی: تحلیل فرآیند تصویب بودجه و نقش کمیسیون‌های داخلی مجلس.- اصل عدم تخصیص در نظام حقوق اساسی ایران با نگاهی به نظرها و رویه شورای نگهبان: بررسی اصل عدم تخصیص و تأثیر آن بر نظام بودجه‌ریزی.- محدوده نظارتی دیوان محاسبات در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران: تبیین وظایف و اختیارات دیوان محاسبات در نظارت مالی.- صلاحیت دیوان محاسبات کشور در نظارت مالی بر مؤسسات عمومی غیردولتی: بررسی حدود و دامنه نظارت دیوان محاسبات بر نهادهای غیردولتی.- آسیب‌شناسی نقش دیوان محاسبات کشور در تحقق پاسخگویی و حاکمیت قانون: تحلیل نقاط ضعف و قوت دیوان محاسبات در ایفای نقش نظارتی.- ابسامانی نظام مالیاتی در تحلیل و جمع مواد ۶۶ و ۷۲ قانون مالیات مستقیم و پیشنهادهایی برای اصلاح قانون: بررسی چالش‌های نظام مالیاتی و ارائه راهکارهای اصلاحی.- بایسته‌های رسیدگی شورای عالی مالیاتی در مقام رسیدگی به اعتراض به آرای هیئت‌های مالیاتی: تبیین فرآیند رسیدگی به اعتراضات مالیاتی و نقش شورای عالی مالیاتی.

بخشی از کتاب حقوق مالی

«حقوق مالی به عنوان یکی از شاخه‌های حقوق عمومی، نقش اساسی در تضمین نظم، شفافیت و عدالت در نظام مالی کشورها ایفا می‌کند. این حوزه شامل اصول و قواعدی است که فرآیندهای بودجه‌ریزی، تصویب و نظارت بر منابع و مصارف مالی دولت را تنظیم می‌کند و تأثیر مستقیمی بر توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور دارد. اهمیت حقوق مالی از آن جهت است که مبنای تصمیمات و سیاست‌های اقتصادی دولت بوده و تأثیر مستقیمی بر کارکردهای حاکمیت دارد. در کشور ما با توجه به اهمیت رو به رشد شفافیت مالی، کارآمدی بودجه و پاسخگویی دستگاه‌های اجرایی، توجه به حقوق مالی و تقویت سازوکارهای قانونی نظارت بر بودجه و درآمدهای عمومی امری ضروری است. مطالعه و پژوهش در حوزه حقوق مالی به دلایل متعددی اهمیت ویژه‌ای دارد. از یک سو، نظام بودجه‌ریزی کشور نیازمند اصلاحاتی است که با تکیه بر اصول حقوقی و تجارب عملی تحقق می‌یابد و از سوی دیگر سازوکارهای نظارتی باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر افزایش پاسخگویی، به تحقق حاکمیت قانون کمک کند. در این میان، موضوعاتی چون نقش دیوان محاسبات در نظارت بر عملکرد مالی دستگاه‌های دولتی و غیردولتی، تحلیل قوانین مالیاتی و آسیب‌شناسی نظام بودجه از جمله مسائلی هستند که نیازمند بررسی دقیق و علمی‌اند. کتاب حاضر با هدف پرداختن به ابعاد مختلف حقوق مالی و ارائه دیدگاه‌های جدید در این زمینه، در قالب مجموعه‌ای از مقالات تخصصی تدوین شده است که پیش از این در شماره‌های مختلف فصلنامه دانش حقوق عمومی توسط پژوهشکده شورای نگهبان گردآوری و منتشر شده است و اینک پس از تجمیع موضوعی و تدوین در قالب یک اثر علمی منسجم به دانشجویان، پژوهشگران و صاحب‌نظران حقوق عمومی ارائه می‌شود.»