کتاب دیوان عدالت اداری

معرفی کتاب دیوان عدالت اداری

کتاب الکترونیکی «دیوان عدالت اداری؛ صلاحیت‌ها و رویه‌ها» (مجموعه مقالات تخصصی) به کوشش «محمد سلیمانی‌درچه» و با همکاری پژوهشکده شورای نگهبان گردآوری شده است. این اثر مجموعه‌ای از مقالات حقوقی را دربارهٔ جایگاه، صلاحیت‌ها و رویه‌های دیوان عدالت اداری در نظام حقوقی ایران ارائه می‌دهد و به بررسی ابعاد مختلف نظارت قضایی بر تصمیمات و مقررات اداری می‌پردازد. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دیوان عدالت اداری

این کتاب مجموعه‌ای از مقالات تخصصی است که به تحلیل جایگاه و عملکرد دیوان عدالت اداری در نظام حقوقی ایران می‌پردازد. مقالات گردآوری‌شده عمدتاً پیش‌تر در فصلنامه‌های حقوق عمومی منتشر شده‌اند و اکنون با تدوین موضوعی در قالب یک اثر واحد ارائه شده‌اند. کتاب به بررسی نقش دیوان عدالت اداری در تضمین حقوق شهروندان، نظارت بر مصوبات اداری، تعامل با شورای نگهبان و تحلیل آرای وحدت رویه می‌پردازد. همچنین، ارتباط دیوان با سایر نهادهای نظارتی و چالش‌های ساختاری و صلاحیتی آن مورد توجه قرار گرفته است. این مجموعه تلاش دارد تصویری جامع از کارکرد دیوان عدالت اداری و تأثیر آن بر نظام حقوقی و قضایی ایران ارائه دهد. دورهٔ انتشار مقالات عمدتاً مربوط به سال‌های اخیر است و کتاب در زمستان ۱۴۰۳ منتشر شده است.

خلاصه کتاب دیوان عدالت اداری

این کتاب با رویکردی تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف صلاحیت‌ها و رویه‌های دیوان عدالت اداری می‌پردازد. مقالات گردآوری‌شده در این مجموعه، موضوعاتی مانند حق دسترسی به دادگستری، نظارت قضایی بر تصمیمات و مقررات اداری، بایسته‌های تصمیم‌گیری اداری، نقد صلاحیت دیوان در صدور آرای وحدت رویه، و تحلیل ارتباط دیوان با شورای نگهبان را پوشش می‌دهند.در بخش‌هایی از کتاب، به چالش‌های ساختاری دیوان عدالت اداری، تمرکز جغرافیایی آن در تهران و تأثیر این تمرکز بر دسترسی شهروندان به عدالت پرداخته شده است. همچنین، محدودیت‌های قانونی و عملی در صلاحیت دیوان، از جمله دامنه شاکیان و خواندگان، موضوعات قابل طرح و استثناهای قانونی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.کتاب به نقش شورای نگهبان در تفسیر اصول قانون اساسی مرتبط با دیوان عدالت اداری و تأثیر این تفسیرها بر حق دادخواهی شهروندان اشاره می‌کند. همچنین، مقایسه‌هایی با نظام‌های حقوقی فرانسه و آلمان صورت گرفته تا نقاط قوت و ضعف ساختار و صلاحیت دیوان عدالت اداری ایران بهتر روشن شود. در نهایت، مجموعه مقالات بر ضرورت اصلاح ساختار و صلاحیت دیوان برای تحقق کامل عدالت اداری و دسترسی همگانی به دادگستری تأکید دارند.

چرا باید کتاب دیوان عدالت اداری را خواند؟

این کتاب با گردآوری مقالات تخصصی، تصویری چندجانبه از جایگاه و عملکرد دیوان عدالت اداری در ایران ارائه می‌دهد. خواننده با مطالعهٔ این اثر می‌تواند با چالش‌ها و ظرفیت‌های دیوان عدالت اداری، نقش آن در تضمین حقوق شهروندان و تعاملش با شورای نگهبان آشنا شود. همچنین، تحلیل‌های تطبیقی و نقدهای مطرح‌شده در کتاب، زمینهٔ مناسبی برای پژوهش‌های بیشتر و ارتقای دانش حقوق اداری فراهم می‌کند.

خواندن کتاب دیوان عدالت اداری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حقوق عمومی، وکلا، قضات، مدیران و کارکنان دستگاه‌های اجرایی و علاقه‌مندان به مباحث حقوق اداری و نظارت قضایی مناسب است. همچنین برای افرادی که دغدغهٔ دسترسی به عدالت اداری و شناخت ساختارهای نظارتی در ایران را دارند، مفید خواهد بود.

فهرست کتاب دیوان عدالت اداری

- حق دسترسی به دادگستری در دیوان عدالت اداری با نگاهی به نظرهای شورای نگهبان: بررسی جایگاه اصل دسترسی به دادگستری و نقش دیوان عدالت اداری در تحقق این حق.- تأملی بر برخی از بایسته‌های تصمیم‌گیری اداری شخصی در پرتو آرای شعب دیوان عدالت اداری: تحلیل الزامات قانونی و رویه‌های قضایی در تصمیمات اداری شخصی.- سنجش سازوکار برتر نظارت بر مقررات دولتی در ایران: ارزیابی کارآمدی نظام نظارت بر مقررات اداری و چالش‌های آن.- نظارت قضایی بر مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی: بررسی حدود و شیوه‌های نظارت دیوان بر نهادهای عمومی غیردولتی.- نظام حقوقی حاکم بر رسیدگی مجدد آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری: تحلیل فرآیند و ضوابط رسیدگی مجدد به آرای هیأت عمومی.- خوانده در دیوان عدالت اداری: تبیین جایگاه و وضعیت طرف شکایت در دعاوی اداری.- درآمدی تطبیقی بر ضرورت توسعه‌ی دعاوی کامل در حقوق اداری ایران: مقایسه تطبیقی با نظام‌های حقوقی دیگر و بررسی ضرورت اصلاحات.- نقد صلاحیت دیوان عدالت اداری در صدور رأی وحدت رویه: بررسی چالش‌ها و محدودیت‌های قانونی.- بازشناسی مفهوم «مقررات و نظامات اداری» با تأکید بر رویه قضایی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری: تبیین مفاهیم و مصادیق مقررات اداری.- حدود استنادپذیری قانون آیین دادرسی مدنی در دیوان عدالت اداری: بررسی امکان استناد به مقررات آیین دادرسی مدنی در دعاوی اداری.- مفهوم امنیت شغلی در قراردادهای کار با جنبه مستمر و مدت موقت با نگاهی به آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری: تحلیل حقوقی امنیت شغلی و رویه‌های قضایی مرتبط.- نقد و بررسی تبدیل وضعیت‌های استخدامی در پرتو آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری: ارزیابی فرآیندها و چالش‌های حقوقی تبدیل وضعیت استخدامی.- نظارت شعب دیوان عدالت اداری بر ترک فعل اداری: شرح و تحلیل ماده ۱۶ قانون دیوان عدالت اداری و نقش دیوان در رسیدگی به ترک فعل اداری.

بخشی از کتاب دیوان عدالت اداری

«در نظام جمهوری اسلامی ایران اصل ۳۴ قانون اساسی، تضمین‌کننده‌ی حق مطلق دسترسی به دادگستری است که غیرقابل سلب یا تحدید است. از طرف دیگر، اصول ۱۷۰ و ۱۷۳ قانون اساسی تضمین نهادی حق دادخواهی از طریق دیوان عدالت اداری محسوب می‌شود. در این زمینه سؤالات قابل طرح عبارت‌اند از: آیا قانون دیوان عدالت اداری توانسته تأمین‌کننده‌ی حق مطلق دادخواهی باشد یا اینکه سازوکار فعلی نظام عدالت اداری نیازمند تغییرات جدی و اساسی است؟ آیا نظرهای شورای محترم نگهبان در فرایند قانونگذاری در حوزه‌ی اصول ۱۷۰ و ۱۷۳ تقویت‌کننده‌ی حق دادخواهی بوده است یا تحدیدکننده‌ی آن؟ این مقاله از طریق جمع‌آوری داده‌ها از منابع حقوقی مختلف و با روش توصیفی - تحلیلی، در پی پاسخگویی به پرسش‌های مذکور است.به‌زعم نگارنده، قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری تأمین‌کننده‌ی کامل حق دادخواهی و عدالت اداری نیست و باید ساختار و صلاحیت نظام عدالت اداری ایران با تغییر نگرش و همیاری مراجع مربوط (قوه قضاییه در مقام ارائه‌ی لوایح قضایی موضوع اصل ۱۵۸ مجلس و در صورت لزوم، مجمع تشخیص مصلحت در مقام تصویب و شورای نگهبان در مقام تفسیر و نظارت) به سمت رویکرد نتیجه‌گرا اصلاح شود. به‌نظر می‌رسد وضعیت مطلوب نظام عدالت اداری مستلزم اصلاح اصول ۱۷۰ و ۱۷۳ است.»