کتاب ریاست جمهوری در قانون اساسی

معرفی کتاب ریاست جمهوری در قانون اساسی

کتاب الکترونیکی «ریاست جمهوری در قانون اساسی (واکاوی شرایط و صلاحیت‌های رئیس‌جمهور در قانون اساسی)» با گردآوری محمد سلیمانی‌درچه و همکاری جمعی از نویسندگان، توسط پژوهشکده شورای نگهبان منتشر شده است. این اثر به بررسی ابعاد حقوقی، شرایط و صلاحیت‌های رئیس‌جمهور در نظام جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد و موضوعاتی چون رجل مذهبی و سیاسی، مدیر و مدبر بودن و سایر الزامات قانونی را تحلیل می‌کند. نسخه الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب ریاست جمهوری در قانون اساسی

این کتاب مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی است که هر یک به یکی از ابعاد مهم نهاد ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد. مقالات کتاب ابتدا در فصلنامه «دانش حقوق عمومی» منتشر شده و سپس به صورت موضوعی گردآوری و تدوین شده‌اند. اثر حاضر به بررسی شرایط انتخاب رئیس‌جمهور، حدود وظایف و اختیارات او، نسبت حقوقی رئیس‌جمهور با سایر مقامات عالی کشور و تحلیل الزامات حقوقی استیضاح و عزل رئیس‌جمهور می‌پردازد. همچنین، مطالعه تطبیقی نظام‌های حقوقی مختلف و واکاوی شرایطی مانند استعفا یا تعقیب سیاسی رئیس‌جمهور از دیگر محورهای این کتاب است. نویسندگان تلاش کرده‌اند با رویکردی تحلیلی، مفاهیم کلیدی قانون اساسی درباره ریاست جمهوری را از منظر حقوق عمومی و اسلامی واکاوی کنند. این کتاب برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به حقوق اساسی و ساختار سیاسی ایران، منبعی برای شناخت بهتر جایگاه و کارکردهای ریاست جمهوری فراهم می‌کند.

خلاصه کتاب ریاست جمهوری در قانون اساسی

این کتاب با تمرکز بر اصل ۱۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شرایط و صلاحیت‌های لازم برای نامزدهای ریاست جمهوری را بررسی می‌کند. در بخش‌های مختلف، مفاهیمی مانند «رجل مذهبی و سیاسی»، «مدیر و مدبر بودن» و سایر ویژگی‌های مورد نیاز برای تصدی این مقام تحلیل می‌شود. نویسندگان با استناد به متون دینی، مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی و مصوبات شورای نگهبان، به تبیین دقیق‌تر این شرایط می‌پردازند. برای مثال، در بحث رجل مذهبی و سیاسی، علاوه بر آگاهی و التزام عملی به دین اسلام و مذهب تشیع، شهرت اجتماعی و برجستگی فرد در این زمینه‌ها نیز مورد توجه قرار گرفته است. همچنین، رجل سیاسی بودن صرفاً به معنای داشتن سابقه فعالیت سیاسی نیست، بلکه قدرت تحلیل و درک مسائل سیاسی و رعایت مصالح نظام اسلامی و معیارهای انقلابی در عملکرد فرد اهمیت دارد. در بخش‌هایی از کتاب، به نقد و بررسی تعاریف شورای نگهبان از این اوصاف و نقاط ابهام موجود در آن‌ها پرداخته شده و پیشنهادهایی برای شفاف‌سازی و قانون‌گذاری ارائه می‌شود. کتاب همچنین به مقایسه شرایط ریاست جمهوری در ایران با سایر کشورها و تحلیل تطبیقی نظام‌های حقوقی می‌پردازد. در مجموع، این اثر تلاش می‌کند تصویری جامع از الزامات حقوقی، فقهی و عرفی ریاست جمهوری در نظام جمهوری اسلامی ایران ارائه دهد.

چرا باید کتاب ریاست جمهوری در قانون اساسی را خواند؟

این کتاب با رویکردی تحلیلی و مستند به منابع حقوقی و دینی، به یکی از مهم‌ترین موضوعات حقوق اساسی ایران می‌پردازد. خواننده با مطالعه این اثر، با مبانی نظری و عملی شرایط و صلاحیت‌های رئیس‌جمهور آشنا می‌شود و می‌تواند برداشت‌های مختلف از مفاهیم کلیدی قانون اساسی را مقایسه کند. همچنین، بررسی مصوبات شورای نگهبان و نقد علمی آن‌ها، به فهم بهتر فرآیند تأیید صلاحیت نامزدهای ریاست جمهوری کمک می‌کند.

خواندن کتاب ریاست جمهوری در قانون اساسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران حقوق عمومی و حقوق اساسی، فعالان سیاسی، داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری و علاقه‌مندان به ساختار حقوقی و سیاسی جمهوری اسلامی ایران مناسب است. همچنین برای کسانی که به دنبال فهم دقیق‌تر شرایط و الزامات قانونی ریاست جمهوری هستند، منبعی کاربردی به شمار می‌رود.

فهرست کتاب ریاست جمهوری در قانون اساسی

- مقدمه: معرفی جایگاه ریاست جمهوری در نظام حقوقی ایران و اهمیت پژوهش درباره شرایط و صلاحیت‌های رئیس‌جمهور.- تأملی در باب شرط رجل مذهبی سیاسی در خصوص رئیس‌جمهور: تحلیل مفهوم رجل مذهبی و سیاسی، مبانی فقهی و حقوقی آن و بررسی دیدگاه‌های مختلف درباره شمول یا عدم شمول زنان.- واکاوی تعاریف مصوبه شورای نگهبان از رجل مذهبی‌سیاسی، مدیر و مدبر: بررسی مصوبه شورای نگهبان درباره تعریف و ملاک تشخیص چهار صفت اصلی نامزدهای ریاست جمهوری و نقد نقاط ابهام آن.- مبنای اعتبار تصمیمات رئیس‌جمهور در نظام جمهوری اسلامی ایران: تحلیل جایگاه رئیس‌جمهور در ساختار قدرت و نسبت آن با نهادهای ولایت، وکالت و بیعت.- نسبت صلاحیت‌های اداری و مالی رئیس قوه قضائیه با رئیس‌جمهور: بررسی تعامل و تفکیک وظایف میان رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضائیه.- بایسته‌های حقوقی تفویض اختیار صلاحیت‌های رئیس‌جمهور به معاونان: تحلیل امکان و حدود واگذاری اختیارات رئیس‌جمهور به معاونان با توجه به نظرهای شورای نگهبان.- بررسی عدم صلاحیت وضع مقررات توسط رئیس‌جمهور: تبیین محدودیت‌های رئیس‌جمهور در وضع مقررات و جایگاه او در نظام حقوقی.- نظام تعقیب و دادرسی سیاسی مقامات عالی قوه مجریه: مطالعه تطبیقی درباره مسئولیت سیاسی و کیفری رئیس‌جمهور در ایران و سایر کشورها.- واکاوی شرایط و آیین استعفای رئیس‌جمهور: بررسی فرآیند استعفا و شرایط آن در قوانین اساسی کشورهای مختلف.- الزامات و آثار استیضاح و عزل رئیس‌جمهور: تحلیل حقوقی فرآیند استیضاح و عزل رئیس‌جمهور در نظام جمهوری اسلامی ایران.

بخشی از کتاب ریاست جمهوری در قانون اساسی

«بی‌تردید جایگاه ریاست جمهوری از خطیرترین و موثرترین مناصب در جمهوری اسلامی است و لازمهٔ تصدی این سمت، دارا بودن توانمندی‌ها و خصایص متعددی است. ازاین‌رو قانونگذار اساسی به‌منظور انعکاس اهمیت این جایگاه و مسئولیت‌های آن، در اصل ۱۱۵ از ضرورت رجل مذهبی و سیاسی بودن رئیس‌جمهور سخن گفته است. نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی معتقد بودند رئیس‌جمهور یا رأساً به اعمال ولایت می‌پردازد یا به نیابت و وکالت از ولی فقیه اختیارات اجرایی را اعمال می‌کند. بنابراین چنین فردی باید براساس اصل شایسته‌گزینی همان شرایط یا نزدیک‌ترین شرایط تصدی منصب توسط ولی و کارگزاران بالادستی در حکومت اسلامی را دارا باشد. منصوصات فقهی سه شرط اسلام‌شناسی (فقاهت و توانایی استخراج احکام)، آشنایی و قدرت تحلیل در مسائل سیاسی روز جوامع داخلی و بین‌المللی و عدم انحراف عمدی از اجرای دستورهای دینی (عدالت) را برای حاکم و کارگزار حکومتی ضروری می‌داند. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی با تبیین عبارت «رجل مذهبی سیاسی» از منظر حقوقی و روایی بیانگر این است که به هر اندازه منصبی در جامعهٔ اسلامی رفیع‌تر باشد، برخورداری از این شروط هم ضروری‌تر خواهد بود که در خصوص مقام ریاست جمهوری جمیع این شرایط در قالب مفهوم مذکور تبلور یافته است.»