کتاب مسیر امنیت غذایی زنجیره تولید گندم

کتاب الکترونیکی «زنجیره تولید گندم (مسیر امنیت غذایی)» با تحقیق و تدوین امیرحسین خسروی، مهدی ساریجلو و رضا ابوالقاسمی و پژوهش محمدصابر باغخانی‌پور، توسط نشر مرکز پژوهشی و آموزشی کوثر منتشر شده است. این اثر به بررسی جامع زنجیره تولید گندم در ایران می‌پردازد و موضوعاتی چون خودکفایی، طبقه‌بندی گندم، روش‌های کاشت، داشت و برداشت، فرآوری، بازار داخلی و خارجی، چالش‌ها و راهکارهای امنیت غذایی را پوشش می‌دهد. کتاب حاضر برای پژوهشگران، سیاست‌گذاران و علاقه‌مندان به حوزه کشاورزی و امنیت غذایی تدوین شده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مسیر امنیت غذایی زنجیره تولید گندم

«زنجیره تولید گندم (مسیر امنیت غذایی)» اثری تخصصی در قالب ناداستان و پژوهشی است که به بررسی زنجیره تولید گندم از مزرعه تا سفره می‌پردازد. این کتاب بخشی از مجموعه‌ای ده‌جلدی درباره امنیت غذایی و محصولات اساسی کشاورزی ایران است که توسط اندیشکده ماکا و مرکز مطالعات و توسعه محیط زیست، آب و کشاورزی ایران تهیه شده است. ساختار کتاب به‌صورت فصل‌بندی‌شده و با رویکرد تحلیلی، ابتدا به کلیات و اهمیت گندم در ایران و جهان می‌پردازد، سپس مراحل مختلف تولید، فرآوری، نگهداری، بازار و سیاست‌های حمایتی را بررسی می‌کند و در نهایت چالش‌ها و راهکارهای ارتقای امنیت غذایی را مطرح می‌سازد. نویسندگان با استفاده از داده‌های آماری، جداول، نمودارها و مقایسه‌های بین‌المللی، تصویری جامع از وضعیت تولید گندم و نقش آن در امنیت غذایی کشور ارائه داده‌اند. این کتاب نه‌تنها به جنبه‌های فنی و علمی تولید گندم می‌پردازد، بلکه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاست‌گذاری را نیز در نظر گرفته است.

خلاصه کتاب مسیر امنیت غذایی زنجیره تولید گندم

کتاب «زنجیره تولید گندم (مسیر امنیت غذایی)» با مروری بر جایگاه گندم در امنیت غذایی ایران آغاز می‌شود و اهمیت این محصول را در تأمین نیازهای اساسی جامعه و نقش آن در استقلال و رفاه ملی برجسته می‌کند. نویسندگان ابتدا روند تاریخی خودکفایی گندم در ایران را بررسی کرده‌اند و با تحلیل آمار تولید، واردات و مصرف، نوسانات و چالش‌های پایداری خودکفایی را نشان داده‌اند. سپس به معرفی مورفولوژی، طبقه‌بندی زراعی، تجاری و مصرفی گندم پرداخته شده و ارقام مختلف گندم متناسب با اقلیم‌های متنوع کشور معرفی می‌شوند. در ادامه، مراحل کاشت، داشت و برداشت گندم به‌تفصیل شرح داده شده است؛ از انتخاب بذر و آماده‌سازی زمین تا روش‌های مختلف آبیاری، مصرف کود، مدیریت آفات و بیماری‌ها و مقابله با خشکسالی. کتاب به اهمیت آمار دقیق در بخش کشاورزی اشاره دارد و تفاوت‌های آماری میان نهادهای مختلف را بررسی می‌کند. همچنین، پتانسیل عملکرد گندم آبی و دیم در ایران و مقایسه آن با کشورهای پیشرو در این حوزه مورد توجه قرار گرفته است. بخش‌های بعدی کتاب به نگهداری، انبارداری، حمل‌ونقل، فرآوری و تولید فرآورده‌های گندم مانند آرد، نان و بیسکویت اختصاص یافته است. مسائل مربوط به کیفیت گندم، تلفات و هدررفت، و موضوعات مرتبط با تراریخته‌ها نیز بررسی شده‌اند. بازار داخلی و خارجی گندم، ظرفیت مصرف، واردات و صادرات، قوانین و سیاست‌های حمایتی و بیمه کشاورزی از دیگر محورهای مهم کتاب هستند. در فصل پایانی، چالش‌های اصلی زنجیره تولید گندم در ایران مانند کمبود منابع آب، بهره‌وری پایین، مشکلات مدیریتی و سیاست‌گذاری، و راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت تولید و امنیت غذایی مطرح شده‌اند. کتاب با ارائه راهبردهایی برای افزایش بهره‌وری، مدیریت منابع آب، اصلاح الگوی کشت و حمایت از کشاورزان، به جمع‌بندی می‌رسد.

چرا باید کتاب مسیر امنیت غذایی زنجیره تولید گندم را بخوانیم؟

این کتاب با رویکردی جامع به زنجیره تولید گندم، نه‌تنها جنبه‌های فنی و کشاورزی را پوشش می‌دهد، بلکه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاست‌گذاری را نیز در نظر گرفته است. خواننده با مطالعه این اثر می‌تواند تصویری روشن از وضعیت تولید گندم در ایران، چالش‌های خودکفایی، نقش گندم در امنیت غذایی و راهکارهای ارتقای بهره‌وری و پایداری در این حوزه به‌دست آورد. استفاده از داده‌های آماری، جداول و مقایسه‌های بین‌المللی، کتاب را به منبعی قابل اتکا برای تحلیل وضعیت فعلی و آینده تولید گندم تبدیل کرده است. این اثر برای کسانی که به دنبال درک عمیق‌تر از مسائل کشاورزی و امنیت غذایی هستند، اطلاعات ارزشمندی فراهم می‌کند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

مطالعه این کتاب برای پژوهشگران، دانشجویان و فعالان حوزه کشاورزی، سیاست‌گذاران، مدیران بخش کشاورزی و صنایع غذایی، و همچنین علاقه‌مندان به مسائل امنیت غذایی و توسعه پایدار توصیه می‌شود. افرادی که دغدغه خودکفایی، بهره‌وری منابع آب و خاک، یا تحلیل بازار محصولات کشاورزی را دارند، می‌توانند از محتوای این کتاب بهره‌مند شوند.

بخشی از کتاب مسیر امنیت غذایی زنجیره تولید گندم

«گندم به‌عنوان محصولی محوری و کلیدی، جایگاه ویژه‌ای در تولید و مصرف مواد غذایی ملل جهان دارد. در کشور ایران این محصول جایگاهی بیش از یک محصول اساسی دارد و تأمین آن با توجه به جایگاه خاص آن در الگوی تغذیه و وابستگی شدید رفاه اجتماعی طبقات متوسط و ضعیف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و حتی فراتر از امنیت غذایی، جزو مسائل امنیت ملی قرار می‌گیرد. تجربیات جهانی نشان می‌دهد سهل‌انگاری در مدیریت و کمبود این محصول و متعاقباً افزایش قیمت آن باعث ایجاد تنش‌های اجتماعی شدید و اعتصابات سراسری زیادی گردیده است. خودکفایی در گندم سال‌ها است که هدف مسئولان کشور ایران قرار گرفته است. برای مثال در بند ۴ از اهداف کلی برنامه اول توسعه (۱۳۶۸)، کاهش وابستگی اقتصادی با تأکید بر تولید محصولات استراتژیک برای رشد اقتصادی ذکر شده است. این موضوع در برنامه‌های بعد نیز مورد تأکید قرار گرفته است. در سال ۱۳۸۳ برای اولین بار جشن خودکفایی در گندم برگزار شد و تا چند سال بعد تولید خوبی صورت گرفت؛ اما این خودکفایی چندان پایدار نبود. به‌گونه‌ای که هر سال یک میلیون تن از تولید آن کاسته و به واردات افزوده شد تا در سال ۱۳۸۷ نزدیک به ۶ میلیون تن و سال بعد آن ۵ میلیون تن واردات صورت گرفت و در نهایت در سال ۱۳۹۲ واردات به بیش از ۷ میلیون تن رسید و هزینه آن، با توجه به بالا بودن قیمت جهانی گندم در آن سال، به حدود ۲/۵ میلیارد دلار رسید.»