کتاب تاملی در مدرنیته ایرانی: بحثی در باره گفتمان‌های روشنفکری و سیاستِ مدرنیزاسیون در ایران

«تاملی در مدرنیته ایرانی»بحثی در باره گفتمان‌های روشنفکری و سیاستِ مدرنیزاسیون در ایران، نوشته علی میرسپاسی است. مباحث این کتاب به نظریات مدرنیزاسیون در ایران اختصاص دارد و در ۷ فصل تنظیم شده‌است. در اواسط دوره ناصری که قشر مرفه و متوسط و به خصوص منتقدین دولت با مظاهر تمدن غربی آشنا شدند. کشور ما نیز در روندی نه چندان کند درگیر مسایل مدرنیته شد روزنامه های در تبعید و ورود مخفیانه آنها به ایران، رفت و آمد پرشمار تاجران به خارج از کشور و رویارویی با جهانی که ساختارهای اجتماعی و شیوه حکومتی‌اش به تمامی با ایران متفاوت بود رفته رفته روشنفکران ایرانی را نیز به اندیشه تغییرات زیربنایی انداخت که به این دوره از تاریخ ایران اصطلاحا عصر بیداری گفته می‌شود. کتاب حاضر پس از مطرح کردن مباحث نظری در مورد مدرنیته وارد موضوع مدرنیته ایرانی و برخود و تقابل آن با اسلام می‌شود. در مقدمه مترجم درباره کتاب می‌خوانیم: تأملی در مدرنیته ایرانی داستان مواجهه شورمندانه و پرماجرای قوم ایرانی با مدرنیته است. داستان از خودِ مدرنیته شروع می‌شود. از حادثه خجسته‌ای که در غرب اتفاق می‌افتد و، هم‌زمان، متفکران و فلاسفه‌ای ظهور می‌کنند تا این رخداد جدید را بشناسند و از آن تفسیری ارائه دهند. اما این متفکران، در تفسیر خود، به حضور یک «غیر» یا «بیگانه» نیاز دارند تا در تقابل با آن، خودِ مدرن خویش را تعریف کنند. چنین است که دوگانه‌های عقلانی‌ـ غیرعقلانی، متمدن‌ـ بربر، غربی‌ـ شرقی، اروپایی‌ـ «غیر» و بالاخره مدرن‌ـ سنتی پدید می‌آید و هرآنچه معقول و گشوده و مداراخواهانه و عرفی است به اولی، و هرآنچه تعصب، جمود، بندگی و دینی است به دومی نسبت داده می‌شود. متفکران غربی، از منتسکیو و هگل و مارکس گرفته تا برنارد لوئیس و هانتینگتون هر یک به سهم خود می‌کوشند تا به روایت اروپامدار از مدرنیته استحکام بخشند، مدرنیته را تجربه انسان اروپایی معرفی کنند و جوامع دیگر را در جایگاهی بنشانند که بیرون از ساحت مدرنیته قرار دارد. فصل اول کتاب شرح چگونگی تکوین و تقریر این روایت جزمی و اروپامدارانه از مدرنیته است.