کتاب دریای شعر فارسی، کشتی شعر حافظ

کتاب دریای شعر فارسی، کشتی شعر حافظ نوشتهٔ محمدرضا تاجدینی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب دریای شعر فارسی، کشتی شعر حافظ

محمدرضا تاجدینی در کتاب دریای شعر فارسی، کشتی شعر حافظ با بررسی دقیق تأثیر شاعران بزرگ پیشین بر حافظ در بخش نخست و مقایسه‌ٔ شعر او با معاصرانش در بخش دوم، به خواننده تصویری جامع از جایگاه و اهمیت شعر حافظ در تاریخ ادبیات فارسی ارائه داده است. خواجه شمسُ‌الدّینْ محمّدِ بن بهاءُالدّینْ محمّدْ حافظ شیرازی در سال ۷۲۷ هجری قمری برابر با ۱۳۲۵ میلادی به دنیا آمد. او مشهور به لِسانُ‌الْغِیْب، تَرجُمانُ الْاَسرار، لِسانُ‌الْعُرَفا و ناظِمُ‌الاُولیا و شاعر پارسی‌زبان سدهٔ هشتم هجری قمری بود. بیشتر شعرهای حافظ غزل است. او را از مهم‌ترین اثرگذاران بر شاعران فارسی‌زبان پس از خود می‌شناسند. در سده‌های هجدهم و نوزدهم میلادی اشعار او را به زبان‌های اروپایی نیز ترجمه کردند و نامش به محافل ادبی جهان غرب نیز راه یافت. هر سال در ۲۰ مهر مراسم بزرگ‌داشت حافظ در آرامگاه او در شیراز برگزار می‌شود. در تقویم رسمی ایران ۲۰ مهر را روز بزرگداشت حافظ نامیده‌اند. حافظ در سال ۷۹۲ هجری قمری برابر با ۱۳۹۰ میلادی درگذشت.

خواندن کتاب دریای شعر فارسی، کشتی شعر حافظ را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران تاریخ ادبیات ایران، به‌ویژه اشعار کهن پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دریای شعر فارسی، کشتی شعر حافظ

«حافظ با این‌که از باغ شعر شعرای پارسی و تازی گل‌ها چیده و روح خود را با عطر آن‌ها معطر ساخته، ولی از عطر و بوی همان گل‌ها، گلزاری آفریده که بهار عطر و بویش جاودانه است و باد خزان را به آن راهی نیست و این ابتکار و خلاقیت زاییده ذهنی فعال و روحی سیال و سینه مواج کسی چون حافظ است. حافظ کسی است که مثل هیچ کس نیست ولی وجودش در همگان ساری و جاری است. او اقیانوس ناپیداکرانه‌ای است که هر کس می‌تواند به حد نیاز خویش از آن سیراب شود. شعر خواجه هم جرعه خنکی است که در گرمای سوزان، قلب تشنه‌ای را جلا و صفا می‌دهد و هم شعله‌ای است که در سرمای استخوان‌سوز، گرمایی مطبوع به انسان می‌بخشد.

«غزل حافظ آشناترین غزل برای خواص و عوام است و این موقعیتی است خاص که برای کم‌تر شاعری، حتی در معیار جهانی، پیش آمده است. یک نکته جالب‌توجه در حافظ این است که خود به‌شدت به تتبع در آثار دیگران پرداخت. و بعدها دیگران به‌شدت به تتبع در آثار او پرداختند.

«حافظ به آثار گذشتگان و معاصران توجه بسیار افراطی داشته است به طوری که بسیاری از مضامین و عبارات زیبای دیگران را اخذ کرده، اما چون شاعر صاحب‌سبکی بود آن اقتباسات در آثار او مستحیل می‌گشت و به صورت خام باقی نمی‌ماند. از آن‌جایی که غالب بلکه همه تقلیدهای او از نمونه‌های قبلی برجسته‌تر است، آن‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده و آن موارد به نام حافظ تثبیت و معروف گشت.»۵

حافظ کم و بیش اشعار شعرای متقدم و معاصر خویش را پیش رو داشته و ضمن استقبال و اقتفاء و تضمین (غیر از توارد که ممکن است در اشعار او صورت گرفته باشد) از اشعار ایشان، گویی قصد تصحیح اشعار آن‌ها را داشته است. مثلاً:

کمال خجندی

چون شوم خاک به خاکم گذری کن چو صبا

تا به بویت ز زمین رقص‌کنان برخیزم

و حافظ گویی این بیت را بدین صورت تصحیح کرده است:

بر سر تربت من بی می و مطرب منشین

تا به بویت ز لحد رقص‌کنان برخیزم

یا سعدی:

چگونه شکر این نعمت گزارم

که زور مردم‌آزاری ندارم

حافظ:

من از بازوی خود دارم بسی شکر

«که زور مردم‌آزاری ندارم»

سعدی:

بکش چنان‌که توانی که سعدی آن کس نیست

که با وجود تو دعوی کند که من هستم

حافظ:

بیا و هستی حافظ ز پیش او بردار

که با وجود تو کس نشنود ز من که منم»