کتاب روان شناسی شطرنج

کتاب روان شناسی شطرنج نوشتهٔ فرنان گوبه و ترجمهٔ محمدرضا سلطاندوست است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب روان شناسی شطرنج

با شنیدن نام کتاب روان شناسی شطرنج شاید این پرسش در ذهن‌تان شکل بگیرد که محتوای کتابی با نام روان‌شناسی شطرنج بیشتر به کار علاقه‌مندان روان‌شناسی می‌آید یا دوستداران و بازیکنان شطرنج؟ فرنان گوبه در این اثر توانسته «روان‌شناسی» و «شطرنج» را، با حفظ موازنه، نه به‌صورت دو مقولهٔ جداازهم بلکه تنیده و تابیده در هم، به گونه‌ای سنجیده، منسجم و موجز روایت کند. نویسنده در هر دو حوزهٔ شطرنج و روان‌شناسی در مقام استادی است. او، از سویی، از تاریخچه و سازوکار حاکم بر شطرنج برای بیان نظریه‌ها و مفاهیم رایج در روان‌شناسی، مانند انواع حافظه، ادراک، استعداد، یادگیری، مهارت، تخصص، تمرکز، هوش، الهام، شهود، تجسم، روان‌پریشی و بسیاری موارد دیگر، استفاده کرده و از سوی دیگر، توانسته است با پیش کشیدن همین مفاهیم دوستداران و بازیکنان شطرنج را در جهت شناخت بیشتر و ارتقای سطح بازی خود راهنمایی کند. به این ترتیب، او در قالب کیک کتاب، اهمیت موضوعات روان‌شناسی را در شطرنج نشان داده و نیز مثال‌های نسبتا مستدلی از شطرنج برای درک بهتر مقولات روان‌شناسی ارائه کرده است.

خواندن کتاب روان شناسی شطرنج را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران حوزهٔ روان‌شناسی عمومی پیشنهاد می‌کنیم.

درباره فرنان گوبه

فرنان گوبه، متولد ۱۲ فوریهٔ ۱۹۶۲ در سویس، استاد روان‌شناسی شناختی در دانشکدهٔ اقتصاد لندن و پژوهشگر ارشد افتخاری در دانشگاه لیورپول است. علایق تحقیقاتی او بر مطالعهٔ شناخت، به‌ویژه در زمینهٔ معماری‌های شناختی، ادراک، شهود، حل مسئله، یادگیری و تصمیم‌گیری تمرکز دارد. او معماری شناختی CHREST (سلسله‌مراتب‌های قطعه‌ای و ساختارهای بازیابی) را پدید آورده که یک معماری کامل برای فرایندهای یادگیری و ادراک انسانی است. 

بخشی از کتاب روان شناسی شطرنج

«کتاب‌های شطرنج معمولاً بر سه سبک تمرکز دارند: روان‌شناختی (که براساس [ویژگی‌های] حریف بازی می‌شود نه موقعیت)، موقعیتی و تاکتیکی. این بخش توصیفی از این سه سبک ارائه می‌دهد، همراه با نمونه‌هایی از بازیکنان برتری که از این سبک‌ها استفاده کرده‌اند.

امانوئل لاسکر، قهرمان جهان از سال ۱۸۹۴ تا ۱۹۲۱، یکی ازقدیمی‌ترین و بهترین طرفداران سبک روان‌شناختی بود. او استدلال می‌کرد که برای برد در شطرنج باید حریف، قوت‌ها و ضعف‌هایش، پسندها و ناپسندهایش را فهمید. این بازی مبارزه‌ای بین دو شخصیت است: «دو موجود انسانی‌اند که بر صفحه شطرنج با هم می‌جنگند، نه مهره‌های چوبی.» از این رو، باید نه بهترین حرکات را از منظر عینی، بلکه حرکاتی را ترتیب داد که برای یک حریفِ بخصوص از همه ناخوشایندتر باشند. گری کاسپاروف از قهرمانان متأخر جهان است که، گرچه می‌توان او را در دسته بازیکنان ترکیبی جای داد، مطابق اشارات فصل سوم، در سبک روان‌شناختی به حد اعلا رسید.

سبک موقعیتی متشکل از حرکات بی‌عیب‌ونقصی است که از بروز ضعف در موقعیت فرد جلوگیری می‌کند. بازیکنانِ موقعیتی ترجیح می‌دهند به جای شروع حمله‌ای مستقیم، که اغلب منجر به مزایای استراتژیک می‌شود، به طور موقت دفاع کنند. یکی از بزرگ‌ترین طرفداران این سبک خوزه رائول کاپابلانکای کوبایی بود که بین سال‌های ۱۹۲۱ تا ۱۹۲۷ قهرمان جهان شد. کاپابلانکا در تبدیل اندک مزایای موقعیتی یا کمّی سرآمد بود و با نهایت دقت بازی می‌کرد ــ او را در آن زمان «ماشین شطرنج» می‌نامیدند. سبک او بسیار مقرون‌به‌صرفه و از هر گونه پیچیدگی‌های غیرضروری برحذر بود. کاپابلانکا، با وجود انجام دادن حرکاتی که بی‌ضرر به نظر می‌رسیدند، در هماهنگ‌سازی مهره‌های خود و بهره‌برداری از حداکثر قابلیت‌های بالقوه آن‌ها استاد بود. هرچندکاپابلانکا فی‌نفسه بازیکنی تاکتیکی نبود، با این حال می‌توانست در مواقع لزوم بسیار دقیق محاسبه کند. آناتولی کارپف و مگنوس کارلسن، قهرمانان جهان، دیگر نمایندگان بسیار ماهر در این سبک‌اند.»