کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ داوری زیباشناختی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ داوری زیباشناختی نوشتهٔ نیک زنگویل و ترجمهٔ محمدرضا ابوالقاسمی است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۷۲ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ داوری زیباشناختی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ داوری زیباشناختی (Aesthetic Judgment; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۷۲ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است.  این کتاب در سه بخش به مفهوم امر زیباشناختی و داوری ذوقی و مؤلفه‌های آن پرداخته است.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ داوری زیباشناختی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب امر زیباشناختی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ داوری زیباشناختی

«حال بیایید به مفهوم معاصر امر زیباشناختی بپردازیم. صفت «زیباشناختی» ممکن است در مورد انواع و اقسام چیزها به کار رود: داوری‌ها، تجارب، مفاهیم، خصوصیات یا الفاظ. احتمالاً بهتر است بحثمان را بر داوری‌های زیباشناختی متمرکز کنیم. می‌توانیم کاربرد صفت زیباشناختی در مورد چیزهای دیگر را نیز با معیار داوری‌های زیباشناختی بسنجیم: خصوصیات زیباشناختی آن‌هایی هستند که در داوری‌های زیباشناختی نسبت داده می‌شوند؛ تجارب زیباشناختی تجاربی هستند که داوری‌های زیباشناختی بر مبنای آن‌ها شکل می‌گیرند؛ مفاهیم زیباشناختی آن‌هایی هستند که در داوری‌های زیباشناختی استفاده می‌شوند؛ و الفاظ زیباشناختی آن‌هایی هستند که در بیان داوری‌های زیباشناختی به کار می‌روند.

معمول‌ترین مفهومی که در عصر حاضر برای داوری زیباشناختی به کار می‌رود داوری‌های ناظر به زیبایی و زشتی را الگوی خود می‌گیرد، یعنی همان چیزی که در بخش نخست با عنوان «داوری‌های ذوقی» از آن یاد کردیم. همچنین، داوری‌های ناظر به خصوصیات مادی نظیر شکل و اندازه، و نیز داوری‌هایی راجع به خصوصیات حسی همچون الوان و اصوات در آن جایی ندارد. با این همه، مفهوم معاصر داوری زیباشناختی علاوه بر داوری‌های ناظر به زیبایی و زشتی معمولاً برای توصیف آن دسته از داوری‌ها نیز به کار می‌رود که شامل داوری‌های ناظر به خوش‌ریختی و بدریختی و لطافت و ظرافت هم می‌شود. دامنه این مفهوم معاصر از این لحاظ وسیع‌تر از مفهوم مورد نظر کانت به نظر می‌رسد، زیرا بحث او صرفاً بر داوری‌های ناظر به زیبایی و زشتی متمرکز بود. با این حال، این مفهوم معاصر از جهتی ضیق‌تر از مفهوم مورد نظر کانت به نظر می‌آید، زیرا کانت این مفهوم را به گونه‌ای به کار می‌برد که هم داوری‌های ناظر به زیبایی (یا ذوقی) را شامل می‌شد و هم داوری‌های ناظر به امر مطبوع را، مثلاً این داوری که شراب قناری خوشگوار است (۴۲ & ۵۴-Kant ۱۷۹۰, ۴۱). اما مفهوم مدرن، برخلاف مفهوم مورد نظر کانت، داوری‌های ناظر به امر مطبوع را مستثنا می‌کند. مفهوم معاصر داوری‌های مربوط به محتوای تصویری و معناشناختی اثر هنری را نیز کنار می‌گذارد. مثلاً، گرچه این داوری که فلان اثر نقاشی بازنمایی شاخه‌گلی است می‌تواند در داوری زیباشناختی درباره آن نقاشی «ذی‌مدخل» باشد، به‌خودی‌خود داوری زیباشناختی به حساب نمی‌آید.

پرسش از این قرار است: آیا طبقه‌بندی معاصر «زیباشناختی» دلبخواهی است؟ عامل افتراق داوری‌های زیباشناختی چیست؟ وجه اشتراک این داوری‌ها چیست؟ و این داوری‌ها چگونه از سایر داوری‌ها متمایز می‌شوند؟ آیا این داوری‌ها قرار و قاعده‌ای دارند؟»