کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ سهروردی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ سهروردی نوشتهٔ رکسان مارکوت و ترجمهٔ سعید انواری است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۶۱ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ سهروردی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ سهروردی (Suhrawardi; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۶۱ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. «شهاب الدین یحیی سهروردی» یا «شهاب الدین یحیی ابن حبش ابن امیرک ابوالفتوح سهروردی» ملقب به شهاب‌الدین، شیخ اشراق، شیخ مقتول و شیخ شهید (۵۴۹ - ۵۸۷ هجری قمری) فیلسوف نامدار ایرانی و اهل شهر سهرورد در شهرستان خدابندهٔ استان زنجان بوده است. سهروردی، فیلسوف نامدار ایرانی است که در فلسفه و تصوف در جهان بی‌مانند بوده است. او کتاب‌های بسیاری نوشت، اما برجسته‌ترین اثری که می‌توان برای شناخت افکار او نام برد کتاب «حکمته الاشراق» است. او بنیان‌گذار منطق اشراقی بود و طرفداران بسیاری داشت. او یکی از شاهکارهای منطق به نام منطق اشراقی را در مدت‌زمان محدودی نوشت. با این شخصیت جهانی بیشتر آشنا شوید.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ سهروردی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعهٔ آرای فلسفی سهروردی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ سهروردی

«برخی، چون [ماجد] فخری (Fakhry ۱۹۸۲)، تا جایی پیش رفته‌اند که اصیل بودن فلسفه اشراق سهروردی را زیر سؤال برده‌اند و آن را صرفاً ترجمانی از فلسفه سینوی در قالب اصطلاحات ناظر به نور دانسته‌اند. ایزوتسو (Izutsu ۱۹۷۱) یکی از نخستین کسانی بود که جنبه تحلیلی آثار سهروردی را مورد بررسی قرار داد، کاری که به‌ویژه ضیایی (Ziai ۱۹۹۰) و نیز والبریج (Walbridge ۲۰۰۰, ۲۰۰۱)، که توجه ویژه‌ای به برخی از عناصر تحلیلی و فلسفی فلسفه اشراق سهروردی مبذول داشته است، آن را پی گرفتند. با آن‌که برخی، چون هانری کربن و محمد معین، سهروردی را احیاکننده شکلی باستانی از فلسفه ایرانی دانسته‌اند، برخی دیگر، چون ضیایی (Ziai ۲۰۰۳, ۴۴۳)، شکاک‌ترند و به فقدان شواهد متنی برای چنین سنت فلسفی ایرانی مستقلی اشاره می‌کنند. به طورمشابه، گوتاس (Gutas ۲۰۰۳) نیز به نبود شواهد متنی در تأیید این ادعا که سهروردی کوشیده است سنت‌های غربی یونانی گنوسی و هرمسی باستان را زنده سازد اشاره می‌کند. شاید به جای تلاش برای یافتن پیوندهای تاریخی «واقعی» [آثار سهروردی] با منابعی که ممکن است در دسترس وی بوده باشند، باید تحقیقاتی در زمینه دلایل روی آوردن سهروردی به حجیت «قدما» در شرق و غرب صورت گیرد.

در مورد آثار نویسندگانی که متعلق به سنت اشراقی یا متأثر از آن بوده‌اند باید مطالعات بیشتری انجام گیرد (برای نمونه، بنگرید به Schmidtke ۲۰۰۰; Pourjavadi & Schmidtke ۲۰۰۶). این مطالعات، توضیحاتی بسیار ضروری درباره تحولات پیچیده تاریخی و فلسفی سنت اشراقی فراهم می‌کنند. هرچند تحقیقات اخیر نقد سهروردی بر منطق، معرفت‌شناسی و مابعدالطبیعه (Ziai ۱۹۹۰) و حتی علم‌النفس مشایی سینوی را برجسته می‌کنند، هنوز باید مطالعات بیشتری صورت گیرند برای آن‌که مسائل و موضوعات خاص منطقی، معرفت‌شناختی، طبیعی و مابعدالطبیعی موجود در چهار متن اصلی عربی سهروردی را بررسی و حکمه‌الاشراق سهروردی را با آثار مهم ابن سینا، همچون الشفا، به صورت نظام‌مند مقایسه کنند. چنین کاری بی‌تردید بینش جدیدی نسبت به بازنگری و بازسازی بسیار افلاطونی مکتب مشاء سینوی به دست سهروردی فراهم می‌کند، همان چیزی که گوتاس (Gutas ۲۰۰۲) آن را مکتب سینوی اشراقی سهروردی نامیده است.»