کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ زیبایی شناسی فمینیستی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ زیبایی شناسی فمینیستی نوشتهٔ کرولین کورسمایر و ترجمهٔ نوشین شاهنده است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۵۷ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ زیبایی شناسی فمینیستی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ زیبایی شناسی فمینیستی (Feminist Aesthetics; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۵۷ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. این کتاب در هفت فصل به موضوعاتی مانندمقولات زیبایی‌شناختی و نقدهای فمینیستی و خلاقیت و نبوغ و بدن در هنر و فلسفه و زیبایی‌شناسی و زندگی روزمره و... پرداخته است.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ زیبایی شناسی فمینیستی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب زیبایی‌شناسی فمینیستی (Feminist Aesthetics) پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ زیبایی شناسی فمینیستی

«همان‌طور که از بحث پیشین آشکار است، می‌توان در فلسفه فمینیستی مسیرهایی از تفکر را یافت که تحقیق را از دنیاهای هنر بیرون می‌برند و آن را به [کاوش در] حضور وجوه زیبایی‌شناختی در تجربه زیسته سوق می‌دهند. عطف توجه به احساس و بدن، و نیز به محیط‌های خانگی، به شکل‌گیری حوزه‌ای از علایق کمک کرده است که مسامحتا «زیبایی‌شناسی روزمره» خوانده می‌شود. تحقیق درباره زیبایی‌شناسی روزمره هم شامل بررسی فعالیت‌های مربوط به صنایع دستی می‌شود، که اغلب در خانه‌ها ــ مکان‌هایی که همچنان بسیاری از زنان در آن‌ها به کار مشغول‌اند ــ صورت می‌گیرد، و هم شامل سنت‌های هنری‌ای که تمایزی میان «هنر زیبا» و «صنایع دستی» قائل نیستند، مانند سنت‌های فرهنگی آسیا (Saito ۲۰۰۷; Mandoki ۲۰۰۷; Leddy ۲۰۱۲; Light & Smith ۲۰۰۴). پخت و پز، خورد و خوراک، آراستن اسباب و اثاثیه و اشیای دیگر، و باغبانی همگی فعالیت‌های روزمره‌ای هستند که وجوهی زیبایی‌شناختی دارند. این کارها همیشه نشاط‌آور یا حتی لذت‌بخش نیستند، اما توجه به ویژگی حسی این فعالیت‌ها، ضرباهنگی که به روز، هفته یا سال می‌بخشند، و جایگاهی که در الگوهای زندگی دارند، توجه زیبایی‌شناختی را به فضاهایی می‌پراکند که اگرچه در تجربه بسیار آشنایند، در حوزه نظری نسبتاً جدیدند.

تحلیل‌های فمینیستی هم در بسط این حوزه علاقه سهیم‌اند و هم جایگاهی را در آن به خود اختصاص می‌دهند. برای مثال، مجموعه در حال رشدی از آثار فلسفی وجود دارد که مسائلی مربوط به غذا و خوردن را بررسی می‌کند ــ موضوعاتی که پیش از این تقریبا هیچ جایی در این حوزه نداشته‌اند (Korsmeyer ۱۹۹۹). شکل‌گیری این مبحث جدید منابع چندی داشته است که یکی از آن‌ها فمینیسم است، چرا که می‌توان آن را حوزه‌ای از تحقیق در نظر گرفت که پرسشگری و تردید انتقادی کلی در باب چارچوب‌های مفهومی مسلط در فلسفه آن را پرورده است، از جمله آن دسته از چارچوب‌ها که از موضوعات مرتبط با واقعیت‌های عملی و فیزیکی زندگی چشم‌پوشی کرده‌اند.

یکی از چیزهایی که ربط ویژه‌ای به مباحث مربوط به زنان و جنسیت در زیبایی‌شناسی روزمره دارد عطف توجه به موضوعاتی غایب در فلسفه‌های پیشین است: بارداری و مادری ــ موضوعاتی که همچنین در هنر فمینیستی و پسافمینیستی معاصر، همچنان که پیش‌تر اشاره شد، بررسی می‌شوند (Lintott & Sander-Staudt ۲۰۱۱). در این‌جا زیبایی‌شناسی بدن به کاوش در بدن مادرانه، تغییرات آن در طول بارداری، زایش و پرستاری و اقتضائات روزمره مادری می‌پردازد، که فمینیست‌ها در درون و در میان آن‌ها امر زیبا، امر والا، امر نو و آرامش‌برانداز، امر آسودگی‌آور و آرامش‌زا را در رخدادها و فعالیت‌هایی که شخص هر روز با آن‌ها مواجه می‌شود کاویده‌اند. حوزه تحقیق در این‌جا تصویر این موضوعات در هنر یا ادبیات، یا به نمایش درآوردن آن‌ها در تئاتر یا فیلم نیست، بلکه خودِ زیبایی‌شناسی تجربه زیسته است. پرورش کودکان، حسیتی ناگزیر دارد که ابعاد زیبایی‌شناختی خاص خود را به دست می‌دهد، و گاه آنچه برای دیگران ناخوشایند و انزجارآور است تبدیل به بخشی از روابط مادر با فرزند می‌شود (Irvin ۲۰۱۱). توجه به صمیمیت احساس و به ارائه بدن خویش نظریه‌پردازی در زیبایی‌شناسی را از دنیاهای هنر دور می‌سازد و معطوف به کنش روزمره می‌کند، و نظریه نیز بر همین قرار بسط یافته است. همچنان که نظرگاه‌های فمینیستی، ابعاد امر زیبایی‌شناختی را هرچه بیشتر می‌کاوند، مقولات فلسفی سنتی از چنین راه‌هایی تعدیل و سازگار می‌شوند.»