کتاب کلمات بیش از آدمی رنج می برند! (جلد دوم)

کتاب کلمات بیش از آدمی رنج می برند! (جلد دوم) نوشتهٔ سریا داودی حموله است و نشر قطره آن را منتشر کرده است. این کتاب آنتولوژی شعر شاعران معاصر است.

درباره کتاب کلمات بیش از آدمی رنج می برند! (جلد دوم)

جلد نخست آنتولوژی شعر شاعران معاصر ایران در ده بخش تنظیم شده است، با واکاوی کارنامهٔ شاعرانی که طی مراحل «گسست، پیوست و جهش» زمینه‌های ذهنی آن‌ها تغییر کرده است. شاعرانی که مرزهای زبانی را درنوردیدند. شاعرانی که متفاوت شعر می‌گویند ولی مقلد نیستند. شاعرانی که در چارچوب تئوری‌ها، تعریفی برای شعر امروز دارند و این شیفتگی در ذهنیتشان مشهود است. همچنین شاعرانی که نظم و بی‌نظمی را در کنار هم می‌بینند و با فرمی مخالف زبان معیار طرحی را بنیان می‌نهند که نامش شعر است.

مضمون اصلی در آنتولوژی شعر شاعران معاصر «عشق - مرگ» است و هم‌چنین مضمون‌های «انسان، اشیا و طبیعت» از اصول محوری محسوب می‌شود.

در این توانش ادبی مجموعه‌هایی انتخاب شده‌اند که وابسته به خوانش‌های نوشتنی (تأویلی) هستند. در آنتولوژی بیشتر صحبت از شعر و کمتر صحبت از شاعر است.

در این کتاب، به ساختار دوره‌ای و دهه‌ای کمتر پرداخت شده است، زیرا شاعری که مسیر وزش باد را تشخیص می‌دهد، افقی تازه بر روی مخاطبان می‌گشاید. شاعران برگزیده با توجه به ساختار زبان، روایت‌های ذهنی و عینی، عناصر و مؤلفه‌ها معمولاً در یک بخش گروهی قرار گرفته‌اند. به‌جز دو شاعر که به علت حجم کارنامهٔ ادبی («موج نو» و «شعر در وضعیت دیگر») بنا به‌ضرورت در دو بخش جداگانه واکاوی شده‌اند.

خانهٔ اصلی آنتولوژی بافتارِ ساختارهای زبانی است. ساختارهای سمپاتیکی، عدول از هنجار، عدم قطعیت، جفت‌های تقابلی دال و مدلول، تقارن و تناقض... در انتخاب مجموعه‌ها مؤثر است.

از لحاظ تقسیم‌بندی موضوعی در جلد دوم سعی شده موضوع‌ها باز تکرار نشود و عامل‌های دیگری دخیل داده شوند. در این مسیر بعضی مجموعه‌ها جالب بودند ولی آن‌قدر مهم نبودند که به آن‌ها پرداخته شود، از لحاظ دگرگونی‌های ساختاری شگرد و تکنیک خاصی نداشتند، شاید این شاعران تنها سعی کرده‌اند بدون ارائه مؤلفه‌ای فقط مهم جلوه کنند!

در آنتولوژی آثار تعیین‌کننده بود نه نام شاعر... بافتار شعرها از حیث فرم، ساختار و پدیدارشناسی قابل‌تأمل بود، از طرف دیگر مسیر پیدایش و آفرینش شعر «موج نو»، «موج ناب»، «شعر دیگر»، «شعر سپید»، «شعر اقلیمی» شعر در «وضعیت دیگر» و شعر «پسانیمایی»... جذابیت‌های زیباشناسانهٔ خود را دارد.

در پیشانی‌نویس آنتولوژی شعر شاعران معاصر به‌جای مقدمه آورده شده است که: «شاعران جهان سه گروه‌اند: گروه اول شاعرانی که به دنبال کشف‌اند، مطالبی را که مردم نمی‌دانند بازگو می‌کنند. گروه دوم شاعرانی که می‌دانند مردم چرا نمی‌دانند و این ندانستن‌ها را می‌نویسند. گروه سوم شاعرانی که به جست‌وجوی آن نوع دانایی‌اند که آدمی هرگز نخواهد دانست.»

خواندن کتاب کلمات بیش از آدمی رنج می برند! (جلد دوم) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران شعر معاصر فارسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب کلمات بیش از آدمی رنج می برند! (جلد دوم)

«در مجموعهٔ «دریایی‌ها» محور «انسان - طبیعت» واسطه برای سرایش «شعر حجم» است. تصویرگرایی، ترکیب‌سازی و پدیده‌های چندپهلو سبب کشف و شهود می‌شود.

شعری پر از پیچیدگی‌های لفظی و معنایی که شاعر سعی می‌کند مفاهیم تجریدی را با شگردهای عینی بیان کند. روایت در محور عمودی سبب حفظ تعادل و توازن شعر می‌شود و قرینه‌سازی و ترکیب‌های اضافی و تشبیه شعر را به حرکت درمی‌آورد.

در شعر حجم زبان دچار انفجار معنایی است، آن‌چنان‌که ساختار زبانی فراحسی و فرازبانی است:

- دریا تمام وزش‌هاست. / دریا تمام صداهاست. / گر با تمام صداها / و با تمام وزش / دریا تمام مرا می‌برد! / ای نالهٔ عظیم / ای آشیانهٔ هذیان / دریا / تمام! / «دریایی‌ها»

صورت‌گری و ایجاز از مؤلفه‌های اساسی در ساختار عمودی مجموعهٔ «دریایی‌ها» است. جهان‌نگری استعلایی از ویژگی‌های ذاتی شعرها محسوب می‌شود.

بین فضای شعر و ذهنیت شاعر رابطهٔ دیالکتیکی برقرار است و حس‌های نوستالژیک در تناظر و تقابل‌ها نقش برجسته‌ای دارند:

- با موج‌هاش، دریا / بر ثقل خویش / غلطانده است / سنگینی شکفتهٔ گل‌ها را / با موج‌هاش، دریا / سنگینی شکفتهٔ گل‌هاست. / آه ای نسیم دریایی! / از موج ناشکفتهٔ دریابار / یک‌بار / در دورها مرا متولد کن. / «دریایی‌ها»

رویایی از تعهدات اجتماعی می‌گریزد. معمولاً با روی‌گردانی از آموزه‌های ساختارشکن، به ثبت تصاویر روایی می‌پردازد و سبب استتیک‌های متعدد می‌شود. در این راستا بافتارِ زبانی پاسخی به چرایی فرم می‌باشد که به صورت عینی «نیست» ها را «هست» جلوه می‌دهد:

- سکوت، دسته‌گلی بود / میان حنجرهٔ من / ترانهٔ ساحل / نسیم بوسهٔ من بود و پلک باز تو بود / بر آب‌های پرندهٔ باد / میان لانهٔ صدها صدا پریشان بود. / بر آب‌ها / پرنده بی‌طاقت بود / صدای تندر خیس / و نور، نور تر آذرخش / در آب آینه‌ای ساخت / که قاب روشنی از شعله‌های دریا داشت / نسیم بوسه و / پلک تو و / پرندهٔ باد / شدند آتش و دود / میان حنجرهٔ من / سکوت دسته‌گلی بود. / «دریایی‌ها»»