کتاب ذهن خطاکار

کتاب ذهن خطاکار نوشتهٔ بهنام مرادیان راهنمای کاربردی خطا‌های شاختی است که موجب تصمیم‌های اشتباه می‌شوند. این کتاب دربارهٔ سوءگیری‌ها و خطاهای شناختی است که روی کیفیت تصمیم‌گیری‌های روزمرهٔ ما تاثیر منفی می‌گذارند. نشر برسم این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب ذهن خطاکار

بهنام مرادیان چند سال پس از نگارش کتاب چگونه احمق نباشیم و درست فکر کنیم، دوباره و این بار به گونه‌ای عمیق‌تر به سراغ مساله خطاهای شناختی رفته است و این‌بار یک راهنمای جامع و کاربردی درباره خطاهای ذهنی ما انسان‌ها عرضه کرده است. کتاب ذهن خطاکار، دربردارنده بیش از ۲۰۰ خطای شناختی مختلف است که ابعاد مختلف زندگی و تصمیم‌های ما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

عنوان فرعی کتاب ذهن خطاکار، «راهنمای کاربردی خطا‌های شاختی که موجب تصمیم‌های اشتباه می‌شوند» است و در آن بهنام مرادیان در ۱۰ فصل، دسته‌بندی‌های مسئله‌محوری از خطاهای شناختی و تاثیری که بر کیفیت تصمیم‌گیری ما می‌گذارند ارائه کرده است.

خطاهای ما در شناخت خودمان

خطاهای ما در پردازش و درک اطلاعات

داوری‌های نادرست ما درباره کارهایی که می‌کنیم

سوگیری و خطاهای حافظه ما در به یادسپاری و یادآوری اطلاعات

اندیشه‌ورزی و استدلال‌های نادرست

تصمیم‌های اشتباه اقتصادی

درک ناکامل ذهن از احتمالات

سوگیری ما در قبال گروه‌ها و جوامع

برداشت نادرست ما درباره نگاه دیگران به ما

و برداشت نادرست ما درباره گروه و جامعه خودمان، فصل‌های مختلف این کتاب هستند.

خواندن کتاب ذهن خطاکار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنید؟

هر کسی که متوجه خطاهای خود در تصمیم‌گیری و تفکر شده باشد، تلاش کرده است که کیفیت روش اندیشیدن خود را بهبود دهد. کتاب ذهن خطاکار مخصوص هر کسی است که می‌خواهد تصمیم‌گیری و مهارت اندیشیدن بهتر و باکیفیت‌تری داشته باشد. اگر به طور کلی به عملکرد ذهن انسان علاقه‌مندید و دوست دارید بدانید ما انسان‌ها چگونه می‌اندیشیم، این کتاب می‌تواند برایتان جذاب باشد.

چرا باید کتاب ذهن خطاکار را بخوانیم؟

خواندن کتاب ذهن خطاکار به هر کسی کمک می‌کند متوجه نقطه ضعف‌ها و ناکارآمدی‌های ذهن خود در درک و پردازش اطلاعات و در زمان تصمیم‌گیری باشد. وقتی ما بدانیم ذهنمان به دلایل زیستی و تکاملی، چه حفره‌هایی دارد، می‌توانیم کیفیت تصمیم‌هایمان را بهتر کنیم و بهتر جهان را درک کرده و درباره آن بیندیشیم.

بخش‌هایی از کتاب ذهن خطاکار

«ذهن ما از دید زیستی، در برابر درک و تحلیل درست احتمالات و تخمین شانس رخ‌دادن رویدادها آسیب‌پذیر است. ما اکنون علم مفصل و گسترده‌ای درباره مفهوم «احتمالات» داریم که بخشی از آن را به اجبار در دبیرستان خوانده‌ایم و طبق معمول احتمالا کاربردهای آن را در زندگی نیاموخته‌ایم.

درک اینکه چه چیزهایی به صورت شانسی و با نرخی از احتمال رخ می‌دهد کمک می‌کند جهانمان را بهتر درک کنیم. مغز ما دنبال قطعیت است و به آن اعتیاد دارد. ولی واقعیت جهان ما انباشته‌ای از چیزهایی تصادفی با نرخ‌های متفاوت احتمال روی دادن است.

افراد خطر کشته شدن در سفر هوایی یا در اثر تروریسم را بیشتر از خطر تصادف با خودروی سواری یا در اثر چاقی می‌دانند. یک دلیل اینست که رسانه‌ها، اخبار مربوط به رویدادهای نادر و دردناک و بزرگ را برای ما برجسته و تازه می‌کنند. این پدیده یک دلیل دیگر هم دارد که به Neglect of probability یا «غفلت از میزان احتمال» معروف است. در اثر این پدیده ما برآورد تهدید یک خطر یا پیش آمدن یک حالت خاص را بر اساس بزرگی تاثیر نهایی آن می‌سنجیم و از نرخ احتمال آن غافل می‌شویم. برای نمونه در همان مثال معروف ما، سقوط هواپیما خیلی هولناک است؛ اما احتمال آن بسیار کم است. وقتی ما در اثر شنیدن خبر سقوط هواپیما، بلیت پرواز خود را کنسل می‌کنیم، تحت تاثیر بزرگی رویداد هستیم نه درصد احتمال رخ دادن دوباره آن. به همان ترتیب، مرگ در اثر دیابت نوع ۲ که در اثر سبک زندگی کم‌تحرک و مصرف زیاد قند رخ می‌دهد، با نرخ بسیار بالایی در حال قتل عام ما است. ولی چون این رویداد به صورت آهسته، تدریجی و بدون انعکاس رسانه‌ای رخ می‌دهد، ما به احتمال بالای مردن در اثر خوردن پیراشکی‌های چرب و شیرین پشت ویترین توجه نمی‌کنیم.

برای آنکه دچار این غفلت نشویم باید ذهنمان را نسبت به جستجو کردن نرخ‌های احتمال عادت بدهیم. زیرا این نرخ‌های رخ‌دادن رویدادها هستند که در دنیای واقعی ما را با رویدادها رو به رو می‌سازند. برنده شدن در قرعه‌کشی بانک یا فلان محصول، خیلی اغواکننده است، اما احتمال برنده شدن در همه قرعه‌کشی‌های اینچنینی برای هر نفر به سمت صفر میل می‌کند. ولی دچار مشکلات مالی شدن در اثر هزینه‌کرد بی‌رویه، با احتمال نزدیک به ۱۰۰ درصد، روی می‌دهد.»