کتاب ناخودآگاه سیاسی

کتاب ناخودآگاه سیاسی نوشتهٔ فردریک جیمسون با ترجمهٔ شاپور بهیان در نشر نی چاپ شده است. این اثر به روایت در مقام کنش نمادین اجتماعی ایده‌های رادیکال می‌پردازد.

درباره کتاب ناخودآگاه سیاسی

نویسنده در این اثر قصد دارد از اولویت تفسیر سیاسیِ متن‌های ادبی دفاع کند. منظر سیاسی در این کتاب نه به‌عنوان روشی تکمیلی یا نوعی وسیلهٔ کمکی اختیاری برای سایر روش‌های تفسیری موجود که روان‌کاوانه، اسطوره‌شناسانه، سبک‌شناسانه، اخلاقی یا ساختاری است؛ بلکه به‌عنوان افق مطلق همهٔ خوانش‌ها و تفسیرها تلقی می‌شود. عناوین فصل‌هایی که کتاب ناخودآگاه سیاسی را تشکیل می‌دهند عبارت‌اند از:

۱: دربارهٔ تفسیر (ادبیات در مقام کنش نمادین اجتماعی)

۲: روایت‌های جادویی (دربارهٔ کاربرد دیالکتیکی نقد ژانر)

۳: رئالیسم و میل (بالزاک و مسئلهٔ سوژه)

۴: کینه‌توزی اصیل (ایدئولوژم‌ها و ناپیوستگی‌های ژانری در رمان‌های «تجربی» جورج گیسینگ)

۵: رمانس و شیءوارگی (ساختمان پیرنگ و فروبستگی ایدئولوژیک در آثار جوزف کنراد)

۶: فرجام سخن (دیالکتیک اتوپیا و ایدئولوژی)

در فصل آخر کتاب، ضمن بعضی نتیجه‌گیری‌های محتاطانه و موقت از مباحث مطرح‌شده، به چالش‌هایی اشاره می‌شود که تفسیر مارکسیستی باید برای درک این شکل‌های جدید تفکر جمعی و فرهنگ جمعی که در آن سوی مرزهای جهان ما قرار دارند با آن‌ها مواجه شود. 

کتاب ناخودآگاه سیاسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به دوستداران فلسفه، علوم سیاسی و جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب ناخودآگاه سیاسی

«فارغ از مسئلهٔ دوره‌بندی و مقوله‌هایش، که مسلماً امروز بحران‌زده‌اند اما برای هر کاری در حوزهٔ مطالعات فرهنگی به همان اندازه که نامطلوب‌اند ضروری هم به نظر می‌رسند، موضوع مهم‌تر موضوع بازنمایی خود «تاریخ» است. به عبارت دیگر، از یک سو، روایتی مبتنی بر همزمانی از این مسئله وجود دارد: روایتی ناظر به جایگاه یک «دورهٔ» منفرد که در آن همه‌چیز چنان یکدست و بی‌خلل با هم مرتبط شده‌اند که یا با نظامی تام یا با «مفهومی» ایدئالیستی از یک دوره سروکار داریم. از سوی دیگر، روایتی درزمانی وجود دارد که در آن تاریخ به شیوه‌ای «خطی» نگریسته می‌شود، یعنی به‌عنوان توالی دوره‌ها، مراحل، یا برهه‌ها. من معتقدم که این مسئلهٔ دوم مقدم بر مسئلهٔ اول است و صورت‌بندی دوره‌های منفرد همیشه به‌طور ضمنی دربردارنده یا بازتاب‌دهندهٔ روایت‌ها یا «داستان‌ها» ـ در یک کلام، بازنمودهای رواییِ ــ دنباله‌ای تاریخی هستند که دوره‌های منفرد مذکور را در بر می‌گیرند و به آن‌ها معنا می‌دهند.

به این ترتیب، معلوم می‌شود که کامل‌ترین شکل آنچه آلتوسر «علیت بیانی» می‌خواند (و نیز آنچه «تاریخ‌گرایی» می‌خواند) تمثیل تفسیریِ فراگیری است که در آن سلسله‌ای از رویدادها یا متن‌ها و مصنوعات تاریخی برحسب روایتی عمیق‌تر، زیربنایی و «بنیادی» بازنویسی می‌شود، یک اَبَرروایت پنهان که کلید تمثیلی یا محتوای رمزیِ سلسلهٔ اولیهٔ مصالح تجربی است. این نوع ابَرروایت تمثیلی هم می‌تواند شامل روایت‌های خوش‌عاقبت تاریخ باشد (مثل روایت هگل یا مارکس) هم روایت‌های فاجعه‌آمیز تاریخ (مثل روایت اشپنگلر) و هم روایت‌های چرخه‌ای یا ویکویی تاریخ. من حکم آلتوسریِ «تاریخ فرایندی است بدون غایت یا سوژه» را این‌گونه می‌فهمم، یعنی به‌عنوان طرد این ابَرروایت‌ها و مقولات دوتایی‌شان، یعنی فروبستگی روایی (غایت) و شخصیت (سوژهٔ تاریخ). بر این اساس، تمثیل‌های تاریخی اغلب تمثیل‌های «الهیاتی» نیز توصیف می‌شوند و از آن‌جا که اندکی بعد می‌خواهیم به سراغ آن هرمنوتیک دقیق و درخور توجهی برویم که عبارت است از نظام قرون وسطایی و آباء کلیساییِ سطوح چهارگانهٔ کتاب مقدس، خالی از فایده نیست که ساختار ابَرروایت‌ها را با ارجاع به چارچوبی تمثیلی نشان دهیم که امروز کهنه و ملال‌آور شده اما عملکرد ساختار فوق در آن به‌وضوح قابل مشاهده است.»