کتاب چراغی در نیمه شب

کتاب چراغی در نیمه‌ شب (نمایش‌نامه‌ای درباره گالیله) با عنوان انگلیسی Lamp At Midnight، نوشته بری استیویس و با ترجمه حمید احیاء، در سال ۱۴۰۳ توسط نشر نیماژ منتشر شده است. این اثر یک نمایش‌نامه‌ی تاریخی است که به زندگی و مبارزه‌ی گالیله، دانشمند نامدار ایتالیایی، می‌پردازد. داستان در ایتالیا و در بازه‌ی زمانی ۱۶۰۹ تا ۱۶۳۴ می‌گذرد و تمرکز آن بر کشف‌های علمی گالیله، مواجهه‌ی او با کلیسا و چالش‌های فکری و اجتماعی آن دوران است. این نمایش‌نامه با زبانی دیالوگ‌محور، شخصیت‌هایی چون گالیله، دخترش پولیسینا، شاگردان و مقامات کلیسا را به تصویر می‌کشد و فضای علمی، مذهبی و اجتماعی قرن هفدهم را بازآفرینی می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب چراغی در نیمه شب اثر بری استیویس

کتاب چراغی در نیمه‌شب اثری از بری استیویس است که با محوریت زندگی گالیله، به یکی از مهم‌ترین تقابل‌های تاریخ علم و مذهب می‌پردازد. این نمایش‌نامه در قالب چند پرده و صحنه، روایتگر تلاش گالیله برای اثبات حقیقت‌های علمی و مقاومت نهادهای مذهبی در برابر این کشفیات است. بری استیویس با بهره‌گیری از شخصیت‌های تاریخی و فضاسازی دقیق، فضای ایتالیا در اوایل قرن هفدهم را بازسازی کرده و کشمکش‌های فکری، اجتماعی و شخصی گالیله را به تصویر کشیده است.

ساختار کتاب بر پایه‌ی دیالوگ‌های پرکشش و صحنه‌های متنوع استوار است و شخصیت‌هایی چون دانشمندان، کاردینال‌ها، پاپ و اعضای خانواده‌ی گالیله در روند داستان نقش دارند. این اثر نه‌تنها به جنبه‌های علمی و فلسفی زندگی گالیله می‌پردازد، بلکه روابط انسانی، دغدغه‌های اخلاقی و فشارهای اجتماعی را نیز برجسته می‌کند. بری استیویس در کتاب چراغی در نیمه‌شب، با تمرکز بر موضوع آزادی اندیشه و حقیقت‌جویی، تصویری از جدال میان خرد و تعصب ارائه می‌دهد و جایگاه علم در برابر قدرت‌های سنتی را به چالش می‌کشد.

خلاصه کتاب چراغی در نیمه شب

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند!

نمایش‌نامه‌ی چراغی در نیمه‌شب با شبی در سال ۱۶۰۹ آغاز می‌شود؛ زمانی که گالیله تلسکوپ تازه‌اش را به‌سمت آسمان نشانه می‌گیرد و به کشف‌هایی می‌رسد که نظم رایج منظومه‌ی شمسی را زیر سؤال می‌برد. او با شوروشوق، یافته‌هایش را با شاگردان و دوستانش در میان می‌گذارد و تلاش می‌کند جامعه‌ی علمی و مذهبی را به پذیرش واقعیت‌های تازه وادارد، اما مقاومت سرسختانه‌ی اساتید دانشگاه و مقامات کلیسا گالیله را در موقعیتی دشوار قرار می‌دهد. او با کاردینال‌ها و پاپ وارد گفت‌وگو می‌شود و سعی می‌کند با استدلال و منطق، دیدگاه‌های علمی خود را مطرح کند.

در این میان، فشارهای مذهبی و تهدید به مجازاتْ گالیله را وادار می‌کند تا یافته‌هایش را تنها به‌عنوان فرضیه مطرح کند و از بیان حقیقت به‌صورت قطعی خودداری کند. روابط خانوادگی، به‌ویژه ارتباط او با دخترش پولیسینا (که بعدها راهبه می‌شود) و دوستی با سَگِرِدو بخش مهمی از روایت را شکل می‌دهد. در نهایت، گالیله میان وفاداری به علم و ایمان مذهبی و همچنین حفظ امنیت خود و خانواده‌اش، دست به انتخابی دشوار می‌زند. نمایش‌نامه با تأکید بر اهمیت حقیقت‌جویی و آزادی اندیشه، تصویری از مبارزه‌ی فردی با ساختارهای قدرت ارائه می‌دهد.

چرا باید کتاب چراغی در نیمه شب را بخوانیم؟

کتاب چراغی در نیمه‌شب با پرداختن به زندگی گالیله، یکی از نقاط عطف تاریخ علم و اندیشه را به‌شکلی نمایشی و ملموس بازگو می‌کند. این کتاب با دیالوگ‌های زنده و صحنه‌پردازی‌های دقیق، فضای پرتنش و پرچالش دوران گالیله را به تصویر می‌کشد و خواننده را با دغدغه‌های یک دانشمند در مواجهه با قدرت‌های مذهبی و اجتماعی آشنا می‌کند. اثر استیویس هم به جنبه‌های علمی و فلسفی می‌پردازد، هم روابط انسانی و عاطفی شخصیت‌ها را برجسته می‌کند. مطالعه‌ی این نمایش‌نامه فرصتی برای تأمل درباره‌ی آزادی اندیشه، مسئولیت فردی و نقش علم در جامعه فراهم می‌آورد و نشان می‌دهد که چگونه حقیقت‌جویی می‌تواند به بهای سنگینی تمام شود. همچنین ساختار نمایشی کتاب امکان اجرای آن را در گروه‌های تئاتری و آموزشی فراهم می‌کند و به‌عنوان منبعی برای علاقه‌مندان به تاریخ علم و نمایش‌نامه‌نویسی ارزشمند است.

خواندن کتاب چراغی در نیمه شب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان به تاریخ علم، دانشجویان و پژوهشگران حوزه‌ی تئاتر، کسانی که دغدغه‌ی آزادی اندیشه و حقیقت‌جویی دارند و افرادی که به تقابل علم و مذهب علاقه‌مند هستند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای گروه‌های تئاتری و هنرجویان نمایش‌نامه‌نویسی مناسب است.

درباره بری استیویس

بری استیویس (۱۶ ژوئن ۱۹۰۶ ـ ۲ فوریه ۲۰۰۷) نمایش‌نامه‌نویس آمریکایی بود. او تحصیلات خود را در دبیرستانی در بروکلین و سپس در دانشگاه کلمبیا گذراند. استیویس بین سال‌های ۱۹۳۷ تا ۱۹۳۹ به‌عنوان خبرنگار خارجی، جنگ داخلی اسپانیا را پوشش داد و در سال‌های ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۵ نیز در سپاه مخابرات ارتش ایالات متحده با درجه‌ی گروهبان فنی خدمت کرد.

او چند نمایش‌نامه درباره‌ی انسان‌هایی نوشت که در گرداب تاریخ دست‌وپا می‌زنند. او بیش از هر چیز با سه نمایش‌نامه‌ی مهم خود شناخته می‌شود: چراغی در نیمه‌شب که به تلاش گالیله برای اثبات حقیقت می‌پردازد، مردی که هرگز نمرد که سرگذشت محاکمه و اعدام جو هیل، خواننده و مبارز حقوق کارگران امریکا، را روایت می‌کند، و هارپرز فری که مبارزه‌ی جان براون برای نابودی برده‌داری را به تصویر می‌کشد. نمایش‌نامه‌ی چراغی در نیمه‌شب در سال ۱۹۶۶ در برنامه‌ی تلویزیونی هال‌مارک هال آو فِیم اجرا و پخش شد. ملـوین داگلاس نیز نقش گالیله را در آن ایفا کرد.

نمایش‌نامه‌های استیویس غالباً بر صحنه‌ای ساده و بی‌پیرایه قابل‌اجرا هستند. آثار او به ۲۸ زبان ترجمه شده و در ده‌ها تماشاخانه‌ی بزرگ در سراسر جهان و همچنین در بسیاری از گروه‌های تئاتر دانشگاهی روی صحنه رفته‌ است. نگاه رادیکال و رویکرد پیشرو در نمایش‌نامه‌های او سبب شده است که استیویس در اروپا بیشتر از آمریکا شناخته و ستوده شود. 

چراغی در نیمه‌شب نخستین‌بار در سال ۱۹۴۷ در نیویورک روی صحنه رفت و از آن زمان تاکنون در شکل‌ها و فضاهای بسیار متنوعی اجرا شده است؛ از صحنه‌های یک‌طرفه و سه‌طرفه گرفته تا صحنه‌های قاب‌دار و بی‌قاب. این نمایش‌نامه حتی در فضای داخلی و بیرونی چند کلیسا به اجرا درآمده؛ جاهایی که دیوارها، بالکن‌ها، پنجره‌ها و پله‌ها خود بخشی از طراحی صحنه را تشکیل می‌دادند. یکی از چشمگیرترین اجراها در یک ورزشگاه هفت‌هزارنفری برگزار شد؛ پرده‌ای بزرگ در میانه‌ی زمین کشیده بودند تا پس‌زمینه را شکل دهد و سکوهای یک سمت ورزشگاه را بپوشاند و بازیگران در جلوی پرده برای ۳۵۰۰ تماشاگر اجرا کردند. در نمایشی دیگر، تماشاگران روی صندلی‌های گردان در مرکز سالن نشسته بودند و چهار صحنه در چهار گوشه‌ی فضای اجرا قرار داشت. تماشاگران هنگام تغییر موقعیت نمایش، همراه صحنه می‌چرخیدند. در میان سالن هم صحنه‌ای کوچک قرار داشت که با راهروهایی به چهار صحنه‌ی اصلی وصل می‌شد.

آثار استیویس اسنادی اجتماعی و سیاسی‌اند؛ بازتابی از رنجی که از دیدن رفتارهای خشونت‌بار و غیرانسانی آدمیان با یکدیگر بر دل دارد. استیویس نشان می‌دهد که انسان می‌تواند خشم و ترس‌های درونی را کنار بگذارد و به بینش خردمندانه‌ی یک پیر، شهامت یک شهید و پارسایی یک قدیس برسد. بسیاری از شخصیت‌هایی که او آفریده به چنین جایگاهی رسیده‌اند.

درون‌مایه‌ی مشترک نمایش‌نامه‌های او رویارویی انسان‌های دل‌سوز، متعهد و ازخودگذشته با قدرت‌هایی است که در نابینایی و خودخواهی فرورفته‌اند و البته ناتوانی توده‌ها در تشخیص منافع خود در این کشمکش. این درون‌مایه‌ها استیویس را در کنار هنرمندانی قرار می‌دهد که از وضعیت موجود راضی نیستند و آن را به چالش می‌کشند. چراغی در نیمه‌شب همچون دیگر آثار او هم از نظر مضمون و هم تکنیک جلوتر از زمانه‌ی خود است.

استیویس تا واپسین روزهای زندگی فعالانه کار می‌کرد و سرانجام در ۲ فوریه ۲۰۰۷ در ۱۰۰سالگی درگذشت.

بخشی از کتاب چراغی در نیمه شب

«کارگاه و آزمایشگاه گالیله گالیله‌یی در فلورانس در سال ۱۶۰۹. شب‌هنگام. چند چراغ روغنی و ابزارهایی روی چند میز قرار دارند. گالیله سرگرم تراش یک عدسی است. جِپِه ماتسولینی، شاگرد هجده‌ساله و سرزندهٔ گالیله، لولهٔ تلسکوپی را به پایه وصل می‌کند. سَگِرِدو نیکولینی، سفیر فلورانس در رم و دوست گالیله، با اشتیاق فراوان مشاهده‌گرِ کار آن دو است. وقتی جِپِه به کمک نیاز دارد سَگِرِدو به یاری او می‌شتابد. پولیسِینا، دختر دوست‌داشتنیِ نوزده‌سالهٔ گالیله، بربط می‌نوازد و آواز می‌خواند. گالیله چهل‌وپنج‌ساله است با مو و ریشی سرخ‌رنگ. چابک و استوار حرکت می‌کند و چشمانش برق می‌زنند. دست‌هایش را نیز قبراق و گویا حرکت می‌دهد. او مردی کامل و خوش‌برخورد است و طبیعتی عجول ولی مهار شده دارد.»