کتاب شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (جلد اول)

کتاب شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (جلد اول) نوشتهٔ عباس زراعت است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است. اثر حاضر که در دستهٔ حقوق، جرایم و مجازات‌ها قرار می‌گیرد، نخستین جلد از مجموعه‌ای است که بر اساس مبانی حقوقی عرفی و بین‌المللی تدوین شده است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (جلد اول) اثر عباس زراعت

کتاب «شرح مختصر قانون مجازات اسلامی» (جلد اول) که در سال ۱۳۹۲ در ایران مصوب و منتشر شد، یک منبع کاربردی و جامع برای دانشجویان رشتهٔ حقوق و وکلا است که به‌دنبال درکی خلاصه اما دقیق از قوانین مجازات اسلامی هستند. گفته شده است که پیش از پیروزی انقلاب مشروطه در ایران، قانون مصوبی در تمامی زمینه‌ها از جمله دربارهٔ جرایم و مجازات‌ها وجود نداشت. قبل از اینکه اسلام در ایران حکم‌فرما شود، جرایم و مجازات‌ها را حاکمان و زورمندان بر اساس سلیقهٔ شخصی خود تعیین می‌کردند. قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ چندین‌بار تمدید شد و با وجود ارائهٔ لایحهٔ جدید از سوی قوهٔ قضائیه و دولت به مجلس، به‌دلیل حساسیت‌های موجود تصویب نهایی آن به تعویق افتاد. سرانجام در سال ۱۳۹۲ این قانون به تأیید شورای نگهبان رسید، اما همچنان به‌صورت دائمی تصویب نشد و کمیسیون قضائی مجلس آن را برای پنج سال به‌صورت آزمایشی تصویب کرد. این قانون ضمن انعکاس پیشرفت‌های علمی، تلاش بسیاری برای شرعی‌سازی مقررات انجام داده است. از لحاظ ساختاری برخی اصلاحات مثبت مانند ادغام مواد تکراری و کاهش حجم قانون انجام شده و احکام عمومی حدود، قصاص و دیات در ابتدای هر بخش آورده شده است؛ همچنین ادلهٔ اثبات جرایم به‌صورت متمرکز تدوین شده است. بسیاری از مواد به ذکر مصادیق خاص پرداخته‌اند؛ درحالی‌که باید به‌صورت قواعد کلی بیان می‌شدند؛ همچنین برخی مقررات شکلی که جایگاه اصلی آن‌ها قانون آیین دادرسی کیفری است، در این قانون گنجانده شده‌اند؛ مانند ادلهٔ اثبات دعوا و مرور زمان تعقیب.

خلاصه کتاب شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (جلد اول)

در فصل اول کلیات و تعاریف مرتبط با قانون مجازات اسلامی مطرح شده است. فصل دوم به قلمرو اجرای قوانین در مکان و فصل سوم به بررسی اجرای قوانین جزایی در طول زمان اختصاص دارد. در بخش بعدی، نویسنده به موضوع مجازات‌ها پرداخته و انواع آن از جمله جرایم، عفو و بخشودگی، تعلیق صدور حکم و سقوط مجازات را بررسی کرده است. بخش سوم کتاب بر احکام مرتبط با قصاص تمرکز دارد و موضوعاتی مانند شرایط قصاص، راه‌های اثبات جنایات و اجرای قصاص را توضیح داده است. در بخش چهارم و پایانی موضوع دیه بررسی شده است. این بخش جزئیات مربوط به مقادیر دیه، تداخل دیات، دیه‌ٔ اعضای بدن و موارد مشابه را شرح داده است.

چرا باید کتاب شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (جلد اول) را بخوانیم؟

یکی از ویژگی‌های برجستهٔ این کتاب را طبقه‌بندی منظم و شفاف مطالب دانسته‌اند که موجب سهولت دسترسی و مرور سریع مفاهیم می‌شود. این ویژگی به‌ویژه برای دانشجویان حقوق که در حال آمادگی برای امتحانات یا آزمون‌های حقوقی هستند، بسیار مفید است.

کتاب شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (جلد اول) را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به دانشجوهای رشتهٔ حقوق و وکیل‌هایی که باید درمورد جرایم و مجازات‌ها بدانند، پیشنهاد می‌کنیم.

درباره عباس زراعت

«عباس زراعت» در سال ۱۳۴۴ در کاشان زاده شد. او وکیل، حقوق‌دان و استادتمام رشتهٔ حقوق در دانشگاه کاشان است. سوابق مدیریتی متعددی از جمله ریاست گروه حقوق دانشکدهٔ علوم انسانی و معاونت اداری و مالی دانشگاه کاشان را در کارنامه دارد و به‌عنوان هفدهمین رئیس این دانشگاه فعالیت کرده است. در نخستین دورهٔ شورای اسلامی شهر کاشان با کسب بیشترین آرا به عضویت شورا درآمد. تحصیلات خود را در رشتهٔ حقوق اسلامی در دانشگاه تهران به پایان رساند و در سال ۱۳۶۷ مدرک کارشناسی و در سال ۱۳۷۴ مدرک دکترای خود را از همین دانشگاه دریافت کرد؛ همچنین در رشتهٔ حقوق جزا و جرم‌شناسی از انگلستان فارغ‌التحصیل شد. پایان‌نامهٔ دکتری او در دانشگاه تهران با موضوع «جرم سیاسی» و در انگلستان با عنوان «بررسی تطبیقی حقوق کیفری اروپا و ایران» تدوین شده است. عباس زراعت دروس متعددی را در حوزه‌های فقه، اصول فقه، حقوق جزا و آیین دادرسی کیفری در مقاطع مختلف دانشگاهی و حوزهٔ علمیه تدریس کرده است. مجموعهٔ «شرح مختصر قانون مجازات اسلامی» (مصوب ۱۳۹۲) اثر او است.

بخشی از کتاب شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (جلد اول)

«فصل اول: تعریف دیه و موارد آن

ماده ۴۴۸ ـ دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است.

۱. ماده ۲۹۴ ق.م.ا مصوب ۱۳۷۰ در تعریف دیه بیان می‌داشت: «دیه مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو، به مجنی‌علیه یا به ولی یا اولیای دم او داده می‌شود.»

۲. تفاوت‌هایی بین ماده ۲۹۴ ق.م.ا سابق و ماده ۴۴۸ جدید دیده می‌شود که عبارت است از: الف) در قانون قدیم به صورت مطلق از دیه تعریفی ارائه داده بود اما در قانون جدید بین دیه مقدر و غیرمقدر تفکیک قائل شده است.

ب) در قانون سابق جنایت بر منفعت از موجبات پرداخت دیه محسوب نشده بود هر چند در مصادیق پرداخت دیه از آن یاد شده بود.

ج) در قانون جدید از مواردی یاد شده که جنایت عمدی است اما قصاص ندارد که در این موارد نیز باید دیه پرداخت شود.

۳. در قانون قدیم برای تعریف دیه به صورت مطلق از مال صحبت شده بود اما در قانون جدید قید «معین بودن» برای آن ذکر شده و معلوم نیست هدف قانونگذار چه چیزی بوده است.

۴. نکاتی که از تعریف دیه استنباط می‌شود: دیه مال است، مرجع تعیین آن شارع است، علت پرداخت آن جنایت است، مجنی‌علیه فقط انسان است، موضوع آن جان و اعضای بدن می‌باشد، در صورت صدمه زدن به نفس و عضو خود به فرد تعلق نمی‌گیرد چون عقلایی نیست و عرف نیز این را نمی‌پسندد، دیه به طور عام هم شامل دیه و هم ارش می‌شود، پرداخت آن مقید به تحقق جنایت است و در مورد اعضای مختلف میزان آن متفاوت است، کلمه سبب در این ماده به معنی کسی است که جنایت منتسب به او باشد.

۵. دیه در لغت به معنای خونبهاست.

۶. دیه در قرآن دو مرتبه به کار رفته و احکام زیر را بیان می‌کند: مقدار مشخصی بر آن تعیین نشده است، پرداخت آن بر عهده قاتل است، به قتل رساندن کافر ذمی و قتل خطایی را در بر می‌گیرد، اولیای مقتول می‌توانند از گرفتن آن صرف‌نظر کنند.

۷. دیدگاه اهل سنت (حنفی، شافعی، حنبلی و اباضیه) در مورد دیه این است که دیه ماهیت خسارت دارد.

۸. فقهای شیعه نیز جانب خسارت بودن دیه را بر جنبه مجازات بودن آن ترجیح داده‌اند.»