کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری

کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری با عنوان اصلی A Case of Hysteria نوشتهٔ زیگموند فروید و ترجمهٔ دکتر آرش امینی، متخصص بیماری‌های اعصاب و روان، در انتشارات ارجمند چاپ شده است. کتاب حاضر چاپ چهارم است و می‌توانید آن را از طاقچه دریافت کنید. گزارش تحلیلی یک مورد هیستری یکی از آثار کلاسیک و مهم فروید در زمینهٔ روانکاوی است که در آن شرح درمان یک دختر ۱۸ساله با نام مستعار «دورا» ارائه شده است. فروید این اثر را در سال ۱۹۰۱ میلادی (۱۲۸۰ هجری شمسی) نوشت، اما انتشار آن را تا سال ۱۹۰۵ میلادی (۱۲۸۴ هجری شمسی) به تأخیر انداخت. دلیل این تأخیر، نگرانی او از واکنش‌های منفی احتمالی به محتوای کتاب بود. مورد دورا در تاریخ روانکاوی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا فروید در این کتاب بسیاری از مفاهیم اساسی نظریهٔ خود را به صورت عملی نشان می‌دهد. این مفاهیم شامل ناخودآگاه، سرکوب، مکانیسم‌های دفاعی، و تعبیر رؤیا می‌شوند. فروید در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه تمایلات و خواسته‌های سرکوب‌شده می‌توانند به صورت علائم جسمی ظاهر شوند. درمان دورا فقط ۱۱ هفته طول کشید و در نهایت با ترک درمان از سوی بیمار پایان یافت، اما فروید این شکست را فرصتی برای بازنگری در روش‌های خود یافت. او بعدها اعتراف کرد که در تشخیص انتقال (یعنی احساسات بیمار نسبت به درمانگر) شکست خورده بود، موضوعی که بعدها به یکی از مفاهیم کلیدی در روانکاوی تبدیل شد.

درباره کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری 

کتاب حاضر بخشی از روانکاوی یک دختر هجده ساله نوروتیک به نام مستعار «دورا» است. دورا از مجموعه علایم روان‌تنی متعددی رنج میبرده که در اصطلاح رایج آن زمان علایم «هیستریک» نامیده می‌شوند. فروید این کتاب را مکملی بر کتاب «تعبیر رؤیا»اش می‌داند و به دلیل نوع مطالبی که در آن مطرح نموده و نگرانی از واکنش‌های منفی احتمالی از جانب منتقدین خود مدت‌ها از انتشار آن خودداری کرده است. از نظر روان‌پزشکی و روان‌شناسی مدرن برخی از دیدگاه‌های فروید تاحدی نامعقول به نظر رسیده و برخی از آن‌ها نیز در مطالعاتی که طی قرن گذشته انجام شده به تأیید نرسیده است؛ اما بسیاری از نظریات وی همچنان پایه‌گذار مباحث متعدد دیدگاه آنالیتیک بوده و هم‌اکنون نیز کاربرد گسترده‌ای دارند.

اگرچه بیش از صد سال از انتشار این کتاب می‌گذرد، به دلیل برخورداری از مطالبی آموزنده در متن یک شرح حال درمانی، هنوز نیز می‌تواند برای خوانندگان مفید باشد. از جمله این مطالب می‌توان از فنون تعبیر رؤیا و تشریح برخی مکانیسم‌های دفاعی سخن به میان آورد. با این حال جای خالی پدیده انتقال در این شرح حال بسیار محسوس بوده که این خود به دلیل پایان پیش از موعد درمان و غفلت فروید، آنگونه که خود بدان اعتراف نموده، از درک علائم ابتدایی تشکیل پدیده انتقال بوده است.

خلاصه کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری

کتاب با معرفی دورا، دختری ۱۸ساله که از علائم متعدد روان‌تنی رنج می‌برد، آغاز می‌شود. این علائم شامل سرفه‌های عصبی، از دست دادن صدا، سردرد و حالت‌های افسردگی بود که در اصطلاح آن زمان، هیستری نامیده می‌شد. دورا از خانواده‌ای مرفه بود و پدرش او را برای درمان نزد فروید آورده بود. در طول درمان، فروید متوجه روابط پیچیده‌ای در خانواده دورا می‌شود. پدر دورا با زنی به نام خانم K رابطه داشت، در حالی که آقای K (همسر خانم K) به دورا ابراز علاقه کرده بود. این وضعیت باعث ایجاد تعارض‌های عاطفی زیادی در دورا شده بود. فروید در جلسات درمانی، ۲ رؤیای مهم دورا را تحلیل می‌کند. رؤیای اول مربوط به آتش‌سوزی در خانه و نجات‌یافتن او توسط پدرش بود. فروید این رؤیا را به عنوان بیانی از تمایلات نهفته و سرکوب شده دورا تفسیر می‌کند. رؤیای دوم مربوط به مرگ پدر دورا و واکنش بی‌تفاوت او نسبت به این موضوع بود. فروید این رؤیا را نشانه‌ای از خشم سرکوب شده دورا نسبت به پدرش تفسیر می‌کند.

در طول درمان، فروید متوجه می‌شود که دورا احساسات پیچیده‌ای نسبت به آقای K و خانم K دارد. او استدلال می‌کند که دورا به طور ناخودآگاه به آقای K علاقه‌مند است، اما این احساسات را سرکوب کرده و به صورت علائم هیستری بروز داده است. همچنین، دورا نسبت به خانم K نیز احساسات مثبتی داشته است که فروید آن را به‌عنوان گرایش‌های هم‌جنس‌گرایانه تفسیر می‌کند. پس از ۱۱ هفته، دورا به طور ناگهانی درمان را ترک می‌کند. فروید بعدها متوجه می‌شود که این واکنش، نوعی انتقال منفی بوده است؛ یعنی دورا احساسات منفی خود نسبت به مردان دیگر زندگی‌اش را به فروید منتقل کرده بود. فروید اعتراف می‌کند که در تشخیص به موقع این انتقال شکست خورده است. در پایان کتاب، فروید نتیجه‌گیری می‌کند که گرچه درمان دورا ناتمام ماند، اما این مورد درس‌های ارزشمندی در مورد اهمیت انتقال در روانکاوی به او آموخت.

چرا باید کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری را بخوانیم؟

این کتاب از چند جنبه برای خوانندگان ارزشمند است. نخست اینکه یکی از نمونه‌های کلاسیک کاربرد روانکاوی در درمان اختلالات روانی است که به خواننده امکان می‌دهد با شیوهٔ کار فروید آشنا شود. دوم، این کتاب نشان می‌دهد که چگونه فروید نظریه‌های خود را در عمل به کار می‌برد و از طریق گفت‌وگو با بیمار، به کشف لایه‌های عمیق‌تر ذهن او می‌پردازد. همچنین، این کتاب حاوی مطالب آموزنده‌ای در زمینهٔ تعبیر رؤیا است. فروید نشان می‌دهد که چگونه رؤیاها می‌توانند راهی برای دسترسی به ناخودآگاه باشند و چگونه می‌توان از آن‌ها برای درک بهتر تعارض‌های روانی استفاده کرد. علاوه بر این، کتاب تشریح جامعی از برخی مکانیسم‌های دفاعی ارائه می‌دهد. مکانیسم‌های دفاعی، روش‌هایی هستند که ذهن برای مقابله با اضطراب و تعارض به کار می‌برد. فروید در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه مکانیسم‌هایی مانند سرکوب و جابجایی در مورد دورا عمل می‌کنند. نکته مهم دیگر، اعتراف فروید به اشتباهش در تشخیص انتقال است. این صداقت علمی نشان می‌دهد که فروید حاضر بود از اشتباهات خود درس بگیرد و نظریه‌هایش را اصلاح کند، ویژگی‌ای که برای هر دانشمندی ضروری است.

کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به دانشجویان و متخصصان رشته‌های روان‌شناسی، روان‌پزشکی و مشاوره پیشنهاد می‌کنیم. مطالعهٔ این کتاب می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا با ریشه‌های تاریخی روانکاوی و نحوهٔ کاربرد آن در محیط بالینی آشنا شوند. همچنین، این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ روان‌شناسی و فلسفهٔ ذهن مناسب است. فروید یکی از تأثیرگذارترین متفکران قرن بیستم بود و آشنایی با آثار او برای درک بسیاری از جریان‌های فکری معاصر ضروری است. علاوه‌بر روانپزشکان، سایر پزشکان با تخصص‌های دیگر نیز می‌توانند از مطالعهٔ این کتاب بهره ببرند. فروید در این کتاب نشان می‌دهد که چگونه مشکلات روانی می‌توانند به صورت علائم جسمی بروز کنند، موضوعی که امروزه در حوزهٔ روان‌تنی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

نظر افراد و مجله‌های مشهور درباره کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری و زیگموند فروید

کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری یکی از آثار کلاسیک و مهم در تاریخ روانکاوی محسوب می‌شود و از زمان انتشارش در سال ۱۹۰۵ تاکنون مورد تحلیل و نقدهای گوناگونی قرار گرفته است و دیدگاه‌های متفاوتی درباره آن ارائه شده است:

ارنست جونز، زندگی‌نامه‌نویس فروید، این کتاب را یکی از درخشان‌ترین تحلیل‌های بالینی فروید توصیف کرده است.

ژاک لاکان، روانکاو فرانسوی، سمیناری کامل را به بررسی مورد دورا اختصاص داد و آن را نقطهٔ عطفی در تاریخ روانکاوی دانست.

مجلهٔ American Journal of Psychiatry در مقاله‌ای به مناسبت صدمین سالگرد انتشار این کتاب، آن را سندی مهم در تاریخ روان‌پزشکی دانست که علی‌رغم گذشت یک قرن، همچنان می‌تواند درس‌های ارزشمندی به متخصصان امروزی بیاموزد.

مجله نیویورکر در مقاله‌ای به بررسی کیفیت ادبی مطالعات موردی فروید، از جمله پرونده دورا، پرداخت و آن‌ها را به‌عنوان متونی ادبی و چندلایه تحلیل کرد.

 در مجموعه مقالات «On the Couch: Writers Analyze Sigmund Freud» که در سال ۲۰۲۴ منتشر شد، نویسندگانی مانند سارا بوکسر و شیلا کوهلر به نقد فرضیات فروید در مورد دورا پرداختند و دیدگاه‌های او را درباره جنسیت و تمایلات جنسی زیر سؤال بردند. با این حال، برخی دیگر مانند شری تورکل بر اهمیت ماندگار روان‌کاوی در عصر مدرن تأکید کردند. همچنین منتقدان فمینیست مانند هلن سیکسو و لوس ایریگاری، این کتاب را به دلیل دیدگاه مردمحور فروید نسبت به زنان مورد انتقاد قرار داده‌اند.

کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

زیگموند فروید به ‌عنوان بنیان‌گذار روانکاوی، افتخارات متعددی کسب کرده است، اگرچه در زمان حیات او جوایز علمی چندانی به وی اعطا نشد:

در سال ۱۹۳۰ میلادی (۱۳۰۹ هجری شمسی)، جایزهٔ گوته که از معتبرترین جوایز آلمان است، به فروید اعطا شد.

او در سال ۱۹۳۶ میلادی (۱۳۱۵ هجری شمسی) به عضویت افتخاری انجمن سلطنتی پزشکی لندن درآمد.

فروید نامزد دریافت جایزهٔ نوبل پزشکی شد، اما هرگز موفق به دریافت آن نشد.

چه نسخه‌های دیگری از این کتاب منتشر شده است؟

کتاب "گزارش تحلیلی یک مورد هیستری" به زبان‌های مختلف ترجمه و منتشر شده است:

نسخه انگلیسی با عنوان "Fragment of an Analysis of a Case of Hysteria" در مجموعه آثار استاندارد فروید منتشر شده است. نسخه انگلیسی دیگری با عنوان "Dora: An Analysis of a Case of Hysteria" توسط انتشارات نورتون منتشر شده است. نسخه‌ای دیگر به زبان انگلیسی با ترجمهٔ آنتئا بل با مقدمه‌ای از ریچی رابرتسون در مجموعهٔ «Oxford World's Classics» منتشر شده است.

آلمانی: نسخه‌ای با عنوان «Bruchstück einer Hysterie-Analyse» توسط انتشارات فیشر در سال ۱۹۹۳ منتشر شده است.

فرانسوی: نسخه‌ای با عنوان «Dora: Fragment D'une Analyse D'hystérie» در دسترس است.

ایتالیایی: نسخه‌ای با عنوان «Dora: Frammento di un'analisi d'isteria» توسط انتشارات Bollati Boringhieri منتشر شده است.

ترکی: ترجمه‌هایی با عنوان‌های «Bir Histeri Vakası Analizi» و «Dora: Bir Histeri Vakası Analizinden Bir Parça» منتشر شده‌اند.

ترجمه‌ٔ فارسی این اثر با عنوان «گزارش تحلیلی یک مورد هیستری» توسط آرش امینی انجام شده و انتشارات ارجمند آن را منتشر کرده است.

درباره زیگموند فروید

زیگموند فروید (Sigmund Freud) در ششم ماه مه سال ۱۸۵۶ میلادی (۱۲۳۵ هجری شمسی) در فرایبرگ اتریش -مجارستان (اکنون پرژیبور در جمهوری چک) متولد شد و در ۲۳ سپتامبر سال ۱۹۳۹ میلادی (۱۳۱۸ هجری شمسی) در لندن درگذشت. فروید بنیان‌گذار روانکاوی است و نظریه‌های او در مورد ناخودآگاه، سرکوب، مکانیسم‌های دفاعی، و تعبیر رؤیا تأثیر عمیقی بر روان‌شناسی، روان‌پزشکی، جامعه‌شناسی، انسان‌شناسی، ادبیات، و هنر گذاشته است. او تحصیلات خود را در رشته پزشکی در دانشگاه وین به پایان رساند و به عنوان متخصص اعصاب شروع به کار کرد. با این حال، علاقه او به درمان اختلالات روانی باعث شد که به تدریج به سمت روانکاوی سوق پیدا کند. تحقیقات اولیه او با همکاری ژوزف برویر در مورد هیستری بود که به انتشار کتاب "مطالعاتی درباره هیستری" در سال ۱۸۹۵ میلادی (۱۲۷۴ هجری شمسی) منجر شد. در سال ۱۹۰۰ میلادی (۱۲۷۹ هجری شمسی)، فروید کتاب بنیادی خود، "تعبیر رؤیا" را منتشر کرد که در آن نظریه ناخودآگاه را مطرح کرد. او استدلال می‌کرد که رؤیاها راهی برای دسترسی به خواسته‌های سرکوب شده هستند. در سال‌های بعد، فروید نظریه‌های خود را در کتاب‌های متعدد از جمله "روان‌شناسی شوخی" (۱۹۰۵)، "سه مقاله درباره نظریه جنسی" (۱۹۰۵)، "توتم و تابو" (۱۹۱۳)، "فراتر از اصل لذت" (۱۹۲۰)، و "من و آن" (۱۹۲۳) بسط داد. با به قدرت رسیدن نازی‌ها در آلمان و الحاق اتریش به آلمان در سال ۱۹۳۸ میلادی (۱۳۱۷ هجری شمسی)، فروید که یهودی بود، مجبور به ترک وین شد و به لندن مهاجرت کرد. او در سال بعد، پس از سال‌ها مبارزه با سرطان، در لندن درگذشت.

بخشی از کتاب گزارش تحلیلی یک مورد هیستری

«در «تعبیر رؤیا» ام، چاپ شده به سال ۱۹۰۰، نشان دادم که رؤیاها عمومآ می‌توانند تعبیر شوند، و پس از پایان رسیدن کار تعبیر می‌توانند با افکار کاملا سازمان‌یافته که قابل انتساب به یک موقعیت مشخص در زنجیره وقایع ذهنی هستند جایگزین گردند. من امیدوارم که در صفحات آینده مثالی از تنها کاربرد عملی از آنچه که هنر تعبیر رؤیا آن را پذیرفته است ارائه بنمایم. پیش از این من در کتابم ذکر کرده‌ام که چگونه به مسئله تعبیر رؤیا رسیدم. این مسئله هنگامی با مسیر من تلاقی نمود که داشتم برای درمان سایکونوروزها به وسیله یک روش خاص روان‌درمانی تلاش می‌نمودم. در آنزمان بیماران من رؤیاهایشان را در میان سایر تجربیات ذهنی خویش برایم تعریف می‌نمودند، و به نظر می‌رسید که آن رؤیاها می‌بایست در رشته‌های طولانی ارتباطاتی که بین یک علامت بیماری و یک انگاره بیماریزا گسترده شده قرار داده شود. در آن زمان من آموختم که چگونه زبان رؤیاها را به شکل بیان زبان ـ فکر خودمان که بدون کمک بیشتر قابل فهم است ترجمه نمایم. و می‌بایست اضافه نمایم که این دانش برای روانکاوی ضروری است؛ چون رؤیا یکی از راههایی است که محتویات روان، که به خاطر مخالفت ایجاد شده به سبب موضوع آن، از خودآگاهی منفصل و سرکوب‌شده، و بدین‌ترتیب بیماریزا شده است، از طریق آن می‌تواند به خودآگاهی دستیابی پیدا کند. بطور خلاصه رؤیا یکی از راههایی است که از طریق آن می‌توان از سرکوبی گریخت؛ این یکی از وسایل اصلی بکار برده شده توسط آن چیزی است که به عنوان «روش غیرمستقیم نمایاندن در ذهن» شناخته می‌شود. بخشی از شرح درمان یک دختر هیستریک که ذیلا می‌آید می‌خواهد راهی را نشان دهد که از طریق آن تعبیر رؤیاها در کار روانکاوی نقش بازی می‌نمایند. بطور همزمان این اولین فرصت را برای من فراهم می‌آورد تا برخی دیدگاههایم را درباره فرآیندهای روانی هیستری و عوامل جسمی آن، به آن اندازه کافی که از سوءتفاهمهای بیشتر جلوگیری نماید، منتشر نمایم.»