کتاب شکسپیر و کارناوال پس از باختین

کتاب شکسپیر و کارناوال پس از باختین نوشتهٔ رونلد نولز و ترجمهٔ رویا پورآذر است. انتشارات شرکت کتاب هرمس این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. این اثر که در حوزهٔ تاریخ و اساطیر نوشته شده، یکی از کتاب‌های مجموعهٔ «ادبِ فکر - زبان و ادبیات» است.

درباره کتاب شکسپیر و کارناوال پس از باختین

کتاب شکسپیر و کارناوال پس از باختین حاوی چند مقاله از نویسنده‌های گوناگون است. این کتاب در واقع پژوهشی دربارهٔ مفهوم «کارناوال‌گرایی» است که «میخائیل باختین» آن را مطرح کرده است. کارناوال‌گرایی در ادبیات، یکی از برجسته‌ترین ایده‌های باختین است که زیر مجموعهٔ مباحث فرهنگ عامه و طنز محسوب می‌شود. باختین سال‌ها پیش از انتشار کتاب «رابعه و دنیایش»، تاریخچهٔ طنز در ادبیات و اصل کارناوال‌گرایی در میراث ادبی سرزمین خود را بررسی و تحلیل کرده است. در کتاب حاضر، مطالبی برگرفته از کتاب «رابعه و دنیایش»، از جمله نظرات کلی باختین دربارهٔ هنر، زبان و فرهنگ عامه، نمودهای فرهنگ طنز عامیانه، انگاره‌پردازی کارناوالی، بعضی از مضامین کارناوالی همچون مرگ، نقاب، بازی و... و بعضی از نقدهای نظریهٔ کارناوال‌گرایی آورده شده است؛ همچنین کارناوال‌گرایی باختین در دورهٔ مدرن و به‌ویژه در آثار ویلیام شکسپیر مورد بررسی قرار گرفته است. کارناوال‌گرایی در این کتاب، در آثاری چون «رؤیای شب نیمهٔ زمستان»، «رومئو و ژولیت»، «همسران شوخ‌وشنگ وینزر»، «افسانهٔ زمستان و چشم در برابر چشم» و... همراه با خلاصهٔ نمایشنامه‌ها مورد تحلیل قرار گرفته است.

کتاب شکسپیر و کارناوال پس از باختین با بخشی تحت‌عنوان ادبیات کارناوالی (carnivalesque literature) آغاز شده و مقدمه را در بر گرفته است. نویسندهٔ این اثر، رونلد نولز، در این بخش گفته است که  این کتاب نخستین کتابی است که به شکسپیر و ایدهٔ کارناوال‌گراییِ میخاییل باختین اختصاص یافته و حاصل «گردهمایی خوانش ادبیات و تاریخ» در سال ۱۹۹۵ است. خوانندهٔ این اثر، مقالات آنتونی گش، رونلد نولز، فرانسوا لارو، استفن لانگستاف و گوردن مک‌مالن را خواهند خواند. نویسنده همچنین به معرفی «میخائیل باختین» پرداخته است. میخاییل میخاییلوویچ باختین در سال ۱۸۹۵ به دنیا آمد و در سال ۱۹۷۵ درگذشت. او در ۱۹۱۸ در رشتهٔ «آثار کلاسیک و متن‌شناسی» از دانشگاه پیتروگراد فارغ‌التحصیل شد و در پُست یک معلم مدرسه در شهر نویل در غرب روسیه، توانست از وقایع خشن جنگ داخلی در پایتخت مصون بماند. کشف مجدد باختین در دههٔ ۱۹۵۰ در قرن بیستم، موقعیت او را تغییر داد. شهرت امروزهٔ او در گرو ناهم‌خوانی کارش با نظریه‌پردازان ادبیات، مردم‌شناسی، زبان‌شناسی و به‌طورکلی مورخان فرهنگی است. «کارناوال» که او مطرح کرده، همواره نوسازی را جشن می‌گیرد. کارناوال جهان را وارونه می‌کند. سلسله‌مراتب معکوس و معلق می‌شوند. البسه پشت‌ورو پوشیده می‌شوند. تاج‌گذاری‌ها و خلع‌یدهای خنده‌دار به وقوع می‌پیوندند. ابله‌ها پادشاه می‌شوند. سردمداران شورش به ریاست می‌رسند. جوانک‌هایی به مقام اسقفی برگزیده می‌شوند و نظایر این‌ها. در کارناوال، به‌جای مرگ، تمسخر عامل هم‌ترازی است. باختین مفاهیم «فروکاستن» و «رئالیسم گروتسک» را هم بسط داده است.

خواندن کتاب شکسپیر و کارناوال پس از باختین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران حوزهٔ مطالعات تئاتر پیشنهاد می‌کنیم.

درباره رونلد نولز

رونلد نولز در ۱۵ دسامبر ۱۹۴۰ میلادی به دنیا آمد. او مدرس ارشد ادبیات انگلیسی در دانشگاه ردینگ در انگلستان بوده و درمورد نمایشنامه‌های شکسپیر، حوزهٔ مطالعات شکسپیر و نقد آثار کتاب‌هایی نوشته است. یکی از آثار مکتوب او کتاب «شکسپیر و کارناوال پس از باختین» است.

بخشی از کتاب شکسپیر و کارناوال پس از باختین

«در واقع این مقاله همان قدر که به خوانش نمایشنامه می‌پردازد به خوانش یک نامه نیز اختصاص یافته است. البته منظور نامه هنری بلوئت نیست (گرچه بررسی تباین آن نامه با نمایشنامه هم ارزشمند خواهد بود)، بلکه نامه مورد نظر مربوط به یکی از رجال سیاسی است به نام سِر هنری واتن که شاید بیش از هر چیز به خاطر طرح بلندپروازانه و خوش‌بینانه‌اش برای پروتستان کردن شهر ونیز شهرت داشته باشد. او در نامه‌ای به سِر ادموند بیکن، پس از ذکر مقدمه‌ای حاوی چند اظهارنظر سیاسی، درباره رویداد مهم هفته چنین می‌نویسد:

حالا مسائل حکومتی را رها می‌کنم و برایت جریان جالبی را بازگو می‌کنم که این هفته در اطراف رودخانه به وقوع پیوست. بازیگرانِ شاهْ نمایشنامه جدیدی اجرا کردند به نام همه چیز حقیقت است که به بازنمایی برخی از بخشهای مهم دوره سلطنت هنری هشتم می‌پرداخت. حتی کفپوش صحنه اجرای این نمایش از تشریفات و ابهت خیره‌کننده فراوانی برخوردار بود. شوالیه‌های ویژه با مدالها و نشانهای افتخارشان، نگهبانان با کتهای سوزن‌دوزی شده‌شان و نظایر اینها برای مدت کوتاهی حقیقتا به قدری واقعی بودند که عظمت را نیز ــ اگر نگویم امری مضحک ــ امری بسیار خودمانی می‌نمودند. آن‌گاه شاه هنری بالماسکه‌ای در خانه کاردینال وولزی برپا کرد و به مناسبت ورودش چند گلوله توپ شلیک شد که بعضی از آنها کاغذی بودند و بعضی از جنس دیگری ساخته شده بودند که یکی از آنها عمل نکرد، اما سقف را آتش زد. در ابتدا، همه مردم که فکر می‌کردند فقط کمی دود بلند شده چشم از نمایش برنمی‌داشتند؛ آتش به طرف داخل گرفت، مانند یک قطار پیش رفت و در کمتر از یک ساعت تمام ساختمان را به ویرانه‌ای مبدل ساخت.

و این بود تقدیر مرگبار آن بنای سودبخش، که در آن چیزی جز چوب و کاه و چند شنلِ جامانده از بین نرفت؛ فقط زیرشلواری مردی آتش گرفت که اگر به مدد زیرکی‌ای که به مشیت الهی داشت با یک شیشه آبجو خاموشش نمی‌کرد، ممکن بود جزغاله‌اش کند.»