کتاب شفادهنده زخمی

کتاب شفادهنده زخمی؛ رنج و لذت مراقبت کردن نوشتهٔ عمر ردا و ترجمهٔ مهشید جلیلوند و شقایق پورصباغ است و نشر نوین آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب شفادهنده زخمی

کتاب شفادهندهٔ زخمی از درد و جراحت روحی کسانی سخن می‌گوید که ما تصور می‌کنیم هرگز دردی را احساس نمی‌کنند. در واقع، ما انتظار داریم طبیبی که مشغول درمان ماست همیشه سالم و سر پا باشد؛ درمانگری که به قصهٔ رنج‌های ما گوش فراداده و برای گرفتاری‌های زندگی ما راهکار ارائه می‌دهد خود هیچ قصهٔ رنجی در دل نداشته باشد و راهکار همهٔ گرفتاری‌هایش را بداند. چنین فرضی باعث شده است که هیچ‌گاه کسی احوال دل مراقبت‌کنندگان را از آن‌ها نپرسد و خود ایشان نیز برای درد دل کردن پیش‌قدم نشوند.

باوجوداین، دکتر رِدا این سکوت دوجانبه را می‌شکند و زخم‌های پنهان دل و روح مراقبت‌کنندگان را به خواننده نشان می‌دهد. او می‌گوید: «این زخم‌ها که بر اثر مراقبت مدام و طولانی از جسم و روح دیگران و در دل انباشته‌کردن رازهای مگوی مراجعان به وجود آمده است نیز به مراقبت نیاز دارند.»

نکتهٔ دیگری که نویسنده در این کتاب بدان می‌پردازد ضعف‌های سیستمی و سازمانی است. این ضعف‌ها بدون شک تأثیر مهمی بر روند درمان و نیز فرسودگی درمانگران دارند. 

دکتر ردا روان‌درمانگران را به گفتن داستان‌هایمان تشویق می‌کند. این کار باعث تخلیهٔ هیجان‌های منفی و ایجاد ظرفیت بیشتر برای همدلی و همراهی با مراجعان می‌شود. 

درهرصورت، باید بپذیریم که این مشاغل فرسودگی بسیاری به همراه دارند و توجه نکردن به این موضوع، علاوه بر آسیب شخصی مراقبت‌کنندگان، موجب کوتاه‌شدن عمر حرفه‌ای آنان نیز خواهد شد. گاه استرس‌های این حرفه چنان زیاد است که با هیچ آرام‌بخشی تسکین نمی‌یابد. 

در این کتاب، اگرچه تأکید نویسنده بر کادر درمانی است، چنان که خود دکتر رِدا هم می‌گوید: «همهٔ ما به نوعی مراقبت‌کننده‌ایم: والدین هنگامی که فرزندانشان در حال رشد هستند، فرزندان وقتی والدینشان سالمند می‌شوند، اعضای خانوادهٔ کسانی که معلولیت جسمی و ذهنی دارند، معلمان، رهبران جامعه، رهبران مذهبی، مأموران مجری قانون و ...» بنابراین، همهٔ ما نیاز داریم که متوجه خستگی و فرسودگی روانی خود باشیم و از راهکارهای خودمراقبتی استفاده کنیم تا بتوانیم همچنان در سنگر خویش استوار بمانیم و در حین کمک‌کردن به دیگران، از زندگی و وظیفهٔ خویش لذت ببریم. 

همۀ ما از جهتی مراقبت‌کننده هستیم: والدین هنگامی که فرزندانشان در حال رشد هستند، فرزندان وقتی والدینشان سالمند می‌‌شوند، اعضای خانوادۀ کسانی که معلولیت جسمی و ذهنی دارند، معلمان، رهبران جامعه، رهبران مذهبی، مأموران مجری قانون، پاسخ‌دهندگان تماس‌‌های اورژانسی و بسیاری از قهرمانان ناپیدای دیگر در خط مقدم که مثل چسب خانواده‌ها و جامعه‌شان را در کنار هم نگه می‌دارند. ما نقش‌های متعددی می‌‌پذیریم و در موقعیت‌‌ها و سِمَت‌های مختلفی خدمت می‌‌کنیم. استرسِ ما در یک نقش ممکن است استرس نقش‌‌های دیگرمان را تشدید کند یا توسط آن‌ها تشدید شود. لازم است از همۀ مراقبت‌‌کنندگان تجلیل و تقدیر شود. اگرچه تمرکز این کتاب ‌روی مراقبت‌‌کنندگان سیستم خدمات درمانی است، نکات، ابزارها و مهارت‌هایی که در اینجا مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند احتمالاً برای همۀ مراقبت‌کنندگان، صرف‌نظر از پیشینۀ حرفه‌ای‌شان، مفید خواهد بود.

خواندن کتاب شفادهنده زخمی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب برای همهٔ مراقبت‌کنندگان ضروری است. روان‌درمانگران مخاطبان اصلی این کتاب هستند.

بخشی از کتاب شفادهنده زخمی

«بازماندگانِ خستگیِ ناشی از دلسوزی و تاریکیِ فرسودگیِ روانی به ما یادآور می‌شوند که مراقبت نه تنها در مرکز انسان بودن قرار دارد، بلکه خودش مرکز انسانیت است. مراقبت‌کنندگان از لحظهٔ تولد تا مرگ، شاهد همهٔ تجربیات انسان، تمام خنده‌ها و گریه‌ها و تمام آزمایش‌ها و رنج‌ها هستند. انسان بودن یعنی همین؛ انسانیت و بودن.

بیماران نه به خاطر اینکه آسیب‌دیده هستند، بلکه اغلب به علت یک شکست ارتباطی مورد توجه مراقبت‌کنندگان قرار می‌گیرند. سپس مراقبت‌کنندگان آن آسیب وجودی را نه آنکه درست کنند، بلکه از طریق عملکردی ساده و در عین حال مهربانی با ژرفای بی‌انتها و همراهی ترمیم می‌کنند.

رفتارهای مراقبتی می‌توانند لذت را برای روح‌های مراقب به ارمغان بیاورند. به قول دکتر اِدوارد اسمینک (۲۰۱۸)، ورود به چشم‌انداز درد یک حرکت قهرمانانه است؛ هرچند مراقبت‌کنندگان خودشان را قهرمان نمی‌دانند. تسلی دادن به دیگران و نگهداری و حمایت از آن‌ها وقتی در حال فروپاشی هستند، مستلزم عملی قهرمانانه است. اما این کار ممکن است مسئولیت سنگینی باشد، بنابراین اطمینان حاصل کنید که از روح خود مراقبت می‌کنید.

آرام باشید و خودشفقتی را بپذیرید. اغلب از همکاران می‌شنوم که روحشان دردمند است و گاهی خودم هم چنین دردی را حس می‌کنم. رنج کشیدن انسان می‌تواند زندگی و لذت را از ما بگیرد. به همین دلیل است که نیاز داریم مکرراً مکث کنیم، بیندیشیم و راه‌های امن و سالمی را برای بازیابی انرژی و تمرکز پیدا کنیم تا بهتر بتوانیم با مردمی که به آن‌ها خدمت می‌کنیم، ارتباط خود را حفظ کنیم.»