کتاب گزیده رباعیات بیدل

کتاب الکترونیکی «گزیده رباعیات بیدل» با گردآوری محمدکاظم کاظمی در انتشارات سپیده باوران چاپ شده است.

درباره کتاب گزیده رباعیات بیدل

رباعی‌های این دفتر به ترتیب الفبا و بر اساس همۀ حروف قافیه و ردیف مرتب شده است تا یافتنشان سهل باشد. افزون بر آن، فهرستی از مطلع رباعی‌ها هم در انتهای کتاب درج شده است. بسیاری از رباعی‌ها با شرح و توضیحاتی همراه شده است.

رباعی‌های کتاب حاضر از بین قریب به چهار هزار رباعی بیدل انتخاب شده است. در بعضی از این‌ها کیفیت هنری بیشتر در نظر بوده است و در بعضی جنبه‌های محتوایی و احیاناً اطلاعات و نکاتی که دربارۀ زندگی و زمانۀ بیدل در آن‌هاست. در میان این توضیحات، بعضی واژگان و عناصر خاص شعر بیدل هم معنی شده است. 

کتاب گزیده رباعیات بیدل را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب به علاقه‌مندان به اشعار کهن ادبیات فارسی پیشنهاد می‌شود.

بخشی از کتاب گزیده رباعیات بیدل

«اما بی شک، بهترین و کاملترین چاپ کلیات بیدل تا حال حاضر، کلیاتی است که به تصحیح و مقابلۀ خال محمد خسته و با مقدمۀ خلیل الله خلیلی از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۴ شمسی در چهار مجلد پُر برگ در شهر کابل به چاپ رسیده است. این متن، در نیم قرن اخیر، اساس بسیاری از چاپهای دیگر و مبنای نقد و بررسی آثار نظم و نثر بیدل بوده است. رباعیات بیدل، در جلد دوم این تصحیح قرار گرفته است. در بخش رباعیات که خود به سه بخش تقسیم شده (رباعیات اصلی، رباعیات متفرقه و رباعیات هزل و هجو)، شمار رباعیات بیدل به ۳۸۵۱ رباعی میرسد که به ترتیب حروف تهجی قوافی تنظیم شدهاند. مصحح علاوه بر تنظیم الفبایی رباعیات بر اساس حروف قافیه‌ها، تنظیم بر اساس حروف اول رباعیات را نیز رعایت کرده (به غیر از دو رباعی اول که در حکم تحمیدیۀ دفتر رباعیات بیدل است)، اما هیچیک از این دو تنظیم، از دقت و ظرافت کافی برخوردار نیست. در این چاپ نیز ۱۲۷ رباعی مناسبتی و ماده تاریخ در انتهای قطعات جای دارد (تحت عنوان رباعیات بیان واقعه)؛ به اضافۀ پنج رباعی معمایی، ۳۴ رباعی مستزاد، سه رباعی منقوطه و یک رباعی در پاسخ رباعی رودکی. اگرچه، در بخش اصلی رباعیات نیز ما هم رباعی تاریخدار داریم، هم رباعی مستزاد و هم رباعی منقوط و غیر منقوط. مجموع رباعیات موجود در این تصحیح، ۴۰۲۴ رباعی است.

آقایان اکبر بهداروند و پرویز عباسی داکانی، به سال ۱۳۷۶ با مشارکت یکدیگر، چاپی از دیوان بیدل ارائه دادند که فاقد رباعیات او بود. این دو، بعدها هر کدام به استقلال، رباعیات بیدل را به چاپ رساندند. اکبر بهداروند در سال ۱۳۸۵ رباعیات بیدل دهلوی را بر اساس دو نسخۀ بمبئی و کابل ترتیب داد. این چاپ، دارای ۳۸۲۰ رباعی است و گرد آورنده برای هر رباعی، نامی انتخاب کرده است. در پایان کتاب، فهرستی بر مبنای حرف آغازین رباعیات درج شده است. این کتاب، مقدمۀ آشفتهای دارد که ترکیب نابسامانی از آرا و آثار دیگران است.

یک سال بعد، پرویز عباسی داکانی نیز رباعیات بیدل دهلوی را جداگانه روانۀ بازار نشر کرد. مقدمۀ این کتاب، بسیار راهگشاست و گرد آورنده در تصحیح رباعیات بیدل، علاوه بر چاپ کابل و هند، از یک نسخۀ خطی و دو چاپ سنگی دیوان بیدل در پاکستان و شوروی سابق بهره بُرده و بسیاری از خطاهای چاپهای قبلی را بر طرف کرده است. این کتاب، بالغ بر ۴۰۵۰ رباعی دارد و اختلاف نسخه‌ها، پایین هر صفحه قید شده است.»