کتاب پیکتی؛ مغالطه قرن بیست و یکم

کتاب پیکتی؛ مغالطه قرن بیست و یکم نوشتهٔ موسی غنی‌نژاد است و انتشارات دنیای اقتصاد آن را منتشر کرده است. این کتاب بررسی‌ انتقادی‌ کتاب ‌سرمایه ‌در ‌قرن بیست ‌و ‌یکم است.

درباره کتاب پیکتی؛ مغالطه قرن بیست و یکم

کتاب پیکتی؛ مغالطه قرن بیست و یکم نقد و بررسی کتاب سرمایه در قرن بیست‌ و یکم نوشتهٔ توما پیکتی است. کتاب پیکتی به‌رغم اینکه در برخی موارد اطلاعات مفید و نکته‌سنجی‌های جالبی ارائه می‌دهد، اساسا، به‌طور خواسته یا ناخواسته از سوی نویسنده، بر مغالطه بنا شده، یعنی با درهم‌آمیختن برخی سخنان درست و نادرست نهایتا به نتایج نادرست می‌رسد. بررسی این کتاب ازاین‌رو اهمیت دارد که در زمان انتشار خود بسیار مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت و این تصور یا توهم را به وجود آورد که گویا تفسیر جدیدی از نظام سرمایه‌داری و برون‌رفت از معضلات آن به دست می‌دهد. یکی از علل موفقیت چاپ این کتاب شاید زمان انتشار آن بود که پس از بحران مالی بزرگ ۲۰۰۷-۲۰۰۸ و اعتراضات گسترده معروف به اشغال وال استریت صورت گرفت، یعنی درست زمانی‌که افکار عمومی از سوی رسانه‌های همگانی علیه نظام سرمایه‌داری برانگیخته شده بود. برخی پیکتی را کینز دوم دانستند که به داد سرمایه‌داری رسیده و همانند او می‌خواهد این سیستم را از بحرانی که گریبانگیرش شده نجات دهد، گرچه برخلاف کینز که مشخصا برای برون‌رفت از بحران ۱۹۲۹ نسخه پیچیده بود، پیکتی در کتاب خود مستقیما به موضوع بحران مالی نپرداخته است. درهرصورت، کتاب پیکتی مورد استقبال چپ‌های غیرمارکسیست و کینزین‌ها قرار گرفت، اما به مذاق مارکسیست‌های رادیکال خوش نیامد. با توجه به حجم زیاد کتاب، به نظر می‌رسد بسیاری از کسانی که دربارهٔ آن حرف می‌زنند آن را به‌درستی نخوانده‌اند. موسی غنی‌نژاد، نویسندهٔ کتاب پیکتی؛ مغالطه قرن بیست و یکم همهٔ بخش‌های کتاب را تا حد امکان خلاصه کرده و مورد بررسی نقادانه قرار داده‌ است. 

خواندن کتاب پیکتی؛ مغالطه قرن بیست و یکم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام پژوهشگران حوزهٔ اقتصاد پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب پیکتی؛ مغالطه قرن بیست و یکم

واژه «سرمایه» در پیشانی کتاب قرار گرفته و نویسنده اقتصاددان می‌خواهد نابرابری در توزیع درآمد و ثروت را با دینامیک انباشت سرمایه توضیح دهد، اما خواننده این کتاب پرحجم با کمال شگفتی درمی‌یابد که در آن نظریه سرمایه وجود ندارد و تعریفی که از مفهوم سرمایه صورت می‌گیرد بسیار عامیانه و به لحاظ نظری غیرقابل‌دفاع است. پیکتی دائما از نرخ بازدهی سرمایه سخن می‌گوید و بزرگ‌تر بودن آن نسبت به نرخ رشد اقتصادی را در درازمدت موجد گسترش نابرابری ناموجه اقتصادی میان انسان‌ها معرفی می‌کند، اما هیچ‌گاه معلوم نمی‌شود مقایسه نرخ بازدهی سرمایه که مفهومی مربوط به اقتصاد خرد و کسب‌وکار است با نرخ رشد اقتصادی که از مفاهیم اصلی اقتصاد کلان است، چه معنایی دارد؟ چکیده کل منطق کتاب، به‌زعم پیکتی، براساس این مقایسه بنا شده که او با فرمول r˃g آن را نشان می‌دهد. البته پیکتی برای سازگار کردن این دو مفهوم متعلق به دو ساحت تحلیلی متفاوت، از مفهوم بازدهی متوسط سرمایه استفاده می‌کند که صرفا برساخته ذهن ناظر بیرونی است و ربطی به منطق اقتصادی کسب‌وکار و بازار ندارد. بازدهی سرمایه در دنیای واقعی به دو عامل اساسی به‌هم‌پیوسته بستگی دارد؛ ریسک سرمایه‌گذاری و پیش‌بینی تقاضا در بازار برای محصول تولیدی. واضح است که نقش آنترپرنر در این میان به‌عنوان سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر و بینش وی درباره تقاضا و بازار در آینده تعیین‌کننده است. سخن گفتن از بازدهی سرمایه بدون در نظر گرفتن این عوامل بی‌معنی است. طرفه اینکه در سراسر این کتاب حجیم هیچ جا سخنی از ریسک و آنترپرنر نرفته است، آنچه پیکتی از آن حرف می‌زند صرفا بازدهی میانگین سرمایه است که همان‌گونه که جلوتر خواهیم دید با استفاده از روش حسابداری ملی محاسبه می‌شود و ربطی به بازدهی سرمایه در واقعیت آن در بازار ندارد. در واقع پیکتی با حرکت از فرمول ساده حسابداری محاسبه سود در بنگاه و تعمیم آن به سطح اقتصاد کلان و حسابداری ملی، نخستین «قانون اساسی سرمایه‌داری» را به‌زعم خود استنتاج می‌کند. به سخن دیگر، او دو سطح تحلیلی حسابداری بنگاه (اقتصاد خرد) و حسابداری ملی (اقتصاد کلان) را به شیوه‌ای التقاطی درهم می‌آمیزد و فرمولی به دست می‌دهد که با آن بتوان سهم سرمایه در تولید را معین کرد، البته با تاکید بر این نکته مهم که منظور وی از سرمایه کل ثروت انباشته‌شده در جامعه است!