کتاب در جستجوی سیمرغ دانا

در جستجوی سیمرغ دانا کتابی در حوزه اقتصاد و نوشته رضا مجیدزاده، درباره مکانیسم گذار به اقتصاد دانایی براساس توسعه‌پذیری است.

درباره کتاب در جستجوی سیمرغ دانا

کتاب در جستجوی سیمرغ دانا به موضوع نهادهای لازم برای گذار به یک اقتصاد دانایی اختصاص دارد؛ اقتصاد دانایی به‌عنوان یک شیوه تولید به کاربست دانش به‌عنوان یک عامل مولد ارزش با ابزار تولید و روابط اجتماعی و فنی تولید یعنی مواردی از قبیل مهندسی و مدیریت دانش در کسب منافع اقتصادی اشاره می‌کند. گذار به سمت اقتصاد دانایی نیازمند نهادهایی خواهد بود که ساختار انگیزشی متناسب با به‌کارگیری دانش و سرمایه‌گذاری در آن را به وجود آورد. 

فصل ۱روی اهمیت اقتصاد دانایی تمرکز دارد. قسمت ۲به تشریح اقتصاد دانایی اختصاص دارد. در فصل سوم مقایسه تطبیقی بنیادهای نهادی و برنامه‌ای گذار ۴ گروه از کشورهای منتخب به اقتصاد دانایی صورت می‌گیرد. قسمت چهارم به ارزیابی مشخصه‌های نهادی اقتصاد ایران و وضعیت اقتصاد دانش دانایی در آن پرداخته و تحلیل شکاف چارچوب انگیزشی و زیرساختی اقتصاد دانایی در ایران را ارائه می‌دهد. در فصل ۵ الگوبرداری از تجربه کشورهای منتخب صورت پذیرفته و در فصل ۶، مکانیسم پیشنهادی گذار پایدار به اقتصاد دانایی ارائه می‌شود.

خواندن کتاب در جستجوی سیمرغ دانا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 متخصصان حوزه اقتصاد و علاقه‌مندان به این حوزه

 بخشی از کتاب در جستجوی سیمرغ دانا

بسیار شنیده‌ایم که دانایی توانایی است و توانا بود هر که دانا بود؛ قصه‌ها و افسانه‌های ایرانی نیز سرشار از ستایش هوش و زیرکی افرادی است که توانسته‌اند بر پادشاهان یا حیوانات درنده‌خو غلبه کنند؛ اما منظور از دانایی در اقتصاد دانایی، دانش ضمنی انباشته‌ای است که در خلق ارزش نقش کلیدی را به عهده دارد و با زیرکی یا رندی تفاوت دارد. دانایی از جنس زبردستی در طراحی مکانیسم (طبیعی یا اجتماعی) است که بدون پرورش منابع دانایی یعنی انباشت دانش به دو سبک حصولی و حضوری امکان‌پذیری نمی‌شود. گسترش این دانایی در اقتصادهای پیشرفته، شیوه تولید اقتصاد دانایی را پدید آورده که حالتی شبیه جامعه دانا یا سیمرغ (اجتماع) داناست.

برای اولین بار، پیتر دراکر (۱۹۶۹) واژه اقتصاد دانایی را به کار برد و اهمیت دانش در فعالیت‌های اقتصادی از دهه ۱۹۸۰ به‌صورت نمایی رشد کرد. اگر شیوه تولید را به‌صورت ترکیب خاصی از نیروهای مولد یعنی نیروی کار و ابزار تولید ازیک‌طرف با روابط اجتماعی و فنی تولید یعنی دارایی، قدرت، روابط کنترل و تدبیر دارایی‌های مولد تعریف کنیم، جامعه اقتصاد دانایی به‌عنوان یک شیوه تولید به کاربست دانش به‌عنوان یک عامل مولد ارزش با ابزار تولید و روابط اجتماعی و فنی تولید یعنی مواردی از قبیل مهندسی و مدیریت دانش در کسب منافع اقتصادی اشاره دارد. ازیک‌طرف گذار به شیوه تولید منعطف تویوتایی زمینه استقرار شیوه تولید اقتصاد دانایی را فراهم آورد و از طرف دیگر پیشرفت سریع فنّاوری ارتباطات و اطلاعات به شتاب گذار به جامعه اطلاعاتی عصر دانایی منجر شد. پس از استقرار شیوه تولید تویوتایی، تمرکززدایی جغرافیایی از تولید به افزایش اهمیت دانش کاربردی و محض، به‌عنوان عامل مؤثر در افزایش توان رقابتی و جذب بازارهای جدید منجر شد. در اجلاس مارس ۲۰۰۰ شورای اروپا در لیسبون، تبدیل شدن به رقابتی‌ترین اقتصاد دانایی در جهان به‌عنوان چالش راهبردی اتحادیه اروپا مطرح بود و انتقال به یک اقتصاد دیجیتال دانایی به‌عنوان موتور رشد و رقابت‌پذیری قلمداد شد.

البته از دید تحولات تاریخی و به باور نورث (۱۹۹۰) با وقوع انقلاب صنعتی منحنی عرضه دانش با کشش‌تر از پیش شد و قوانین حقوق مالکیت معنوی و ثبت اختراع به افزایش بازدهی فردی و خصوصی دانش کمک کردند، به حدی که بازدهی خصوصی دانش با بازدهی اجتماعی آن برابر شد و امکان پیشرفت‌های علمی شگرف به وجود آمد. درواقع نهادگرایان، عملکرد اقتصادی را مبتنی بر ساختار انگیزشی حاصل از قیود ماتریس نهادی می‌انگارند. از این منظر، گذار به سمت اقتصاد دانایی نیازمند نهادهایی خواهد بود که ساختار انگیزشی متناسب با به‌کارگیری دانش و سرمایه‌گذاری در آن را به وجود آورد. مهم‌ترین بعد ایجاد چنین ساختار انگیزشی به سیاست‌های معطوف به کاهش هزینه مبادله و تضمین حقوق مالکیت مادی و معنوی بازمی‌گردد. چون طراحی نهادی و برنامه‌ریزی برای کاهش هزینه مبادله و ایجاد ساختار انگیزشی متناسب با افزایش بازدهی کاربست دانش به‌عنوان یک حلقه بازخور منفی باید بتواند وابستگی به مسیر نهادهای منجر به سودمندی اقتصاد نامولد را شکسته و مسیرهای منتهی به اقتصاد دانایی را ایجاد کند، توجه به واکنش گروه‌های مختلف در قبال طراحی نهادی و انتخاب‌های آنها بر مبنای ساختار ترجیحاتشان از اهمیت برخوردار است. به‌این‌ترتیب ممکن است برنامه‌ریزی یک‌طرفه بدون توجه به واکنش‌های احتمالی گروه‌های مختلف و ساختار انگیزش و ترجیحات آنها به نتیجه مطلوب نینجامد. بنابراین بنیادهای نهادی و برنامه‌ریزی باید به‌طور هم‌زمان موردتوجه قرار گیرند و مکانیسمی طراحی شود که تعادل نهایی اقتصاد دانایی را محقق سازد. چنین مکانیسمی باید ابعاد مختلف مزایای یک اقتصاد رقابتی و ارتباط فعال بین‌المللی را نیز شامل شود. ازاین‌روی تمرکز این تحقیق بر روی بنیادهای نهادی و برنامه‌ریزی تحقق اقتصاد دانایی به‌ویژه از بعد طراحی مکانیسم معطوف است.