کتاب رمان اسطوره ای

کتاب رمان اسطوره‌ای به قلم سیدعلی قاسم‌زاده و سعید بزرگ بیگدلی پژوهشی در حوزه ادبیات و اسطوره‌شناسی است که به نقد و تحلیل جریان اسطوره‌گرایی در رمان‌نویسی فارسی پرداخته است.

رمان‌نویسی جریانی است که بیش از هر جریان دیگر ابدی و فرهنگی بازتابی از افکار و احوال انسان بوده است. رمان ظریفیت انطباق‌پذیری بسیاری با زندگی فردی و اوضاع جوامع دارد و روایت زندگی و زمانه انسان‌هایی است که هویت تاریخی خود را در آینهٔ آن تماشا می‌کنند، تا شاید با ابزار هنر و جادوی زبان بتوانند به تأمل در تصویر گنگ و پیچیدهٔ انسان و دنیای او بپردازند.

 امروزه با اوج‌گیری رمان‌نویسی در ایران، گرایش‌ها و جریان‌های فکری مختلف داستانی هم به وجود آمده است. موضوعی مهم که با وجود توجه روزافزون و گستردهٔ منتقدان هنوز برخی از جریان‌ها و زوایای گوناگون آن مورد واکاوی جدی قرار نگرفته است. یکی از این جریان‌های داستانی، توجه به انعکاس مضامین و روایت‌های اسطوره‌ای است که بی‌شک محصول اوضاع اجتماعی و فرهنگی خاص جامعه در دوره‌های مختلف است.

اهمیت این موضوع زمانی آشکارتر می‌شود که در نظر داشته باشیم به دلیل رویکردهای گستردهٔ نویسندگان دهه‌های هفتاد و هشتاد به مدرنیسم و سپس پست‌مدرنیسم، اسطوره‌گرایی یکی از وجوه غالب گرایش‌های رمان‌نویسان معاصر به شمار می‌آید.

 درباره کتاب رمان اسطوره‌ای

نویسندگان در کتاب رمان اسطوره‌ای نشان داده‌اند که چگونه اسطوره در رمان بازنمایی می‌شود و چگونه و چرا رمان، اسطوره را تکیه‌گاه پردازش معنا و پیام خود قرار می‌دهد؟ نویسندگان در تحلیلی و واکاوی چگونگی انعکاس اسطوره‌ها در رمان‌های معاصر، تحلیل روایت‌شناسانهٔ رمان را برای بررسی ساختاری، و تحلیل بینامتنی را برای تحلیل ژرف‌ساخت روایت در رمان اسطوره‌ای برگزیده‌اند.

کتاب رمان اسطوره‌ای برای ایجاد تصویری روشن در رمان و پاسخ‌گویی به پرسش‌های بنیادین آن در چهار بخش تدوین شده است. بخش اول شامل اشاراتی موجز به بازشناسی معنایی و مفهومی رمان اسطوره‌ای است. در بخش دوم، به واکاوی دلایل بازگشت به روایات اسطوره‌ای و بازتاب‌های مختلف آن در رمان‌نویسی معاصر، و سپس به بازخوانی سیر درزمانی پیدایش و اوج‌گیری رمان اسطوره‌ای در ایران پرداخته می‌شود. بخش سوم به تحلیل چند رمانِ اسطوره‌ایِ برگزیده اختصاص یافته و سرانجام در بخش چهارم به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از مباحث کتاب پرداخته شده است. همچنین در انتهای این بخش برای مخاطبان علاقه‌مند، ذیل عنوان پیوست‌ها، در سه ساحت روایت و عناصر آن، مفهوم بینامتنیت، و سرانجام معنای اسطوره و خصایص آن، مبانی نظری این کتاب طرح و بازگویی شده است.

 خواندن کتاب رمان اسطوره ای را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 پژوهشگران حوزه ادبیات و فرهنگ را به خواندن این اثر دعوت می‌کنیم

 بخشی از کتاب رمان اسطوره‌ای

دنیایی که امروزه در ذهن انسان غربی متصور است، معجونی غریب از اجتماع اضداد است. از یک سو، هر روز پیشرفت‌های مادی و فناوری، آسایش و راحتی را برایش به ارمغان می‌آورد و از دیگر سو، انباشت ثروت و قدرت، مقدمه‌ای برای جنگ‌افروزی، انحصارطلبی و تخریب ارزش‌های اخلاقی، دینی و انسانی می‌گردد. روشن است در رد و قبول دنیایی که تزلزل در عقاید و اندیشه‌ها، مرزهای باورهای سنتی و دینی جوامع را درنوردیده و هر لحظه جریان و یا مکتبی با گرایش‌های شدید به بی‌دینی، الحاد و انکار امور مقدس و مسائل دینی سر برمی‌آورد، سخن گفتن از امور قدسی و یا اسطوره‌ای امری متناقض‌نما به نظر می‌آید؛ اما بررسی جریان‌های فکری و عقیدتی غرب، بر این نگرش شک‌بنیاد صحه می‌گذارد. حقیقت این است که همواره در دل انکارها، اثبات‌ها نهفته است و اسطوره‌گرایی دو مکتب مدرنیسم و پسامدرنیسم، پس از افسون اسطوره‌زدایی در غرب، نمونه‌ای از این حقیقت فلسفی است؛ اما چرایی بازگشت به دنیای پُررمزوراز اسطوره‌ها و زمینه‌ها و عوامل این بازنگری، در عصری که بیش از هر چیز به خرد و تجربه تکیه دارد، مسئله‌ای تأمل‌برانگیز است. اهمیت این مسئله در ایران زمانی ارزشمند و مهم‌تر به نظر می‌رسد که بدانیم بی‌گمان یکی از ریشه‌های اسطوره‌گرایی شاعران و رمان‌نویسان معاصر ایرانی به رویکرد اقتباسی آن‌ها از جریان‌های فکری غرب، به‌ویژه اسطوره‌گرایی رمان‌نویسان مدرن و پسامدرن پیوند خورده است.

 فهرست کتاب رمان اسطوره‌ای

• پیش‌گفتار
• مقدمه
• بخش اول: رمان اسطوره‌ای
• بخش دوم: بازگشت دیالکتیکی اسطوره در رمان‌نویسی مدرن و پسامدرن
• بخش سوم: تحلیل رمان‌های اسطوره‌ای
• بخش چهارم: فرجام سخن
• بخش پنجم: پیوست‌ها یا ضمایم
• پیوست اول: روایت و عناصر آن
• پیوست دوم: بینامتنیت
• پیوست سوم: اسطوره
• منابع و مآخذ
• یادداشت‌ها