کتاب دراماتورژی فیلم

دراماتورژی فیلم نوشته شاهپور شهبازی مجموعه مقالاتی بهم‌پیوسته با تمی واحد درباره دراماتورژی فیلم است. دراماتورژی را شناخت علمِ (تکنیک) درام تعریف کرده‌اند و دراماتورژ فردی است که عالِم بر تکنیک (علمِ) درام است.

درباره کتاب دراماتورژی فیلم

کتاب دراماتورژی فیلم اگرچه به‌نظر مجموعه‌ای از مقالات است و هر مقاله مستقل نوشته شده، اما به دلیل ارتباط تماتیک چاپ آن‌ها تحت یک عنوان کلیتی واحد را می‌سازد. تعدادی از این مقالات پیش از این در مجلات سینمایی چاپ شده و تعدادی برای اولین‌بار به چاپ می‌رسند. در این کتاب، سه مقالهٔ نخست را باید به عنوان پیش‌فرض‌های تئوریک سایر مقالات دید. مقالهٔ «دراماتورژی چیست و دراماتورژ کیست؟» ضمن بررسی اجمالی تاریخ درام و فرازهایی از شناخت‌شناسی فلسفه به جست‌وجوی پاسخ رابطهٔ علم و هنر می‌پردازد. «رازهای پردهٔ جادویی» انواع مخاطبان متن، سطح ارتباط و فرآیند ادراک آن‌ها را بررسی می‌کند. «آسیب‌شناسی سینمای ایران» به تأثیر عناصر فرامتنی در چگونگی شکل‌گیری متن پرداخته و بر اهمیت نقش دراماتورژی در متن تأکید می‌کند.

مقالهٔ «اقتباس یا دیکتاتوری متن» ضمن دراماتورژی فیلم دوازده سال بردگی از منظر تئوری گام‌به‌گام مؤلف، به نقش هنر اقتباس در این فیلم می‌پردازد. دو مقالهٔ «جسدهای عاشق» و «دوئل نگاه» به مثلث اضداد در درام و زیرمتنِ بازیگری در فیلم‌های گذشته و چهارشنبه‌سوری اصغر فرهادی می‌پردازند. «چراغ‌های رنگی جهان اخلاق» از منظر دراماتورژی به فیلم متروپل مسعود کیمیایی نگاه می‌کند. «کابوی خیابانی دف‌زن» قواعد ژانر کمدی را مبنای تحلیل فیلم رد کارپت رضا عطاران قرار می‌دهد.

«فرشتهٔ درون یا هیولا» به نقش صحنه‌های تماتیک و گام‌های دراماتیک در فیلم نجات آقای بنکس می‌پردازد. «چیزهای زیبا جلب‌توجه نمی‌کنند» ضمن تحلیل فیلم از منظر تئوری گام‌به‌گام به تفاوت سینمای شخصیت‌محور امریکا و اروپا در فیلم زندگی پنهان والتر میتی نگاه خواهد کرد. «عدالت یا روایت جعلی از واقعیت» به تحلیل پی‌رنگ معمایی در فیلم جنایی ـ معمایی رودخانهٔ مرموز می‌پردازد. «هیولای کلیشه یا مهندسی اطلاعات» به نقش هنرِ تقسیم اطلاعات در تفاوت کیفی فیلم ماد با سایر نمونه‌های مشابه نقبی خواهد زد. «تولید معنا یا بازتولید بی‌معنایی» از منظر تئوری گام‌به‌گام فیلم سگ را بجنبان را تحلیل می‌کند. «اصل چیست؟ سایه کدام است؟» فلسفهٔ افلاتون را مبنای پرسش اصل و سایه در فیلم سگ را بجنبان قرار می‌دهد و از این زاویه گذری به اندیشهٔ سایر فیلسوفان خواهد زد. «زندگی خیلی طولانی است» از منظر درون‌مایه به تحلیل شخصیت‌های مختلف فیلم آگوست: اوسیج کانتی می‌پردازد. «قدرت دانش یا دانش قدرت» از منظر فلسفهٔ سیاسی میشل فوکو و چهار نوع متفاوت تکنولوژی قدرت به تحلیل فیلم کلاس می‌پردازد.

در هر مقاله، بر یکی از سطوح متن تأکید شده و تلاش شده در این مجموعه طیف متنوعی از گونه‌های مختلف سینمایی مورد تحلیل و نقد قرار بگیرند. 

 خواندن کتاب دراماتورژی فیلم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

 پژوهشگران و علاقه‌مندان حوزه سینما مخاطبان این کتاب‌اند.

 بخشی از کتاب دراماتورژی فیلم

به‌نظرِ نویسندگان کتاب هنر سینما، چون فرم یک سیستم یعنی نظامی وحدت‌یافته از عناصر مرتبط و وابسته به‌هم است، باید اصولی وجود داشته باشد که به ایجاد روابط بین اجزاء کمک کند. نویسندگان کتاب هنر سینما تأکید می‌کنند که در هنر، به خلاف علم، اصول فرمال مطلقی وجود ندارد که همهٔ هنرمندان مجبور به تبعیت از آن باشند. هر اثر هنری در بطن قراردادهای اجتماعی تمایل دارد که اصول فرمال ویژهٔ خود را بنا نهد و فرم فیلم‌های مختلف می‌تواند تنوع بی‌شماری داشته باشد. پرسش ما اما کماکان به قوت خود باقی است، یعنی اگر چنین اصول فرمال ثابتی وجود نداشته باشد، چرا آثاری را که قرن‌ها از عمر آن می‌گذرد می‌خوانیم، می‌فهمیم و لذت می‌بریم؟ نظریه‌پردازهای کتاب هنر سینما برای این‌که از دام این تناقض رهایی یابند فوراً اضافه می‌کنند که «چنین اصولی که آن را پنج اصل فرمال در مدیوم سینما نامیده‌اند، وجود دارند از جمله، کارکرد، تشابه و تکرار، تفاوت و تنوع، بسط، وحدت و پراکندگی.»