کتاب پایان عصر قاجار

کتاب پایان عصر قاجار نوشته سید مرتضی میرحسینی است. این کتاب به تاریخ دوره قاجار مخصوصا در اواخر دوران این سلسله و قدرت گرفتن رضاخان میرپنج می‌پردازد.

درباره کتاب پایان عصر قاجار

تاریخ دوره قاجار، یعنی از زمانی که آقامحمدخان پادشاهی خاندان زند را فروشکست تا روزی که اکثریت نمایندگان مجلس شورای ملی در خلع احمدشاه از سلطنت به توافق رسیدند همیشه برای بسیاری از علاقه‌مندان به تاریخ جذاب بوده است. دورانی تقریباً یک‌صدوسی‌ساله که پس از دوره طولانی جنگ‌های داخلی و بی‌ثباتی سیاسی آغاز می‌شود و دگرگونی‌ها و حوادث بزرگ و کوچک زیادی را در خود جای می‌دهد. اما این کتاب، چنان‌که از عنوانش پیداست تنها به سال‌های پایانی این عصر پرفرازونشیب می‌پردازد و بر دهه منتهی به انقلاب مشروطه و سال‌های پس از آن درنگ می‌کند. 

خواندن کتاب پایان عصر قاجار را به چه کسانس پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به تمام علاقه‌مندان به تاریخ معاصر پیشنهاد می‌کنیم

بخشی از کتاب پایان عصر قاجار

میرزا رضا هم مانند بسیاری از مردم آن روزگار زندگی سختی را تجربه کرده بود، اما بعد از نقش‌آفرینی در قیام تنباکو بود که به صف معترضان وضع موجود پیوست و دشمن طبقهٔ حاکم شد. در آن روزهای پرالتهاب، مردم را به ادامهٔ اعتصاب و مبارزه و مخالفت با قرارداد رژی تحریک می‌کرد و همه، حتی وابستگان به حکومت را به مقابله با سیطرهٔ انگلیسی‌ها بر ایران فرامی‌خواند. گویا کوشیده بود که کامران‌میرزا نایب‌السلطنه را هم به پذیرش فتوای میرزای شیرازی و همراهی با این جنبش دعوت کند، اما تلاش‌هایش بی‌نتیجه ماند؛ به زندان افتاد و از ترس شکنجه خودکشی کرد؛ ولی هنوز نقش تاریخی خود را کامل بازی نکرده و زمان مرگش فرا نرسیده بود. از آن حادثه جان به‌در برد و از حبس هم رها شد و کشور را ترک کرد، اما زخم‌های قلب او هرگز التیام نیافت. در دشمنی با قاجارها، بیشتر از گذشته دلبستهٔ سید جمال شد و از هم‌نشینی و هم‌صحبتی با او بهره برد؛ و چندی بعد متأثر از آموزه‌های تازه به کشور بازگشت.

سید جمال‌الدین اسدآبادی یکی از برجسته‌ترین شخصیت‌های زمانه و محبوب‌ترین و منطقی‌ترین و بی‌پرواترین دشمن ناصرالدین‌شاه بود. زمانی برای تغییر نگاه شاه و ترغیب او به پذیرش و انجام مجموعه‌ای از اصلاحات ضروری تلاش کرده بود، اما کم‌کم دریافت که فرمانروای خوگرفته به استبداد و کهنگی، مرد اصلاح و تغییر نیست و هر چیز تازه‌ای را تهدید و خطر تلقی می‌کند. از آن پس بارها در سخنان و بیانیه‌هایش علما و بزرگان کشور را به مبارزه با شرایط موجود و خلع شاه دعوت کرد و بارها-چه در ماجرای تنباکو و چه پیش و پس از آن-گفت و نوشت که تمام بدبختی‌های ما ایرانی‌ها از ناصرالدین‌شاه مستبد و فاسد ناشی می‌شود که کشور را به بیگانگان فروخته و سرنوشت همهٔ مردم را فدای پست‌ترین تمایلاتش کرده است. مبارزهٔ او با شاه پس از اخراج از کشور و زندگی در تبعید همچنان ادامه یافت و شمار هوادارانش در بالا و پایین جامعه روزبه‌روز بیشتر شد. به گفتهٔ میرزا رضا، سلطان عثمانی احترام زیادی برای سید جمال قائل بود و همهٔ خواسته‌هایش را بی‌درنگ و بی‌منت می‌پذیرفت؛ اما سید هیچ شباهتی به مردم آن روزگار نداشت، به چیزی جز رهایی مردم و کشور نمی‌اندیشید و قلبش جز برای نجات مسلمانان نمی‌تپید. همیشه به میرزا رضا گوشزد می‌کرد که ناله و شکایت چارهٔ مشکلات تو و ایران نیست و جز بی‌آبرویی و خفت حاصلی برایت ندارد؛ شرافت خود را حفظ کن و سرت را بالا بگیر که هر چه کشیدی برای هدفی درست و بزرگ بوده است؛ و اینکه زندگی در این دنیای پر از ظلم و فساد چیزی نیست که به آن دل ببندی و برای حفظ آن هر حقارتی را تحمل کنی.