کتاب مرد نخستین

کتاب «مرد نخستین» زندگی‌نامه‌ی داستانی پروفسور سیدمحمود حسابی (۱۲۸۱-۱۳۷۱)، فیزیک‌دان، سیاست‌مدار، نخستین رئیس دانشکده فنی دانشگاه تهران و بنیان‌گذار فیزیک دانشگاهی ایران است. محمود اکبرزاده این اثر را دو بار و از دو نگاه بازنویسی کرده است؛ یک بار از نگاه فرزند پروفسور حسابی و بار دیگر از نگاه یک قصّه‌نویس: «محمود چهار ساله بود و محمد [برادرش] پنج ساله که پدر بزرگ‌شان آقای علی حسابی (ملقب به حاج یمین‌الملک یا معزالسلطان که مدتی کنسول ایران در روسیه و بعد در بغداد بود) مأموریت جدید خود یعنی سرکنسولی ایران در شامات (سوریه، لبنان و اردن) را به پسرش معزالسلطنه سپرد. بدین ترتیب معزالسلطنه سفیر کبیر ایران در دولت عثمانی شد و موظف شد به سرعت خودش را به بغداد برساند. سفر ناگهانی خانواده به بغداد، همه‌ی برنامه‌های زندگیشان را تغییر داد. باید با اسب و قاطر و گاری سفر می‌کردند و به سختی خودشان را به پایتخت عثمانی می‌رساندند و چون هر روز ده یازده کیلومتر بیش‌تر پیش نمی‌رفتند، سفر خسته کننده‌شان حدود یک سال طول کشید. خانواده‌ی حسابی یک سال هم در بغداد ماندند و بعد عازم شامات، محل اصلی مأموریت پدر محمود شدند و در بیروت سکونت گزیدند. سال اول، سال خوبی بود و بچه‌ها در کنار پدر و مادر زندگی آرام و راحتی داشتند. اما به زودی پدر شروع به نامه‌نگاری کرد تا راهی پیدا کند و به ایران باز گردد و پست و مقام مهم‌تری بگیرد. این تلاش‌ها به زودی نتیجه داد و معزالسلطنه به گوهرشاد خانم گفت: کارمان درست شد. باید برگردیم، ولی بهتر است بچه‌ها را همین‌جا به دایه بسپاریم. این‌جا ماندن برایشان بهتر است. - چرا؟ - این‌جا به اروپا نزدیک‌تر است و امکانات تحصیلی خوبی هم دارد. می‌خواهم بچه‌ها با علوم روز آشنا شوند.»