کتاب عالیجناب شیخ فضل الله نوری

کتاب عالیجناب شیخ فضل‌الله نوری نوشته‌ی مهدی رمضانی اثری است که به زندگی، نقش و سرنوشت یکی از چهره‌های بحث‌برانگیز تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. این کتاب با تمرکز بر دوران مشروطه و تحولات سیاسی-اجتماعی آن عصر، تلاش کرده است تا با روایتی مستند و تحلیلی، جایگاه و عملکرد شیخ فضل‌الله نوری را در مواجهه با استعمار، استبداد و جریان‌های فکری نوظهور بررسی کند. نویسنده با بهره‌گیری از منابع تاریخی، اسناد و نقل‌قول‌های معاصر، تصویری از کشمکش‌های فکری و سیاسی آن دوران ارائه داده است. نشر معارف آن را به‌صورت الکترونیکی منتشر کرده است. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب عالیجناب شیخ فضل الله نوری

کتاب عالیجناب شیخ فضل‌الله نوری به قلم مهدی رمضانی، روایتی داستان‌گونه اما مستند از زندگی و مبارزات شیخ فضل‌الله نوری، یکی از مهم‌ترین علمای شیعه در دوران مشروطه است. این اثر با نگاهی تحلیلی به وقایع تاریخی، به‌ویژه نقش شیخ نوری در جنبش تحریم تنباکو، مشروطه و مقاومت در برابر نفوذ استعمارگران، می‌پردازد. ساختار کتاب به‌گونه‌ای است که با روایت وقایع مهم تاریخی، شخصیت‌ها و جریان‌های فکری و سیاسی آن دوره را معرفی و تحلیل می‌کند. نویسنده تلاش کرده است تا با استفاده از اسناد و نقل‌قول‌های معاصر، فضای پرتنش و چندلایه‌ی آن دوران را بازسازی کند. کتاب نه‌تنها به زندگی شخصی شیخ نوری، بلکه به زمینه‌های اجتماعی و سیاسی ایران عصر قاجار، رقابت قدرت‌های خارجی و نقش روشنفکران و علما در تحولات آن زمان نیز پرداخته است. عالیجناب شیخ فضل‌الله نوری اثری است که هم به روایت تاریخی وفادار مانده و هم با زبانی داستانی، مخاطب نوجوان و جوان را با یکی از مهم‌ترین مقاطع تاریخ معاصر ایران آشنا می‌کند.

خلاصه کتاب عالیجناب شیخ فضل الله نوری

هشدار: این پاراگراف بخش‌هایی از داستان را فاش می‌کند! کتاب با ترسیم فضای سیاسی و اجتماعی ایران در اواخر دوره قاجار آغاز می‌شود؛ زمانی که کشور میان دو قدرت استعماری روس و انگلستان گرفتار شده و دولت مرکزی به‌شدت تضعیف شده است. در این میان، شیخ فضل‌الله نوری به‌عنوان یکی از شاگردان برجسته میرزای شیرازی، مأموریتی مهم می‌یابد و به تهران می‌آید. او در ماجرای تحریم تنباکو نقش کلیدی ایفا می‌کند و با اتحاد علما و مردم، نقشه استعمار را ناکام می‌گذارد. اما پس از پیروزی در این جنبش، نگرانی‌ها درباره آینده ایران و نفوذ بیشتر قدرت‌های خارجی افزایش می‌یابد. با آغاز جنبش مشروطه، اختلافات میان علما و روشنفکران شدت می‌گیرد. شیخ نوری ابتدا با مشروطه همراه می‌شود اما به‌تدریج با مشاهده نفوذ لژهای ماسونی، بهاییان و حمایت انگلستان از برخی رهبران جنبش، راه خود را جدا می‌کند و بر ضرورت پیوند دین و سیاست تأکید دارد. او با طرح نظارت فقها بر قوانین مجلس، تلاش می‌کند از انحراف انقلاب جلوگیری کند اما با مخالفت برخی مراجع نجف و رهبران مشروطه‌خواه روبه‌رو می‌شود. در ادامه، اختلافات عمیق‌تر شده و شیخ نوری هدف حملات تبلیغاتی، ترور و در نهایت دستگیری قرار می‌گیرد. پس از فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان، او در دادگاهی شتاب‌زده محاکمه و اعدام می‌شود. کتاب با روایت پیامدهای این واقعه، از جمله قحطی بزرگ و پیامدهای قرارداد ۱۹۰۷، به پایان می‌رسد و نقش شیخ نوری را به‌عنوان آخرین مانع در برابر استیلای کامل استعمار بر ایران برجسته می‌کند.

چرا باید کتاب عالیجناب شیخ فضل الله نوری را بخوانیم؟

این کتاب با روایتی مستند و تحلیلی، یکی از مهم‌ترین مقاطع تاریخ معاصر ایران را از زاویه‌ای متفاوت بررسی کرده است. عالیجناب شیخ فضل‌الله نوری نه‌تنها به زندگی یک شخصیت تاریخی می‌پردازد، بلکه زمینه‌های اجتماعی، سیاسی و فکری عصر مشروطه را نیز واکاوی می‌کند. خواننده با مطالعه این اثر، با پیچیدگی‌های روابط میان علما، روشنفکران و قدرت‌های خارجی آشنا می‌شود و می‌تواند نقش تصمیمات فردی و جمعی را در سرنوشت یک ملت بهتر درک کند. همچنین کتاب نشان می‌دهد که چگونه اختلاف دیدگاه‌ها و نفوذ بیگانگان می‌تواند مسیر یک جنبش مردمی را تغییر دهد. این اثر برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر از تاریخ تحولات سیاسی ایران هستند، منبعی غنی و قابل تأمل است.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

خواندن این کتاب به علاقه‌مندان تاریخ معاصر ایران، دانش‌آموزان و دانشجویان رشته‌های علوم انسانی، پژوهشگران حوزه تاریخ و کسانی که دغدغه شناخت ریشه‌های تحولات سیاسی و اجتماعی ایران را دارند، پیشنهاد می‌شود. همچنین برای کسانی که به بررسی نقش علما و جریان‌های فکری در شکل‌گیری جنبش‌های اجتماعی علاقه دارند، این اثر مفید خواهد بود.

بخشی از کتاب عالیجناب شیخ فضل الله نوری

«قرارداد ۱۹۰۷ بین امپراتوری انگلستان و روسیه امضا شده بود. آن‌ها توافق کرده بودند طبق قرارداد در به‌چنگ آوردن ایران به هم کمک کنند و بعد از تصرف، آن را میان خود به دو نیم تقسیم کنند. ایران حال و روز خوبی نداشت. دولت مرکزی قاجار به‌اندازه کافی به‌وسیله مخالفان داخلی تضعیف شده بود و دیگر توان مقاومت در مقابل دو ابرقدرت زمانه را نداشت. حالا این دو رقیب استعمارگر هم فرصت را ناب یافته بودند و با هم قرارداد ۱۹۰۷ را امضا کرده بودند. همه‌چیز برای رساندن پشت ایران بر زمین آماده بود. اما در مکاتبات دو دولت امپراتوری، سخن از یک مانع بزرگ بر سر اجرای قرارداد بود. یک شیخ که با صفت عالی‌جناب از او نام برده شده بود. سر جورج بارکلی، سفیر بریتانیا در ایران، به وزیر خارجه وقت بریتانیا، ادوارد گری: «باید توصیه کنیم شیخ فضل‌الله را از تهران خارج نمایند زیرا اگرچه او مقام رسمی ندارد، ولی نفوذی زهرآگین دارد.» و از آن‌طرف سفارت روسیه تذکری جدی به انگلستان، در مورد تبعید شیخ می‌دهد: «مطلع شدیم دولت انگلیس مایل است عالی‌جناب شیخ فضل‌الله نوری را از تهران تبعید کند. در مورد شیخ فضل‌الله باید به این نکته توجه داشت جلب همکاری او برای موفقیت قرارداد ۱۹۰۷ اجتناب‌ناپذیر است. هر نوع اقدامی در دولت علیه شیخ به‌کار برود ممکن است نارضایتی توده‌های مردم را به خصوص در تهران برانگیزد!»