کتاب کرد در آیینه شعر فارسی

کتاب الکترونیکی «کُرد در آیینهٔ شعر فارسی» نوشتهٔ فرامرز آقابیگی اثری پژوهشی است که نشر مروارید آن را منتشر کرده است. این کتاب به بررسی جایگاه واژه و مفهوم «کُرد» در شعر فارسی از آغاز تا دوران معاصر می‌پردازد و با گردآوری نمونه‌هایی از اشعار شاعران مختلف، سیر معنایی و کاربرد این واژه را در ادوار گوناگون ادبیات منظوم فارسی دنبال می‌کند. نسخه‌ی الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب کرد در آیینه شعر فارسی

در «کُرد در آیینهٔ شعر فارسی»، فرامرز آقابیگی با رویکردی پژوهشی به سراغ شعر فارسی رفته و ردپای واژهٔ «کُرد» را از دورهٔ رودکی تا شفیعی کدکنی دنبال کرده است. این کتاب در قالب ناداستان و پژوهش ادبی، به بررسی چگونگی حضور و تصویر کُردها در ذهن و زبان شاعران فارسی‌گو می‌پردازد. ساختار کتاب بر پایهٔ تحلیل نمونه‌های شعری و تذکره‌ها شکل گرفته و تلاش دارد ضمن ارائهٔ شواهد منظوم، به برداشت‌های مختلف از واژهٔ «کُرد» و تحولات معنایی آن در طول تاریخ ادبیات فارسی اشاره کند. نویسنده با بهره‌گیری از منابع دست‌اول و تذکره‌های شاعران، تصویری از جایگاه فرهنگی، اجتماعی و حتی اسطوره‌ای کُردها در شعر فارسی ارائه داده است. این اثر نه‌تنها به کاربرد لغوی واژهٔ «کُرد» می‌پردازد، بلکه به ویژگی‌های قومی، فرهنگی و اجتماعی این قوم در آثار شاعران نیز توجه دارد و در کنار آن، به نقد و بررسی برخی نظریات رایج دربارهٔ معنای این واژه می‌پردازد. کتاب با زبانی تحلیلی و مستند، مخاطب را با فرازونشیب‌های معنایی و کاربردی واژهٔ «کُرد» در شعر فارسی آشنا می‌کند و تصویری از حضور این قوم در ادبیات منظوم ایران به دست می‌دهد.

خلاصه کتاب کرد در آیینه شعر فارسی

کتاب «کُرد در آیینهٔ شعر فارسی» با هدف بررسی سیر معنایی و کاربرد واژهٔ «کُرد» در شعر فارسی، از دورهٔ آغازین شعر تا دوران معاصر، تدوین شده است. نویسنده با گردآوری نمونه‌هایی از اشعار شاعران مختلف، تلاش کرده است نشان دهد که واژهٔ «کُرد» در ذهن شاعران گذشته، تنها به معنای لغوی یا اشاره به کوچ‌نشینی محدود نبوده، بلکه حامل ویژگی‌های قومی، فرهنگی و اجتماعی خاصی نیز بوده است. در این کتاب، ابتدا به کاربرد واژهٔ «کُرد» در اشعار شاعران دورهٔ خراسانی مانند رودکی و فردوسی پرداخته شده و نشان داده می‌شود که این واژه در کنار سایر اقوام ایرانی، جایگاهی آشنا و شناخته‌شده داشته است. برای مثال، در شاهنامهٔ فردوسی، داستانی دربارهٔ منشأ کُردها روایت می‌شود که آن‌ها را از نجات‌یافتگان دوران ضحاک می‌داند و به زندگی کوهستانی و دامداری آن‌ها اشاره دارد. همچنین در آثار شاعران دیگر، گاه واژهٔ «کُرد» به معنای مردان دلیر، راه‌پیمایان یا حتی راهزنان به کار رفته است، اما همواره با ویژگی‌هایی چون نیرومندی، استقلال و پیوند با طبیعت همراه بوده است. کتاب به بررسی تذکره‌ها و منابع تاریخی نیز می‌پردازد و نمونه‌هایی از شاعران کُرد پارسی‌گو را معرفی می‌کند. در این بخش، به نقش کُردها در تاریخ ادبیات فارسی و حضور آن‌ها در متون منظوم و نثر اشاره شده است. نویسنده با تحلیل ابیات و قصاید شاعران مختلف، نشان می‌دهد که تصویر کُردها در شعر فارسی، متنوع و چندلایه است و از توصیف‌های قومی و جغرافیایی تا اشاره به ویژگی‌های فردی و اجتماعی را دربرمی‌گیرد. در بخش‌هایی از کتاب، به نقد دیدگاه‌هایی پرداخته شده که واژهٔ «کُرد» را صرفاً به کوچ‌نشینان یا چادرنشینان نسبت داده‌اند و با استناد به شواهد شعری، این برداشت را ناکافی می‌داند. همچنین به نقش کُردها در ساختار اجتماعی و نظامی ایران و حضور آن‌ها در سپاه‌ها و رویدادهای تاریخی اشاره شده است. در مجموع، کتاب تلاش دارد با اتکا به شواهد ادبی و تاریخی، تصویری جامع‌تر و دقیق‌تر از جایگاه کُردها در شعر فارسی ارائه دهد و نشان دهد که این واژه در طول زمان، معانی و بارهای معنایی متعددی یافته است.

چرا باید کتاب کرد در آیینه شعر فارسی را بخوانیم؟

این کتاب با گردآوری و تحلیل نمونه‌های متنوع از شعر فارسی، فرصتی فراهم می‌کند تا مخاطب با سیر تحول معنایی واژهٔ «کُرد» و جایگاه این قوم در ادبیات منظوم ایران آشنا شود. مطالعهٔ این اثر به علاقه‌مندان ادبیات فارسی، پژوهشگران حوزهٔ قومیت‌ها و تاریخ اجتماعی ایران کمک می‌کند تا دریابند چگونه یک واژه در طول قرون، معانی و کاربردهای گوناگونی یافته و بازتاب‌دهندهٔ تحولات فرهنگی و اجتماعی بوده است. همچنین کتاب با نقد دیدگاه‌های رایج و ارائهٔ شواهد مستند، امکان بازنگری در برداشت‌های کلیشه‌ای را فراهم می‌آورد و به شناخت بهتر هویت و نقش کُردها در تاریخ ادبیات فارسی یاری می‌رساند.

خواندن این کتاب را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای پژوهشگران ادبیات فارسی، دانشجویان رشته‌های زبان و ادبیات فارسی، تاریخ و مردم‌شناسی، علاقه‌مندان به مطالعات قومی و کسانی که به دنبال شناخت ریشه‌ها و تحولات واژگان در شعر فارسی هستند، مناسب است. همچنین برای افرادی که دغدغهٔ هویت قومی و بازتاب آن در متون ادبی را دارند، مطالعهٔ این اثر می‌تواند مفید باشد.

بخشی از کتاب کرد در آیینه شعر فارسی

«جستجو دربارهٔ سَیرِ یک واژه، علاوه بر شناسایی وجوه کاربرد آن، هم‌زمان می‌تواند روند دگردیسیِ بار معناییِ واژه در ادوار مختلف را هم نشان دهد. در کتاب حاضر به صورت متوالی از دورهٔ آغاز شعر فارسی تا معاصر؛ یعنی از رودکی تا شفیعی کدکنی، به بازجُستِ این واژه در کلام شاعران پرداخته شده است تا با گردآوری نمونه‌های هر چند قلیل، بتوان از این رهگذر به دریافتی دقیق از کاربرد و معانی واژۀ کُرد در ادبیات منظوم گذشته نایل آمد و همچنین در خلال آن به پاره‌ای از آرای مطرح پیرامون این واژۀ پرداخت که عموماً از آن خوانش‌هایی تک معنایی استنتاج کرده‌اند، درحالی که با دقت بیشتر در آثار منظوم، می‌توان به این نتیجه رسید که کاربرد واژهٔ کُرد در دایرهٔ ذهن شاعران گذشته، فقط مفهومِ تک‌ساحتی نداشته، بلکه به جز معنی لغویِ صِرف واژه، پاره‌ای ویژگی‌های خاص قومی و فرهنگی و مانند آن نیز از آن قابل استنباط و برداشت است. پژوهش حاضر ضمن به دست‌دادن نمونه‌هایی از شعر شاعران که در آن‌ها واژۀ کُرد آمده است، به‌طور کلی درصدد پاسخ به این سؤال ضمنی هم هست که تلقی شاعران عموماً از واژۀ کُرد، چه بوده است؟ آیا آن‌ها صرفاً معنای لغوی واژه را مد نظر داشته‌اند یا آن را در معنای باشندگانی با خصوصیات قومی - نژادی خاص در نظر داشته‌اند که در گسترهٔ جغرافیایی ایران؛ مانند سایر اقوام دیگر، در بودوباش بوده‌اند؟»