کتاب مناظره های هشام بن حکم

کتاب «مناظره‌های هشام بن حکم» نوشتهٔ علیرضا اسعدی در انتشارات علمی و فرهنگی چاپ شده است. کتاب «مناظره‌های هشام بن حکم» اثری پژوهشی در حوزه علم کلام است که به بررسی و تحلیل مناظرات هشام بن حکم، یکی از برجسته‌ترین متکلمان شیعه در قرن دوم هجری، می‌پردازد. این کتاب شامل ۲۳ مناظره است که در پنج فصل دسته‌بندی شده‌اند. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب مناظره‌های هشام بن حکم

کتاب به موضوع مناظرات کلامی هشام بن حکم در موضوعاتی همچون توحید، امامت، تناهی ابعاد، حرکت، صفات، خلود و روح می‌پردازد. این مناظرات که با اندیشمندان و متکلمان برجسته زمان خود انجام شده‌اند، یکی از منابع مهم برای درک سنت کلامی شیعه در دوران نخستین به شمار می‌روند. اهمیت مناظرات هشام تا حدی است که برخی از متکلمان اهل سنت و شیعه رساله‌ها و کتاب‌هایی در این زمینه نگاشته‌اند. نجاشی، رجالی بزرگ شیعه، برخی از این آثار را نام برده است. این مناظرات نقش کلیدی در شکل‌گیری مباحث کلامی شیعه و دفاع از اصول عقیدتی در برابر مخالفان داشته‌اند.

خلاصه کتاب مناظره‌های هشام بن حکم

موضوع این کتاب علم کلام و مناظره است و در دسته‌بندی مطالعات اسلامی، متون کلامی و تاریخ تشیع قرار می‌گیرد. این اثر به بررسی مناظراتی می‌پردازد که در قرن دوم هجری در مناطق مختلف جهان اسلام، به‌ویژه در حوزه‌های علمی آن دوران، انجام شده‌اند. کتاب شامل پنج فصل است:

زندگی‌نامه هشام بن حکم: شرح احوال و زندگی او و تأثیر وی در کلام شیعه.

تعریف و آداب مناظره: بررسی روش‌های گفت‌وگو و اصول مناظره از منظر اسلامی.

مناظرات در باب توحید: شامل استدلال‌های هشام درباره یگانگی خدا و رد شبهات مخالفان.

مناظرات در باب امامت: دفاع از امامت شیعی و پاسخ به اعتراضات مخالفان.

مناظرات در سایر موضوعات کلامی: شامل مباحث فلسفی و کلامی دیگر مانند حرکت، روح و صفات الهی.

چرا باید کتاب «مناظره‌های هشام بن حکم» را بخوانیم؟

این کتاب یکی از جامع‌ترین منابع در مورد مناظرات کلامی هشام بن حکم است که علاوه بر ارائهٔ متن مناظرات، تحلیل و بررسی دقیقی از مباحث مطرح‌شده دارد. روش تنظیم مناظرات در این کتاب به گونه‌ای است که خواننده علاوه بر مطالعهٔ متن مناظره، با اصطلاحات و شخصیت‌های مطرح‌شده نیز آشنا می‌شود. این کتاب به درک بهتر روش‌های استدلالی متکلمان شیعه و نحوه مواجهه آنان با مخالفان کمک می‌کند.

کتاب مناظره‌های هشام بن حکم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب را به دانشجویان الهیات و فلسفه، علاقه‌مندان به تاریخ علم کلام، پژوهشگران مطالعات اسلامی و کسانی که به فن مناظره و گفت‌وگوهای اعتقادی علاقه دارند پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب مناظره‌های هشام بن حکم

«نام پدر هشام، حَکم و کنیه‌اش ابومحمد و ابوالحکم است. در کتاب‌های تراجم توضیحی در مورد او نیامده است، ولی از روایتی که هشام از پدرش به نقل از سعید بن جبیر و او از عبداللّه بن عباس از پیامبر نقل کرده، معلوم می‌شود که وی از امامیه بوده است. مضمون روایت این است که پیامبر فرمود: خلفا و اوصیای من دوازده نفرند که نخستین آن‌ها برادرم و آخرین آن‌ها فرزندم است. به پیامبر گفته شد: برادرت کیست؟ فرمود: علی‌بن ابی‌طالب. عرض شد: فرزندت کیست؟

فرمود: مهدی.

هشام برادری به نام محمد داشته است که از راویان حدیث بوده و محمد بن ابی‌عمیر از وی روایت می‌کند. همچنین بر اساس برخی از گزارش‌ها او دو فرزند به نام‌های حَکم و فاطمه داشته است. حکم بن هشام ساکن بصره و متکلم بوده است. وی کتابی در امامت نگاشته و مناظره‌هایی داشته است. در مورد فاطمه نیز گزارش شده که عبداللّه بن یزید اباضی خارجی از وی خواستگاری کرد، ولی هشام با صراحت لهجه‌ای که داشت به وی گفت: «دختر من مؤمنه است؛ یعنی ازدواجش با تو جایز نیست».

برخی عمر بن یزید سابری را عموی هشام دانسته‌اند، زیرا در مورد تشرف هشام به مکتب تشیع روایتی از او نقل شده که در آن، وی از هشام با عنوان «فرزند برادرم» یاد کرده است. اگر این عنوان به ظاهرش حمل شود و حقیقی باشد، عمر بن یزید عموی وی خواهد بود. با این وصف، می‌توان نام جد وی را نیز دانست؛ یعنی یزید پدر عمر، مگر آن‌که عمر بن یزید با پدر هشام برادر ناتنی (فقط از ناحیه مادر) باشند.»