کتاب دکارت تا دریدا

کتاب دکارت تا دریدا با عنوان اصلی Descartes to Derrida نوشتهٔ پیتر سجویک و ترجمهٔ محمدرضا آخوندزاده است. نشر نی این اثر را منتشر کرده است. نویسنده در این اثر مروری بر فلسفه اروپایی داشته است. محور اصلی کتاب، مفهوم «سوژه» یا «خود» است. بسیاری از نویسندگانی که نامشان در این کتاب ذکر شده، فلاسفهٔ قاره‌ای خوانده می‌شوند. نسخهٔ الکترونیکی این کتاب را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب دکارت تا دریدا

هدف نویسنده از نگارش کتاب دکارت تا دریدا، فراهم کردن راهی ساده و قابل فهم برای ورود خوانندگان تازه‌کار به دنیای فلسفهٔ اروپایی یا قاره‌ای است. به نظر نویسنده، این کار در ابتدا به معنای ایجاد پلی میان دو شاخهٔ اصلی فلسفه، یعنی فلسفهٔ تحلیلی انگلیسی - آمریکایی و فلسفهٔ قاره‌ای اروپایی است. نویسنده قصد دارد اندیشه‌های فیلسوفان بزرگی مانند هگل، هایدگر و آدورنو را برای خوانندگانی که ممکن است با این اندیشه‌ها آشنایی چندانی نداشته باشند، قابل دسترس کند. این کتاب تلاش می‌کند تا بستری برای گفت‌وگو میان این دو سنت فلسفی به ظاهر متضاد در میراث فکری اروپا ایجاد کند و این کار با از بین بردن این تصور غلط که این تفاوت‌ها غیرقابل حل هستند، صورت می‌گیرد. نقدهایی که بر این کتاب وارد شده، نشان می‌دهد که این اثر تا حد زیادی در دستیابی به این هدف موفق بوده است. به نظر می‌رسد که تشبیه «پل زدن» برای مخاطب فارسی‌زبان، اهمیت بیشتری داشته باشد. نویسنده امیدوار است که این کتاب بتواند به خوانندگان فارسی‌زبان کمک کند تا به دنیای تفکر فلسفهٔ قاره‌ای اروپایی وارد شوند و عظمت و غنای این سنت را درک کنند. همچنین، با استفاده از منابع انتقادی که از دیدگاه‌های غیراروپایی به دست می‌آید، نقاط ضعف این سنت نیز آشکار شود.

این کتاب با هدف آشنایی خوانندگان با مباحث کلیدی فلسفهٔ اروپایی تدوین شده است. اگرچه مفاهیمی چون شناخت، متافیزیک، هستی‌شناسی، اخلاق و سیاست به هم مرتبط‌ هستند، اما هر یک در بخش‌های جداگانه کتاب مورد بررسی عمیق‌تر قرار گرفته‌اند. این ساختار به خواننده کمک می‌کند تا ضمن درک ارتباط بین این حوزه‌ها، تفاوت‌های ظریف آن‌ها را نیز دریابد. محور اصلی کتاب، مفهوم «سوژه» یا «خود» است. بسیاری از نویسندگانی که نامشان در این کتاب ذکر شده، فلاسفهٔ قاره‌ای خوانده می‌شوند.

چرا باید کتاب دکارت تا دریدا را بخوانیم؟

کتابی که در دست دارید، اثری ارزشمند و شاید بی‌نظیر در نوع خود است. حتی اگر گمان می‌کنید دانش شما از فلسفهٔ غرب کامل است و این کتاب نمی‌تواند چیز جدیدی به آن اضافه کند، اطمینان داشته باشید که نحوهٔ سازماندهی مطالب در این اثر، ارزش وقت شما را خواهد داشت. به عبارت دیگر، این کتاب بیش از آنکه بر اهمیت و پیچیدگی مطالب تاکید کند، بر کاربردی بودن و مفید بودن آن‌ها تمرکز دارد. هدف اصلی این اثر، ساختن و سازماندهی دانش شماست، نه صرفاً آموزش مطالب جدید. چه بسا کتاب‌های مهم و آموزنده‌ای که دیده‌ایم، اما نتوانسته‌اند به اندازه ادعای خود، مفید و سازنده باشند. با این اثر می‌توانید نگاهی نو به فلسفهٔ قاره‌ای پیدا کنید.

خواندن کتاب دکارت تا دریدا را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

اگر دانشجوی جامعه‌شناسی و فلسفه هستید، مطالعهٔ این کتاب را به شما پیشنهاد می‌کنیم. همچنین اگر می‌خواهید با آرای فیلسوفان و نظریه‌پردازان فلسفهٔ قاره‌ای آشنا شوید، این کتاب منبع خوبی برای مطالعه است.

درباره پیتر سجویک

پیتر سجویک (Peter Sedgwick)‌ در سال ۱۹۳۴ متولد شده است. او نظریه‌پردازی بریتانیایی با گرایش‌های چپ است. است. او دههٔ ۱۹۵۰ از مترجمان آثار «ویکتوریا سرژ» بود. اثر مشهور او «دکارت تا دریدا» نام دارد که در واقع مروری است بر فلسفهٔ اروپایی که با عنوان فلسفهٔ قاره‌ای نیز شناخته می‌شود. پیتر سجویک در سال ۱۹۸۳ چشم از جهان فرو بست.

فهرست کتاب دکارت تا دریدا

فصل یکم: شناخت، عقل و تجربه: دکارت، لاک، هیوم و کانت

فصل اول با بررسی نظریه سوژه‌محور دکارت در حوزه شناخت آغاز می‌شود و سپس به تحلیل نظرات لاک، هیوم و کانت می‌پردازد. 

فصل دوم: شناخت، تاریخ و جامعه: هگل، نیچه، هورکهایمر و آدورنو

فصل دوم رویکردی اجتماعی و تاریخی به شناخت را از دیدگاه هگل، نیچه، آدورنو و هورکهایمر مطرح می‌کند و به تأثیر این رویکرد بر درک ما از خود می‌پردازد.

فصل سوم: دو هستی‌شناسی: هایدگر، دُلوز و گاتاری

فصل سوم به بررسی هستی‌شناسی هایدگر، دلوز و گاتاری اختصاص دارد و ارتباط اندیشه‌های آن‌ها با مباحث فصل دوم را روشن می‌کند. 

فصل چهارم: ضدّ انسان‌محوری و مسئلهٔ اخلاق: لویناس و دریدا

فصل چهارم به مسئلهٔ اخلاق از دیدگاه هایدگر متاخر، لویناس و دریدا می‌پردازد و رویکرد ضد انسان‌محور آن‌ها به سوبژکتیویته را تحلیل می‌کند.

فصل پنجم: سیاست، ایدئولوژی، قدرت و عدالت: آلتوسر، فوکو، نیچه، لیوتار

فصل پنجم به بررسی نظریه‌های سیاسی لیبرال کلاسیک، مارکسیسم آلتوسری، نظریه قدرت نیچه‌ای، فوکو و لیوتار می‌پردازد. در این فصل، پاسخ‌های هابرماس و آپل به لیوتار و همچنین رویکردهای فمینیستی ایریگاره و لودوف نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند. محور اصلی این فصل، تأثیر دیدگاه‌های مختلف دربارهٔ «خود» بر حوزهٔ سیاست است.

در بخش پایانی کتاب، نکات مهمی دربارهٔ ماهیت پژوهش فلسفی مطرح می‌شود. رویکرد غالب در کتاب، فاصله گرفتن از تلقی ثابت و بی‌زمان سوبژکتیویته است و بیشتر نویسندگان مورد بحث، از فلاسفهٔ قاره‌ای هستند.

بخشی از کتاب دکارت تا دریدا

«سبک‌های گفتمان را می‌توان در تعارض با رژیم‌ها دانست. اگر یک جمله از طریق ارائهٔ عالَمی جمله‌ای به ما عمل می‌کند و این عالَم برطبق روش قرار گرفتن هریک از آن چهار نشان تعیین می‌شود، در مقابلْ سبک‌ها قواعدی را برای ما فراهم می‌آورد که ما می‌توانیم با آن قواعد جمله‌ها را به یکدیگر مرتبط سازیم. مهم‌تر از همه این‌که، به گفتهٔ لیوتار، سبک‌ها به‌واسطهٔ این امر تعریف می‌شوند که قواعد به‌وجودآورده‌شان متضمّن راه‌های مرتبط‌سازی جمله‌ها برحسب اهداف و اغراض خاص‌اند (section‌۱۷۹ff). این را هم می‌توان از طریق مفاهیم سبک خبری و زیبایی‌شناختی توصیف کرد. هدف سبک خبری تشریح جهان مادّی است. بنابراین، زبان علمی خبری است. لذا سبک خبری ترسیم‌کنندهٔ راهی برای مرتبط‌سازی جمله‌هاست که هدفش عبارت است از بیان آن‌چه صحیح یا غلط است، و یا آن‌چه صادق است و یا صادق نیست. در مقابل، سبک زیبایی‌شناختی شیوه‌ای برای سخن‌گفتن است که به احکام و داوری‌های زیبایی‌شناختی می‌پردازد. درست مانند آن‌چه درمورد رژیم‌های جمله‌ای دیدیم، سبک‌ها نیز با یکدیگر تناسب‌پذیر نیستند. این‌که بخواهیم پاسخ جملهٔ «چه گل زیبایی!» را با ارائهٔ بحث و گفتمانی در باب ترکیبات شیمیایی گل و یا طول موج نور انعکاسی و مربوط به رنگ آن گل پاسخ دهیم، عملی کاملاً نامتناسب خواهد بود. خلاصه این‌که نمی‌توان با استناد به گفتمان خبری، به اثبات و یا انکار زیبایی گل پرداخت. آن‌چه در یک سخن زیبایی‌شناختی موضوع بحث قرار می‌گیرد، چیزی نیست که بتواند بدین روش ارزیابی شود. لذا غیرممکن است که سبکی از گفتمان را از طریق ارجاع به قواعدی که بیرون از آن سبک‌اند اعتبار داد؛ و همهٔ این‌ها در واقع صورت بیانی دیگری هستند از این سخن که هیچ فرازبانی در اختیار ما نیست که بتوانیم با استناد به آن سبک‌های مختلف را مورد داوری قرار دهیم.»