کتاب آوای مرغ آمین

کتاب الکترونیکی آوای مرغ آمین نوشتهٔ احمد کریمی حکاک، کامران تلطف با ترجمهٔ سهراب طاووسی در انتشارات مروارید چاپ شده است. این مجموعه که در زبان اصلی با عنوان Essays on Nima Yushij: Animating Modernism in Persian Poetry و در سال ۲۰۰۴ توسط انتشارات Brill منتشر شده، شامل مقاله‌هایی است که زندگی نیما یوشیج (۱۲۷۶–۱۳۳۸ش) را در بافت تاریخی و فرهنگی قرن بیستم ایران بررسی می‌کنند. مقاله‌ها با مقدمه‌ای کوتاه آغاز می‌شوند که پیوند میان مباحث و روندهای اصلی شعر مدرن فارسی را ارائه می‌دهد، و در پایان نیز کتاب‌نامه‌ای جامع از آثار نیما و پژوهش‌های مهم در زبان فارسی و غربی گنجانده شده است.

درباره کتاب آوای مرغ آمین

این کتاب دربارۀ زندگی و آثار نیما یوشیج و نقش او در پیدایش شعر نو فارسی است و شامل مجموعه‌ای از مقاله‌های پژوهشی به زبان انگلیسی است و موضوعاتی مهم را در چند مقاله پردازش می‌کند؛ از زندگی، ایدئولوژی و خودنگاری نیما یوشیج تا نمادهای طبیعت، نشانه‌شناسی، تأثیر حافظ، رابطه او با شاعران هم‌عصر و بعدها و روند پدیداری سبک نوین شعر فارسی. همچنین بحثی انتقادی دربارۀ جریان مقاومت سنت زیباشناسی شعر کلاسیک و نقش نیما در احیای آن ارائه می‌دهد. مقالات به ترتیب عبارت‌اند از:

مقدمه مشترکی توسط کریمی حکاک و تلطّف درباره رابطه نیما با شعر فارسی مدرن

مقاله زندگی‌نامه‌ای نیما توسط احمد کریمی حکاک

تحلیل ایدئولوژی و خودآفرینی شاعرانه نیما توسط کامران تلطّف

مقاله‌هایی درباره استعاره و نماد در شعر نیما، سه ترانۀ شب، گفت‌وگوی نیما با حافظ، بررسی نحوه‌ی صدادهی و فضای بینابانی در شعر او، تأثیر حافظه تاریخی و حافظه جمعی، و پژوهشی درباره روند باززایی سنت شعری در میراث او. در نهایت، کتاب‌نامه‌ای بی‌سابقه همراه است که شامل تمامی اشعار و نوشته‌های نیما و منابع پژوهشی عمده به فارسی و انگلیسی است. این فهرست بخش مهمی از ارزش علمی اثر محسوب می‌شود. مجموعه مقاله‌های آوای مرغ آمین بر آن است تا نیما یوشیج را نه تنها به عنوان پایه‌گذار شعر نو فارسی، بلکه به‌مثابه یک شخصیت زنده در تاریخ ادبی ایران قرن بیستم بررسی کند. احمد کریمی حکاک با اثری زندگی‌نامه‌گونه فصل آغازین را نگاشته که زمینه‌‌های اجتماعی، خانوادگی و فکری نیما را در دوران کودکی، مدارس سنتی و تجربه مهاجرتش به تهران مشخص می‌سازد. کامران تلطّف نیز با طرح بررسی ایدئولوژیک، برداشت شخصی نیما از شعر و نقش خودنگاری او در خلق شاعر-فردی را شرح داده است.

بخش نمادشناسی، به نقش طبیعت در شعر نیما، انتقال از تمثیل به نماد، و رابطه احساسات و مناظر طبیعی پرداخته و تأکید دارد که او چگونه با بازنویسی تصاویر ذهنی، راهی برای بیان تازه در شعر فارسی یافت. مقاله‌ای دیگر به بررسی سه ترانۀ شب اختصاص دارد که از جنس شعر درونی و تراژیک هستند و با تأکید بر «ترانه‌ای از وحشت سوگوار» تلاش می‌کنند فضای احساسات خام و روانی دوره‌های مختلف زندگی نیما را واکاوی کنند. گفت‌وگوی نیما با حافظ، با نزدیک کردن دو بستر تاریخی متفاوت، تغییر نسبی سنت شعری و تأثیر شعری را به رخ می‌کشد. تحلیل این دیالوگ نشان می‌دهد نیما چگونه با حفظ پیوند ساختاری با سنت، نگاه و زبان متفاوتی را در شعر نو به‌وجود می‌آورد. بخش دیگری درباره فضای بین آوازها و اشارۀ شاعرانۀ نیما و تحول معنایی در شعر دارد، و نقش جنبۀ «شاعرانه‌شدن» اشیاء و بسترهای روانی را برجسته می‌کند. مقاله تاریخی-ادبی دیگری روند متقاطع میراث دهه‌های پیش از نیما را در حافظه ضعف‌شناسی جمعی و ملی بررسی کرده و نشان می‌دهد شعر او چگونه نوید باززایی و بازخوانی سنت را در قاب ادبیات مدرن می‌دهد. در نهایت، مقاله‌ای با تمرکز ویژه بر بازتاب پدیدارشناسی سنت شعری فارسی، تحولات اجتماعی و ادبی را به نظم و بازسازی آفرینش هنری ربط داده است. در بخشی جداگانه، کتاب‌نامه‌ای تدوین شده که نخست ترکیب کاملی از آثار نیما را به‌همراه منابع پژوهشی و پژوهشگران مهم در زبان‌های فارسی و غربی در اختیار گذاشته و اهمیت این حوزه را برجسته کرده است. این مجموعه ابزار کار ارزشمندی برای مطالعات ادامه‌دار در حوزه شعر فارسی به‌شمار می‌رود.

کتاب آوای مرغ آمین را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای پژوهشگران ادبیات فارسی، دانشجویان ادبیات و تاریخ هنر، و علاقه‌مندان نظریه‌های شعر مدرن توصیه می‌شود؛ به‌ویژه کسانی که به بررسی نیما یوشیج و تأثیر او بر شعر نو فارسی علاقه‌مندند.

بخشی از کتاب آوای مرغ آمین

«در شعر نیما یوشیج شب، تاریکی و ساحل دریا، نماد وضعیتی نامطلوب است که قهرمان شعر ـ گاهی یک انسان، گاهی یک پرنده ـ می‌کوشد از آن رهایی یابد. چنین بازنمایی‌هایی که با دستکاری‌های دستوری، بلاغی و نمادین زبان صورت می‌گیرد، دغدغهٔ اجتماعی عمیق‌تری را نشان می‌دهند. معنای عمیق‌تر، اغلب به جدال شاعر برای پیشبرد شعر نو و نقشی که در فاصله گرفتن از شعر کلاسیک دارد، اشاره می‌کند.

شعر «مانَلی» نیما (که اغلب آن را مانِلی تلفظ می‌کنند) نمونهٔ بارزی از چنین تلاشی است که دوگانهٔ ساحل و دریا را به‌مثابه استعاره‌ای از مخالفت شاعر با آنچه که خود ماهیت کسل‌کنندهٔ گفتمان ادبی فارسی قرن نوزدهم می‌دانست، به تصویر می‌کشد. درون‌مایهٔ محوری «مانَلی» به گفتمان اصلی‌تر نیما و جدال شاعرانه‌اش برمی‌گردد که همان ضرورت پیدایش زبان تازه برای شعر و جدال بین او و طرفداران گفتمان سنتی شعر است. نیما در نوشته‌های تئوریکش نیز بر نیاز زمانه به قالب‌های تازهٔ ادبی تأکید می‌کند، تا حدی که در نگاه او قالب و شعر نو به عناصر ایدئولوژیک گفتمان مدرنیتهٔ ابتدای قرن بیستم، بدل می‌شوند.

نیما در این جدال به‌کرّات خود را فردی که در تاریکی و اندوه «رنج می‌کشد»، توصیف می‌کند. اشاره به این رنج نه‌تنها در «مانَلی» بلکه در بسیاری از اشعار دیگرش از جمله «قایق» و «ققنوس» نیز دیده می‌شود. علاوه بر آن، این رنج در آثار تئوریکش مانند ارزش احساسات هم وجود دارد. بدین طریق این نمادگرایی و اظهارات تئوریک نشان می‌دهد که رنج، درحقیقت برای او استعاره‌ای است که با کمک آن خودش را به تصویر می‌کشد، هرچند منبع این رنج به آن روشنی که بیشتر منتقدان تصور کرده‌اند، نیست. در شعر نیما، رنج نه ریشه در تمایل به تحمل رنج کشیدن دارد و نه در بخت نامراد، بلکه ریشهٔ آن به موانع مداومی برمی‌گردد که زمانی که می‌کوشد خود را در شعر، بازنماید، بر سر راهش قرار می‌گیرند.»