کتاب اسلام و سکولاریسم در اندیشه پسا استعماری
معرفی کتاب اسلام و سکولاریسم در اندیشه پسا استعماری
کتاب اسلام و سکولاریسم در اندیشه پسا استعماری نوشتهٔ هادی عنایت و ترجمهٔ عباس جنگ است. نشر ثالث این کتاب را منتشر کرده است. نویسنده در این اثر درآمدی انتقادی بر سنت فکری طلال اسد ارائه داده است.
درباره کتاب اسلام و سکولاریسم در اندیشه پسا استعماری
کتاب اسلام و سکولاریسم در اندیشه پسا استعماری ارزیابی انتقادیِ آثار گروهی از صاحبنظران در سنت نوظهور «پساسکولاریسم» است؛ متفکرانی که اندیشههایشان در دهههای اخیر به نحوی چشمگیر در محافل عمومی، سیاسی، و دانشگاهی نفوذ کرده است. جنبشهای اسلامگرا، سکولاریسم را به منزلهٔ نمودی غیراصیل و مخرب از امپریالیسم فرهنگی که از جانب غرب تحمیل شده است نقد و طرد کردهاند، اما اهتمام اصلی این کتاب وارسی آثار صاحبنظرانِ برجستهٔ حوزهٔ مطالعات پسااستعماری، متفکرانی همچون طلال اسد، وائل حلاق، صبا محمود، ویلیام کاوانا و الیزابت شاکمانهرد خواهد بود. آنها با پیگیری تبارشناسیهای تأملبرانگیزشان از انگارههای سکولاریسم، دولت مدرن، فمینیسم، آزادی مذهبی و حقوق اقلیت سعی کردهاند، ضمن به پرسش گرفتن و مسئلهمندسازیِ دوگانهٔ سکولارمذهبی، ارادهٔ معطوفبهقدرتِ نهفته در قلب سکولاریسم، لیبرالدموکراسی غربی و «رژیمهای حقیقت» و نهادهای مرتبط با آنها را آشکار سازند. به طور کلی، این سنت مطالعاتی دو بُعد متمایز اما درهمتنیده از امر سکولار را بررسی میکند: اول «سکولاریسم سیاسی» که معطوف به رابطهٔ دولت مدرن با دین، و همچنین تنظیم دین به واسطهٔ آن است؛ و دوم «سکولاریته» که به مجموعهای از مفاهیم، هنجارها، احساسات و جهتگیریهای (منشها) ممیزهٔ جوامع و سوژگیهای سکولار اشاره دارد.
خواندن کتاب اسلام و سکولاریسم در اندیشه پسا استعماری را به چه کسانی پیشنهاد میکنیم
این کتاب را به جامعهشناسان و دینپژوهان و علاقهمندان به مطالعات پسااستعماری پیشنهاد میکنیم.
بخشی از کتاب اسلام و سکولاریسم در اندیشه پسا استعماری
«در ضمن، طلال اسد کلانروایت نظریهٔ «سکولاریزاسیون» را که از ضروریات لیبرالیسم، تسلط استعماریِ غرب و انسانشناسی است زیر سؤال برده است. او ریشهٔ ایدئولوژیکسازی اصلاحاتی مانند «سکولار» و «سکولاریزاسیون» را در وقایع سیاسیِ خُردِ پیش از آن یافته است. تحلیل اسد از ابداع اصطلاح «سکولاریسم» توسط جرج هولیوک در سال ۱۸۵۱ مثالی بارز از این امر است (اسد ۲۰۰۳، ص ۲۳-۲۴؛ وایر ۲۰۱۵، ص ۱۰). او این نوواژه را برای این ابداع کرد که «سکولاریسم» را از «آتئیسم» (بیخدایی) متمایز سازد. هولیوک کوشید نشان دهد که سکولاریسم نوعی جهانبینی اخلاقی است و آموزهای نیست که به منظور تضعیف قدرت کلیسا یا به طور کلی قدرت دین طراحی شده باشد. (توجه داشته باشید که این خطای معنایی در بخش اعظم جهان اسلام رخ داده است و واژهٔ عربیِ «عِلْمانیۀ» که معادل سکولاریسم است عمدتاً به معنای «آتئیسم» در نظر گرفته میشود؛ هرچند واژهٔ عربیِ معادل آتئیسم «اِلحاد» است.) با این همه، اسد استدلال میکند که نخبگان لیبرال به تدریج برداشت خداستیزانه از «سکولاریسم» را پذیرفتند و آن را برای مشروعیتبخشی به پروژهٔ سکولاریزاسیونِ سیاسی و فرهنگی به کار گرفتند (اسد ۲۰۰۳، ص ۲۴؛ وایر ۲۰۱۵، ص ۱۰). به این ترتیب، «عادات دیرپای بیتفاوتی، بیایمانی یا خصومتِ افراد نسبت به مناسک و مراجع مسیحیت با پروژههای بازسازیِ کامل اجتماعی به وسیلهٔ قانونگذاری در هم بافته شد». این آغازِ دورهای است که در آن روحانیتستیزیِ گروههای حاشیهایِ بیدینانی همچون هولیوک، سوسیالیستهای پیرو اووِن و رادیکالهای فرودست متحول شد و به نیروهای اجتماعی قدرتمندترِ وابسته به لیبرالیسم بریتانیا انتقال یافت (اسد ۲۰۰۳، ص ۲۴؛ وایر ۲۰۱۵، ص ۱۰). اما همانگونه که مشاهده کردیم، از دیدگاه اسد، بستر گستردهترِ این تغییرْ ظهور دولتملت بوروکراتیکِ مدرن و رژیم «حکومتمندیِ» آن بود که هدفِ کنترل و مدیریت جمعیتها و تبدیلشان به افرادی سکولار، عقلانی و مصرفکننده را دنبال میکرد (اسد ۲۰۰۳، ص ۲۴). به گفتهٔ خوزه کازانووا، از این دیدگاه میتوان سکولاریزاسیونِ جوامع اروپای غربی را بیشتر به عنوان نوعی پیروزی «رژیم حقیقتِ» سکولاریسم در نظر گرفت تا فرایندهای غیرشخصیِ «سکولاریزاسیون» از جمله توسعهٔ شهری، آموزش و عقلانیسازی (کازانووا ۲۰۰۶، ص ۱۷). به این ترتیب، پس از آنکه «تودهای بحرانی» [از مردم] فرض اصلیِ نظریهٔ سکولاریزاسیون را پذیرفتند (اینکه سکولاریزاسیون نوعی فرایند غایتشناختی از تحول اجتماعی است که مدرنیزاسیون ناگزیر از ترویج و تقویت آن است)، سکولاریزاسیون در بریتانیا و نهایتاً سرتاسر اروپا گونهای پیشگوییِ خودتحققبخش از آب درآمد و «سکولاریته» به نشانهٔ مدرنیته تبدیل شد: خصیصهٔ جوامعی که در مسیر پیشرفت قرار گرفتهاند.»
حجم
۲۰۵٫۱ کیلوبایت
سال انتشار
۱۴۰۳
تعداد صفحهها
۱۷۰ صفحه
حجم
۲۰۵٫۱ کیلوبایت
سال انتشار
۱۴۰۳
تعداد صفحهها
۱۷۰ صفحه