کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شهود

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شهود نوشتهٔ جویل پاست و ترجمهٔ یاسر پوراسماعیل است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۴۸ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شهود

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شهود (Intuition; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۴۸ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. این کتاب در پنج بخش به ماهیت شهود (Intuition)، نقش معرفت‌شناختی شهودها، چالش‌ها و دفاع‌ها، ارتباط میان فلسفهٔ تجربی و شهودها و بخشی به نام «پژوهش بیشتر» پرداخته است.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شهود را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب شهود (Intuition) پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ شهود

«۳.۲. استدلال بر مبنای فقدان واسنجی مستقل

برخی از کسانی که در زمینه شهود شک‌گرا هستند استدلال می‌کنند که شهود به لحاظ معرفتی نامعتبر است زیرا نمی‌توان به طور مستقل آن را واسنجی کرد. مطابق با صورت نافذی که کامینز از این استدلال به دست داده است، این شرط واسنجی مستقل برای توجیه این نتیجه به کار می‌رود که باید «شهود فلسفی را به این عنوان که به لحاظ معرفت‌شناختی بی‌ارزش است کنار بگذاریم» (Cummins ۱۹۹۸, ۱۲۵).

اجازه دهید استدلال مورد بحث را به صورت زیر بیان کنیم:

استدلال بر مبنای فقدان واسنجی مستقل [م ۱] باور شخص به محتواهای منبعی ادعایی از شواهد تنها در صورتی موجه است که توجیه مستقلی برای باور به این‌که آن منبع ادعایی قابل اعتماد است داشته باشد.

[م ۲] ما توجیه مستقلی برای باور به این‌که شهودها قابل اعتمادند نداریم.

[ن] باور ما به محتوای شهودها موجه نیست.

هرچند این استدلال در مورد انواع منابع معرفتی اشتقاقی از قبیل ابزارهای علمی از باورپذیری قابل توجهی برخوردار است، روشن است که [م ۱] محدودیت شک‌گرایی موضعی را نقض می‌کند و به اقتضایی می‌انجامد که علی‌الاصول قابل اجابت نیست. اگر، همان‌طور که لازمه [م ۱] است، شهود باید با منبع دیگری، X، واسنجی شود، آن‌گاه بر اساس [م ۱]، X خود باید با منبع دیگری از شواهد، Y، واسنجی شود که خود آن نیز باید واسنجی شود، و همین‌طور تا آخر. برخی، به اعتبار این واقعیت، معتقدند که رسیدن به باور موجه ناممکن است و برخی دیگر معتقدند که، در شرایط مناسب، چنین چیزی ممکن است. اگر اولی درست باشد، [م ۱] محدودیت یا قید شک‌گرایی موضعی را نقض می‌کند. اما اگر دومی درست باشد، [م ۱] کاذب خواهد بود.

افزون بر این، روشن به نظر می‌رسد که هر استدلالی در تأیید [م ۱] مستلزم اعتماد شاهدمحورانه به شهودهای معرفتی است و، در نتیجه، شرط خودتضعیف‌ناکنندگی را نقض می‌کند.

[م ۲] چطور؟ اگر تبیین‌های غیرتحویلی از گواهی را کنار بگذاریم، نامحتمل به نظر می‌رسد که واسنجی‌های مستقل در مورد کل حیطه شهودهایی که به لحاظ فلسفی مربوط‌اند موفق باشند، دست‌کم با توجه به تبیین‌های محدودتر از شهود که در بالا به آن‌ها اشاره شد. دلیل اولیه، فقدان تداخل میان محتواهای شهودها و آن باورهایی است که با منابعی توجیه می‌شوند که به طور مناسبی مستقل‌اند. به نظر می‌رسد که شخص از حواس خود برای تشخیص این‌که آیا موردی فرضی موردی از معرفت یا عمل درست یا موردی است که در آن موجود مفروض آگاه است یا دو شخص ِ زمانا متمایز یک شخص‌اند استفاده نمی‌کند. همچنین، با این‌که ادراک ممکن است صدق یک گزاره و، در نتیجه، امکان آن را نشان دهد، به نظر می‌رسد نمی‌تواند از پیش خودش امکان صدق‌ها [یا حقایق] غیربالفعل یا ضرورت هیچ گزاره‌ای را نشان دهد.»