کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ این همانی شخصی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ این همانی شخصی نوشتهٔ اریک ت. اولسون و ترجمهٔ یاسر پوراسماعیل است. گروه انتشاراتی ققنوس این کتاب را منتشر کرده است؛ جلد ۴۵ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد».

درباره کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ این همانی شخصی

کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ این همانی شخصی (Personal Identity; The Stanford Encyclopedia of Philosophy) جلد ۴۵ از مجموعهٔ «دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد» است. این کتاب که هشت فصل دارد، با پرسش‌هایی سروکار دارد که دربارهٔ انسان به‌اعتبار اینکه فرد یا شخص است، مطرح می‌شود. بسیاری از این پرسش‌ها پرسش‌های آشنایی هستند که تقریباً نزد همه و گه‌گاه مطرح می‌شود؛ مانند اینکه من چیستم؟ چه زمانی آغاز شدم؟ هنگام مرگ چه اتفاقی برایم می‌افتد؟ برخی دیگر از این پرسش‌ها پیچیده‌ترند. اریک ت. اولسون گفته است که «این‌همانیِ شخصی» (personal identity) از آغاز فلسفهٔ غرب مورد بحث بوده و بیشتر شخصیت‌های مهم درمورد آن چیزی گفته‌اند؛ همچنین مکتوباتی غنی دربارهٔ این موضوع در فلسفهٔ شرق وجود دارد. این نویسنده ابتدا مسائل اصلی مربوط به این‌همانی شخصی را مرور کرده؛ سپس در بیشترِ این مدخل بر مسئله‌ای متمرکز کرده است که اخیراً بیش از همه موردتوجه بوده؛ یعنی این‌همانی ما در طول زمان. او دربارهٔ معنای این مسئله و پاسخ‌های پیشنهادی اصلی به آن بحث کرده و کمی دربارهٔ نحوهٔ ارتباط این پاسخ‌ها با برخی از دیگر مسائل مربوط به این‌همانی شخصی و مسائل کلی‌تر در متافیزیک و فلسفهٔ ذهن سخن گفته است. با او همراه شوید.

دانشگاه استنفورد انتشار این دانشنامه را در سال ۱۹۹۵ میلادی آغاز کرد. پس از مدتی متن کامل مقالات را در اینترنت در دسترس علاقه‌مندان قرار داد. کسانی که در تدوین این دانشنامهٔ بزرگ نقش دارند، از استادان و مؤلفان به‌نام در حوزهٔ فلسفه هستند. این دانشنامه به سرپرستی دکتر «ادوارد ن. زالتا» صدها مدخل دارد و یکی از بهترین راه‌ها برای آشنایی مقدماتی با مباحث فلسفی است. «مسعود علیا» در سال ۱۳۹۲ با همکاری انتشارات ققنوس، تصمیم به ترجمهٔ بعضی از مدخل‌های این دانشنامه گرفت. او به‌همراه مترجمانی نام‌آشنا آخرین ویراست مقالات دانشنامهٔ فلسفهٔ استنفورد را با حفظ سبک و زبان به پارسی برگرداند. انتشارات ققنوس این مجموعه را با کسب اجازه از گردانندگان این دانشنامه (به‌ویژه دکتر زالتا) منتشر کرده است. عناوین بعضی از این جلدها عبارت است از «مفهوم شر»، «فلسفهٔ دین»، «عقل به روایت کانت»، «زیبایی‌شناسی فمینیستی»، «ژاک لکان»، «اخلاق ارسطو»، «باروخ اسپینوزا»، «فیشته» و «پدیدارشناسی».

خواندن کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ این همانی شخصی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران مطالعه در باب «این‌همانیِ شخصی» (personal identity)، متافیزیک و فلسفهٔ ذهن پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب دانشنامه فلسفه استنفورد؛ این همانی شخصی

«مزایای دو تبیین مهم از این‌همانی خود در طول زمان را مقایسه کردیم. دیدیم که رهیافت روان‌شناختی، هرچند جذاب است، با موارد انشقاق مشکل دارد. پاسخ رایج ناظر به عدم‌انشعاب، هم فی‌نفسه ناپذیرفتنی است و هم القا می‌کند که این‌همانی اهمیت عملی ندارد، چیزی که خود، مؤید اصلی این دیدگاه را به خطر می‌اندازد. همچنین، رهیافت روان‌شناختی مستلزم این است که ما حیوان نباشیم و این مسئله دست‌وپاگیر را پیش می‌کشد که ما چگونه با حیوانات ظاهراً هوشمندی که بدن خودمان می‌نامیم ارتباط داریم. رهیافت پیکری نیز ــ به‌ویژه در صورت ترکیب شدن با این دیدگاه که ما حیوانیم ــ شهوداً جذاب است و به نظر می‌رسد که از تیررس مسئله اندیشندگان بسیار می‌پرهیزد. اما پیامدهایی ناپذیرفتنی در مورد پیوندهای مغزی دارد.

مباحثه میان این دیدگاه‌های رقیب احتمالا بر مباحث عام‌تری در متافیزیک و فلسفه ذهن مبتنی است. برای نمونه، به نظر می‌رسد طرفداران رهیافت روان‌شناختی به این دیدگاه پایبندند که هر اندامواره انسانی عادی‌ای با غیراندامواره‌ای که می‌اندیشد و آگاه است مرتبط است. آن‌ها به تبیینی از ماهیت متافیزیکی این غیراندامواره و چگونگی ارتباطش با آن حیوان نیاز دارند. اگر آن‌ها امیدوار باشند که با انکار این‌که حیوانات انسانی می‌توانند بیندیشند، مسئله حیوان اندیشنده را حل کنند، به تبیینی از ماهیت امور ذهنی که با این امر سازگار باشد نیاز خواهند داشت.»