کتاب غزه در بحران

کتاب غزه در بحران نوشتهٔ نوام چامسکی و ترجمهٔ محسن عسکری جهقی است. نشر ثالث این کتاب را روانهٔ بازار کرده است؛ کتابی حاوی چند مقاله درمورد حکومت و سیاست در فلسطین.

درباره کتاب غزه در بحران

کتاب غزه در بحران (Gaza in crisis) که نخستین‌بار در سال ۱۳۹۷ در ایران منتشر شد، بخش‌های گوناگونی را در بر گرفته است. این کتاب با مصاحبه‌ای با نوام چامسکی در سال ۲۰۰۷ تحت‌عنوان «سرنوشت فلسطین» آغاز شده است. این اثر دربردارندۀ مقالات و مصاحبه‌های نوام چامسکی و «ایلان پاپه» در زمینۀ مناقشۀ فلسطین و اسرائیل است که با روایت ارائه‌شده از سوی دولت اسرائیل در این زمینه، تفاوت‌های بسیاری دارد. کتاب حاضر به مخاطب کمک می‌کند از منظر تازه‌ای به این موضوع نگاه کند. هر کدام از این مقالات بر بخش‌های مهمی از وقایع تاریخی نور بیشتری افکنده و مخاطبان بیشتری را به چالش کشیده است. گفته شده است که مقالات منتخب ایلان پاپه پیش‌زمینهٔ تاریخی بسیار مناسبی برای فهم و درک فلسطین امروز در اختیار خوانندگان قرار داده است. ایلان پاپه در بخش‌های دو و سه تحولات تاریخی و نحوهٔ دخالت‌های ایالات متحدهٔ آمریکا در مسئلهٔ فلسطین را واکاوی و دلایل انکار «یوم النکبت» از سوی اسرائیل را بررسی کرده است. فصل چهارم، مقالهٔ نوام چامسکی است با عنوان «غزه ۲۰۰۹: تمام این درندگان را نابود کنید!». نوام چامسکی در این مقالهٔ بسیار تکان‌دهنده، به بررسی حملهٔ اسرائیل به نوار غزه که از دسامبر ۲۰۰۸ تا ژانویهٔ ۲۰۰۹ به طول انجامید، پرداخته است؛ درعین‌حال تحلیلی دربارهٔ رابطهٔ ایالات متحدهٔ آمریکا و اتحادیهٔ اروپا با اسرائیل ارائه و نقش مقاومت مدنی و نظامی در میان اعراب را بررسی کرده است. در فصل پنجم و هفتم، پیشرفت نهضت تشکیل یک کشور تشریح شده و قتل‌عام گستردهٔ فلسطینیان در غزه به تصویر کشیده شده است.

نوار غزه کمی بیش از دو درصد کلّ اراضی فلسطین است، اما در اخبار، رسانه‌ها و در یورش‌های بی‌رحمانهٔ اسرائیل به این ناحیه، مانند قتل‌عام گسترده‌ای که در ژانویهٔ ۲۰۰۹ روی داد و به‌طورکلی هر جا که نامی از نوار غزه به میان می‌آید، به این نکته اشاره نشده است. نوار غزه آنقدر کوچک است که در گذشته هرگز جدای از سایر اراضی فلسطین دیده نمی‌شد. باریکهٔ غزه به‌لحاظ موقعیت جغرافیایی بسیار حیاتی و دریچهٔ دریایی ورود فلسطین به دیگر نقاط جهان بوده است؛ به همین دلیل سبک زندگی در این شهر بسیار منعطف‌تر و جهانی‌تر از دیگر بخش‌های این کشور رشد کرد؛ البته سایر جوامعی هم که در عصر جدید در مدیترانهٔ شرقی، گذرگاه کشور خود با سایر بلاد هستند، وضعیتی مشابه با وضعیت غزه دارند و زندگی در آن شهرها سبک منعطف‌تری دارد. این منطقه به‌واسطهٔ نزدکی با دریا و برخورداری از مرز دریایی با مصر و لبنان، بسیار آباد بود و روزگار بسیار پررونقی را تجربه می‌کرد؛ تا اینکه اجرای پروژه‌های پاک‌سازی نژادی اسرائیل در ۱۹۴۸ میلادی، روند زندگی در این شهر را مختل کرد و آن را به نابودی کشاند.

خواندن کتاب غزه در بحران را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران تاریخ معاصر جهان و علاقه‌مندان به مطالعه درمورد حکومت و سیاست در فلسطین پیشنهاد می‌کنیم.

درباره نوام چامسکی

نوام چامسکی در ۷ دسامبر ۱۹۲۸ به دنیا آمد و تبدیل به زبان‌شناس، فیلسوفی آنارشیست و نظریه‌پردازی آمریکایی شد. در دوران کارشناسی، سخت تحت‌تأثیر «زلیگ هریس»، استاد زبان‌شناسی دانشگاه پنسیلوانیا قرار گرفت. گرایش او به دیدگاه‌های سیاسی هریس، انگیزه‌ای شد تا رشتهٔ زبان‌شناسی را برای ادامهٔ تحصیل انتخاب کند. از سال ۱۹۵۵ در مؤسسهٔ تکنولوژی ماساچوست به‌عنوان استاد زبان‌شناسی مشغول به تدریس شد و در سال ۱۹۷۶ در این مؤسسهٔ به مقام استادی رسید. از چامسکی به‌عنوان «پدر زبان‌شناسی مدرن» یاد می‌شود و نیویورک تایمز او را «مهم‌ترین دانشمند زندهٔ جهان» نامیده است. او به‌عنوان یک روشنفکر منتقد دولت‌های غربی به‌ویژه آمریکا شناخته شده است؛ زیرا مخالف دخالت نظامی آمریکا در خاورمیانه و آغاز جنگ در این منطقه بوده است. او مشکل ترورسیم در خاورمیانه را ناشی از عملکرد آمریکا و اسرائیل می‌داند؛ همچنین به یک‌جانبه‌نگری رسانه‌های غربی در برخورد با مسائل اسرائیل و فلسطین ایراد گرفته و معتقد است که در پس ظاهر بی‌طرفانهٔ رسانه‌ها، فرض‌ها و اصول ایدئولوژیکی‌ نهفته ‌است که وقتی آن‌ها را افشا می‌کنیم، فرو می‌ریزند. نوام چامسکی نویسندهٔ بیش از ۱۵۰ کتاب در زمینه‌های متفاوت است و از جوایز و عناوینی که کسب کرده، می‌توان به گوگنهایم (۱۹۷۱)، عضویت آکادمی ملی علوم (۱۹۷۲)، جایزهٔ انجمن روان‌شناسی آمریکا برای کمک‌های علمی برجسته به روان‌شناسی (۱۹۸۴)، جایزهٔ اورول (۱۹۸۷، ۱۹۸۹)، جایزهٔ کیوتو در علوم پایه (۱۹۸۸)، مدال هلمهولتز (۱۹۹۶)، مدال بنجامین فرانکلین در رایانه و علوم شناختی (۱۹۹۹)، جایزهٔ صلح سیدنی (۲۰۱۱) و بنیاد صلح عصر هسته‌ای (۲۰۱۴) اشاره کرد. عنوان برخی از کتاب‌های او عبارت است از «جنبش تسخیر»، «تروریسم غرب»، «نظام‌‌های سلطه»، «آمریکای بزرگ و حقوق بشر»، «نظم‌های کهنه و نوین جهانی»، «طرحی برای آینده»، «چه کسی بر جهان حکومت می‌کند» و «امپراتوران و دزدان دریایی» برخی از کتاب‌های او هستند و کتاب «اسرار واژه‌ها» حاوی گفت‌وشنودی میان نوام چامسکی و «اندرو مارو» است.

بخشی از کتاب غزه در بحران

«نوار غزه کمی بیش از دو درصد کل اراضی فلسطین است اما در اخبار، رسانه‌ها و در یورش‌های بی‌رحمانهٔ اسرائیل به این ناحیه، مانند قتل‌عام گسترده‌ای که ژانویهٔ ۲۰۰۹ روی داد، و به طور کلی هر جا که نامی از نوار غزه به میان می‌آید، هیچ‌گاه به این نکتهٔ ظریف اشاره نمی‌شود. نوار غزه آن‌قدر کوچک است که در گذشته هیچ‌گاه جدای از سایر اراضی فلسطین دیده نمی‌شد. تاریخ و سرگذشت نوار غزه قبل از اشغال فلسطین به دست صهیونیست‌ها تافته‌ای جدای از سایر اراضی فلسطینی نبود و همواره چه از منظر سیاسی و چه از منظر حاکمیتی و دولتی همواره بخش لاینفکی از سایر اراضی فلسطین بوده است و مهم‌تر از آن، غزه تا ۱۹۴۸ عضو طبیعی و بسیار حیاتی فلسطین به شمار می‌آمد. باریکهٔ غزه به لحاظ موقعیت جغرافیایی بسیار حیاتی و دریچهٔ دریایی ورود فلسطین به دیگر نقاط جهان بوده و هست، به همین دلیل سبک زندگی در این شهر بسیار منعطف‌تر و جهانی‌تر از دیگر بخش‌های کشور رشد کرد که البته سایر جوامعی که در عصر جدید در مدیترانهٔ شرقی گذرگاه کشور خود با سایر بلادند وضعیتی مشابه وضعیت غزه دارند و زندگی در آن شهرها سَبک منعطف‌تری دارد. این منطقه به واسطهٔ نزدیکی با دریا و برخورداری از مرز دریایی با مصر و لبنان بسیار آباد بود و روزگار بسیار پررونقی را تجربه می‌کرد تا این‌که اجرای پروژه‌های پاکسازی نژادی اسرائیل در ۱۹۴۸ روند زندگی را در این شهر مختل کرد و در نهایت به نابودی کشاند. طی سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ نوار غزه از یک شهر آباد و پررونق به اردوگاه آوارگان فلسطینی تبدیل شد و با اجرای سیاست‌های ددمنشانهٔ اسرائیل و مصر محدودیت‌های بسیار سهمگینی بر آن تحمیل شد. هر دو دولت مصر و اسرائیل اجازهٔ هرگونه تحرک برای ارتباط با جهان بیرون را از غزه سلب کردند. شرایط زندگی در غزه وضعیتی بسیار وخیم و اسفبار پیدا کرد. اسرائیل با اجرای سیاست سلب مالکیت از فلسطینیان و یهودی‌سازی فلسطین، غزه را قربانی چنین سیاست‌هایی کرد. به تدریج تعداد ساکنان این منطقه که برای قرن‌ها در غزه می‌زیستند، دو برابر شد. در ۱۹۶۷ و در آستانهٔ اشغال کشور فلسطین تبعات فاجعه‌بار انتقال عظیم جمعیت از سایر مناطق فلسطین به نوار غزه کاملاً هویدا بود. نوار غزه که روزگاری حاصلخیزترین و سرسبزترین نوار ساحلی فلسطین به شمار می‌آمد، طی دو دهه به علت کثرت بیش از اندازهٔ جمعیت و نبود زیربناهای لازم برای تأمین نیازهای جمعیت ساکن در آن به یکی از ویران‌ترین مناطق جهان تبدیل شد. اسرائیل در بیست سالهٔ ابتدایی اشغال فلسطین از ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۷ بجز مناطقی که به بهانهٔ جنگ بسته بود و خارج از مناطق جنگی، اجازهٔ برخی تحرکات را به غزه می‌داد. طی این سال‌ها ده‌ها هزار فلسطینی به عنوان کارگران غیرماهر با دستمزد ناچیز در بازار کار اسرائیل جذب شدند. بهایی که اسرائیل برای به بردگی کشیدن فلسطینیان در بازار کار خود طلب می‌کرد آن بود که از هرگونه مبارزهٔ ملی علیه دولت اشغالگر اسرائیل دست بردارند. اما زمانی که فلسطینیان زیر بار پرداخت چنین بهایی نرفتند «هدیه» نهضت کارگران نیز با مخالفت اسرائیل روبرو شد و به طور کامل از میان رفت. طی این سال‌ها تا پیمان اسلو در ۱۹۹۳ تمام کوشش اسرائیل بر آن بوده است تا نوار غزه را به صورت یک قطعهٔ مجزا و منفک از فلسطین ترسیم کند که از یک طرف صلح‌طلبان اسرائیلی امید دارند این منطقه به صورت یک منطقه خودمختار یا بخشی از مصر به رسمیت شناخته شود و از طرف دیگر ملی‌گرایان اسرائیلی آرزو دارند این منطقه را نیز به کشور اسرائیل بزرگ ملحق کنند زیرا این دسته از ملی‌گرایان افراطی صهیونیست در رؤیاهایشان قصد دارند اسرائیل بزرگ را به جای کشور فلسطین بنشانند.»