کتاب خطابه ارتجاع

کتاب الکترونیکی خطابه ارتجاع نوشتۀ آلبرت هیرشمن و ترجمۀ محمد مالجو است و انتشارات شیرازه کتاب ما آن را منتشر کرده است. در کتاب خطابه ارتجاع، آلبرت هیرشمن با شوخ‌طبعی جذاب و کنایه‌ای ظریف، دنیای پراکنده و خائنانهٔ لفاظی‌های ارتجاعی را ترسیم می‌کند که در آن شخصیت‌های عمومی محافظه‌کار، متفکران و جدل‌گرایان در ۲۰۰ سال گذشته علیه برنامه‌ها و اصلاحات مترقی بحث می‌کنند.

درباره کتاب خطابه ارتجاع

در کتاب خطابه ارتجاع مجموعه گفتارهایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند که حراست از وضع موجود را بر تغییر آن ارجح می‌دانند. نویسنده با رجوع به ساختار منطقی این گفتارها نخست آن‌ها را به ۳ گروه که به ترتیب بر اساس مفاهیم انحراف، بیهودگی و مخاطره شکل گرفته‌اند، تقسیم کرده، سپس با اشاره به مثال‌های عدیده‌ای که برگرفته از ادبیات سیاسی ۲ قرن اخیر هستند، نحوهٔ باز‌تولید این ساختار منطقی را توضیح می‌دهد.

هیرشمن انتقادات نومحافظه‌کارانه از امنیت اجتماعی و دیگر برنامه‌های رفاه اجتماعی را نقطهٔ شروع می‌داند. هیرشمن با یادآوری نظریۀ توماس همفری مارشال در مورد توسعهٔ شهروندی در غرب که به وسیلۀ آن ابعاد مدنی، سیاسی و اجتماعی شهروندی به طور متوالی به دست می‌آید، لفاظی مرتجعین را با استناد به استدلال‌هایی در مورد ۳ تا از اصلاحات عمده نشان می‌دهد:

۱. انقلاب فرانسه

۲. حرکت به سمت حق رأی جهانی در قرن ۱۹ و ۲۰

۳. نگرانی در مورد دولت رفاه در زمان او

هیرشمن نمونه‌های خود را از ۳ موج متوالی تفکر واکنشی که در پاسخ به ایده‌های لیبرال انقلاب فرانسه و اعلامیه حقوق بشر، تا دموکراتیزه‌شدن و حرکت به سوی حق رأی همگانی در قرن نوزدهم و دولت رفاه به وجود آمد، استخراج می‌کند. در قرن خودمان در هر مورد، او ۳ استدلال اصلی را مشخص می‌کند که همواره مورد استفاده قرار می‌گیرند: ۱. تز انحراف که به موجب آن هر اقدامی برای بهبود برخی از ویژگی‌های نظم سیاسی، اجتماعی یا اقتصادی ادعا می‌شود که دقیقاً برعکس آنچه مورد نظر بود، نتیجه می‌دهد. ۲. تز بیهودگی که پیش‌بینی می‌کند تلاش‌ها برای دگرگونی اجتماعی هیچ تأثیری به همراه نخواهد داشت (به سادگی قادر به ایجاد لکه‌ای در وضعیت موجود نخواهد بود.) . ۳.تز خطر که معتقد است هزینهٔ اصلاحات پیشنهادی غیرقابل قبول است زیرا دستاوردهای قبلی را به خطر می‌اندازد.

درباره  آلبرت هیرشمن

آلبرت اوتو هیرشمن (Albert Otto Hirschmann) (زادهٔ ۷ آوریل ۱۹۱۵ در برلین — درگذشتهٔ ۱۰ دسامبر ۲۰۱۲ در نیوجرسی)، اقتصاددان، اندیشمند سیاسی سدهٔ بیستم آلمانی و برندهٔ جایزهٔ لیپینکات در سال ۲۰۰۳ به خاطر تألیف کتاب هواهای نفسانی و منافع است.

خواندن کتاب خطابه ارتجاع را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب برای علاقه‌مندان به مباحث فلسفی و سیاسی مناسب است.

بخشی از کتاب خطابه ارتجاع

«این استدلال‌ها کدامند و چند موردند؟ من احتمالاً تمایل مادرزادی به تناسب دارم. برای حلاجی شیوه‌های عمده‌ای که از رهگذرشان سه حملۀ «مترقی» متوالیِ روایت مارشال مورد حمله و انتقاد و استهزا قرار می‌گرفت، من سه‌گانۀ دیگری مطرح می‌کنم: سه تز ارتجاعیِ اصلی با نام‌های تز انحراف یا تز اثر انحرافی، تز بیهودگی، و تز مخاطره. بر طبق تز انحراف، هرگونه اقدام هدفمند برای بهبود جنبه‌ای از سامان سیاسی و اجتماعی و اقتصادی فقط وضعیتی را وخیم‌تر می‌سازد که چشم‌ها به اصلاحش دوخته شده است. بنا بر تز بیهودگی، مبادرت به دگرگون‌سازیِ اجتماعی بیهوده خواهد بود و اصلاً نمی‌تواند آب را از آب تکان دهد. دست آخر بر طبق تز مخاطره، هزینۀ تغییر با اصلاح پیشنهادی چندان سنگین است که برخی دستاوردهای گرانبهای قبلی را در معرض خطر قرار می‌دهد...»