کتاب روان شناسی موسیقی

کتاب روان شناسی موسیقی نوشتهٔ سوزان هلم و ترجمهٔ سهند سلطاندوست است و گروه انتشاراتی ققنوس آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب روان شناسی موسیقی

کتاب روان‌شناسی موسیقی، پس از روان‌شناسی هنر، دومین عنوان از مجموعه «روان‌شناسی همه‌چیزِ» انتشارات راتلج است. کتاب حاضر، همچون همه کتاب‌های این مجموعه، با رویکرد نوین تجربی به علم روان‌شناسی و عمدتاً در چارچوب «عصب‌روان‌شناسی شناختی» تألیف شده است. هر یک از کتاب‌های این مجموعه را یکی از استادان و پژوهشگرانِ پرکار آن حوزه تخصصی بخصوص گرد آورده که تقریباً تمام عمر علمی و کارنامه دانشورانه‌اش را صرفاً وقف یک موضوع کرده، کتاب‌ها و مقالات و آثار مرجع و مفید فراوانی را در آن باب فراهم آورده و از این رهگذر حیطه‌ای به‌ظاهر محدود و بعضاً مهجور و ناشناخته را به عرصه‌ای فراخ و مستعد برای تحقیقات آتی بدل ساخته است. این کتاب‌ها گرچه کم‌برگ‌اند، پربارند، خوشخوان‌اند و آشکارا به نیت بهره‌مندی عموم مخاطبان، صرف‌نظر از سطح آگاهی‌شان از موضوع و پیشینه مطالعاتی‌شان، تدوین شده‌اند. 

یکی از زیرشاخه‌ها یا بخش‌های مجاور روان‌شناسی موسیقی و مرتبط با آن، یعنی موسیقی‌درمانی، امروز در پهنه علمی و عمومی با اقبالی درخور توجه مواجه شده است.

روش‌شناسی و ایده‌های پژوهشی و سرنخ‌هایی که در این گونه آثار عرضه می‌شوند، آموزنده و منبع الهام‌اند. 

کتاب روان شناسی موسیقی به این مباحث می‌پردازد:

۱. موسیقی، اهمیت و کارکردهای آن

۲. پردازش موسیقی

۳. پرورش همیشگی مهارت‌های عمومی موسیقی

۴. موسیقی در زندگی روزمره

۵. فواید موسیقی برای سلامت و رضایت خاطر

۶. مسائل مربوط به توانایی موسیقایی

۷. پرورش مهارت‌های تخصصی موسیقایی

۸. فواید موسیقی برای عملکرد فکری

خواندن کتاب روان شناسی موسیقی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های موسیقی و روان‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب روان شناسی موسیقی

«گرچه ممکن است گوش دادن را فعالیتی متمرکز به قصد تقویت فهم و درک ارزش موسیقایی در نظر بگیریم، اما در عمل شاید بنا به مجموعه‌ای از دلایل موسیقی گوش کنیم. این بدان معنا نیست که با توجه تمام گوش نمی‌دهیم. امروزه می‌توانیم از موسیقی برای تأثیرگذاری بر خلق‌وخو، برانگیختگی و احساسات خود استفاده کنیم و محیط‌هایی به وجود بیاوریم که می‌توانند شیوه‌های احساس و رفتار افراد دیگر را تحت تأثیر قرار دهند. می‌توانیم از موسیقی، در کنار چیزهای دیگر، برای کاهش اضطراب، غلبه بر عواطف قوی، ایجاد روحیه مناسب برای رفتن به مهمانی، یادآوری خاطرات یا تحریک تمرکز، و در مجموع برای افزایش رضایت خاطر خود استفاده کنیم. موسیقی همچنین می‌تواند پشتیبان روشی باشد که خود را می‌شناسانیم و رشد خود را در مقام نوع بشر ارتقا می‌دهیم. 

وقتی نوجوانیم معمولا خیلی زیاد موسیقی گوش می‌کنیم. این امر به گذران زمان، رفع کسالت، تسکین تنش و پرت کردن حواس از نگرانی‌ها کمک می‌کند. گاهی نوجوانان از موسیقی همچون وسیله‌ای برای ابراز خشم استفاده می‌کنند، به این ترتیب که با عصبانیت به اتاق خوابشان می‌روند و صدای موسیقی خود را برای بروز احساساتشان بلند می‌کنند. یکی از کارکردهای موسیقی برای نوجوانان هویت‌سازی و منتقل کردن آن هویت است. جوانان مایل‌اند با کسانی که ذائقه موسیقایی مشابه دارند دوست شوند. نوجوانان با روی آوردن به مقایسه‌های اجتماعی قادرند از گروه همتایانشان تصویر مثبت‌تری نسبت به دیگر گروه‌های شبکه خود ارائه دهند و بنابراین می‌توانند ارزیابی‌های مثبت از خود را حفظ کنند. موسیقی این روند را تسهیل می‌کند. البته گاهی ممکن است این هویت‌ها از جانب جامعه به طور کلی‌تر منفی نگریسته شوند، مثلاً در مورد کسانی که به موسیقی هِوی متال، هیپ‌هاپ، گوث یا گرانج مشغول‌اند. آهنگ‌های ضداجتماعی ممکن است منجر به اندیشه‌ها و نگرش‌های ضداجتماعی و، در برخی موارد، منجر به بروز رفتارهای پرخاشگرانه در جوانان آسیب‌پذیر شوند و شاید بر روی افرادی که آماج بدنامی قرار می‌گیرند آثار منفی داشته باشند. موسیقی‌ای که حول عواطف منفی می‌چرخد می‌تواند معضلات سلامت روانی را تشدید کند و تأثیر این مسئله می‌تواند از طریق تعامل با همتایانی با افکار مشابه در خرده‌فرهنگ‌های موسیقی بزرگنمایی شود.

موسیقی نزد جوانان در فرهنگ‌های متفاوت معانی و مقاصد مختلفی دارد. به طور کلی، موسیقی در دو بُعد فراگیر جای می‌گیرد، یکی بُعدِ غورِ درونی یا عاطفی (فردی) و دیگری بُعد درون‌فردی، بین‌فردی/اجتماعی (جمع‌گرایی). نوجوانانِ جوامعِ جمع‌گراتر برای انتقال هویت فرهنگی بیشتر از موسیقی استفاده می‌کنند تا در جوامع فردگرا. از نظر بینافرهنگی به نظر می‌رسد کارکردهای رایجی برای شنیدن موسیقی در دوران نوجوانی وجود دارد: پخش موسیقی در پس‌زمینه؛ گوش دادن متمرکز؛ ابراز احساسات منفی؛ برقراری ارتباط با سایر احساسات؛ رقصیدن؛ و در ارتباط با رفاقت، خانواده، سیاست، ارزش‌ها و هویت فرهنگی.»