کتاب درس های جامعه شناسی

کتاب درس های جامعه شناسی نوشتهٔ امیل دورکیم و ترجمهٔ سیدجمال الدین موسوی است. نشر نی این کتاب را روانهٔ بازار کرده است.

درباره کتاب درس های جامعه شناسی

کتاب درس های جامعه شناسی حاوی مجموعه‌ای از درس‌های منتشرنشده‌ٔ امیل دورکیم است؛ درس‌هایی درباره‌ٔ فیزیک اخلاقیات برای تعیین‌کردن رفتارهای اخلاقی مطابق با نمونه‌های فراوان جوامع یا نهادهای متناسب با آن‌ها. با خواندن این اثر، به دغدغه‌ٔ مؤلف برای استخراج درس‌هایی از تجربه و تاریخ برای ساماندهی وضع موجود پی می‌بریم. طبق تعریف دورکیم در کتاب «درس‌های جامعه‌شناسی» اخلاق حرفه‌ای با همان طبیعت گروه‌بندی اجتماعی و یا صنف در پیوند است و همین موضوع است که رفتار افراد را تنظیم می‌کند. مؤلف خاطرنشان می‌کند که مفهوم محیط اجتماعی به‌عنوان عامل تعیین‌کنندهٔ تحول جمعی، بالاترین اهمیت را دارد. شکی نیست که دورکیم جامعه‌شناسی را بیش از یک علم دربارهٔ جوامع می‌دید. او گمان می‌کرد که جامعه‌شناسی با فلسفه تکمیل می‌شود؛ فلسفه‌ای که درعین‌حال به‌طرز اثباتی بنیان نهاده شده است. او  در تمامی آثارش بی‌وقفه اعلام می‌کرد که اخلاقی که می‌خواهد به‌طرزی محکم و پایدار بنا نهد، مستلزم بررسی‌های متعدد پیشین دربارهٔ گروه‌های مختلف و زندگی و نقش تمامی انواع این گروه‌ها است که در بطن جوامع می‌توانند وجود داشته باشند و شرایط را برای روحیه و اصول اخلاقی افراد در آن جوامع ایجاد کنند. درس‌های حاضر در این کتاب دربارهٔ فیزیک اخلاقیات از گوناگونی‌ای که طبیعت ایجاد کرده و تاریخ توسعه داده است، سرچشمه می‌گیرند و آن‌ها را مورد توجه قرار می‌دهند. با مطالعهٔ این درس‌ها دربارهٔ اخلاق حرفه‌ای، پی خواهیم برد که آن‌ها به‌لحاظ روش همان اندازه جالب‌توجهند که به‌لحاظ نظریه.

کتاب درس های جامعه شناسی شامل ۱۸ فصل است که عبارتند از «درس اول: اخلاق حرفه‌ای»، «درس دوم: اخلاق حرفه‌ای»، «درس سوم: اخلاق حرفه‌ای»، «درس چهارم: اخلاق مدنی تعریف دولت»، «درس پنجم: اخلاق مدنی»، «درس ششم: اخلاق مدنی»، «درس هفتم: اخلاق مدنی»، «درس هشتم: اخلاق مدنی»، «درس نهم: اخلاق مدنی»، «درس دهم: تکالیف عمومی»، «درس یازدهم: قاعده منع تجاوز به مالکیت»، «درس دوازدهم: حق مالکیت»، «درس سیزدهم: حق مالکیت»، «درس چهاردهم: حق مالکیت»، «درس پانزدهم: حقوق قراردادی»، «درس شانزدهم: اخلاق قراردادی»، «درس هفدهم: حقوق قراردادی»، «درس هجدهم: اخلاق قراردادی».

خواندن کتاب درس های جامعه شناسی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به دوستداران علم جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب درس های جامعه شناسی

«مالکیت مالکیت نیست مگر آن‌که حرمت داشته باشد، یعنی مقدس باشد. ممکن است پیشاپیش تصور کنیم که مالکیت این خصلت تقدس را از انسان به‌دست آورده است؛ و زارع حرمت خویش را به زمینی که زیر و رو می‌کند، و از آن بهره می‌برد انتقال می‌دهد و تقدسی که در خود دارد، به آن می‌بخشد. در این صورت، مالکیت ارزش اخلاقی نخواهد داشت مگر آن‌چه شخصیت انسانی به آن عاریه می‌دهد: این شخصیت انسانی است که با ایجاد رابطه با چیزها و با مال‌خودکردن آن‌ها، از راه نوعی تعمیم، به آن‌ها حیثیت و اعتباری می‌بخشد. به‌نظر می‌رسد که واقعیت‌ها به‌خوبی نشان می‌دهند که مفهوم مالکیت کاملا به‌گونه‌ای دیگر شکل گرفته است. نوع مذهبیتی که غیر از مالک، هر شخص دیگری را از چیز تملک‌شده دور می‌کند، ناشی از مالک نیست، بلکه این خصلت مذهبی در اصل در خود چیز وجود داشته. چیزها به‌خودی‌خود مقدس بودند؛ زیرا چیزها پُر است از مبادی‌ای که به طرز کم‌وبیش مبهم به ذهن می‌آمدند و مالکین واقعی آن‌ها فرض می‌شدند و آن‌ها را برای نامقدسان غیرقابل دسترس می‌کردند. پس نامقدسان نمی‌توانستند به این قلمرو خدایی تجاوز کنند مگر به شرط این‌که سهم خویش را به خدایان بپردازند و کفاره بی‌حرمتی را با قربانی‌کردن بدهند. به لطف این تمهیدات پیشین آن‌ها توانستند خود را جانشین حق خدایان کنند، خود را به‌جای خدایان بنشانند. اما اگر با این ترفند خصلت مذهبی مزرعه دیگر مانعی در برابر اقدامات کشاورز ایجاد نمی‌کرد، ولی ناپدید هم نشده بود. فقط از مرکز به حاشیه تغییر مکان داده بود و در آن‌جا اثرات طبیعی‌اش را علیه همه کسانی که نسبت به آن نوعی مصونیت به‌دست نیاورده بودند، برجای می‌گذارد. خدایان از مزرعه بیرون رانده نشده بودند، بلکه به حاشیه انتقال یافته بودند. نوعی رابطه میان مالک و آنان برقرار شده بود؛ خدایان حافظان او شده بودند و مالک با مراسم دوره‌ای، تداوم عنایت آنان را به نفع خود تضمین می‌کرد. اما برای همه کسانی که خارج از آن بودند، خدایان همچنان قدرت‌هایی ترسناک باقی می‌ماندند. وای به حال همسایه‌ای که گاوآهنش با محدوده یک خدایی فقط برخورد کند! خدایان از جنگ درنمی‌گذشتند مگر در مورد آنان که دِینی که به گردن‌شان بود می‌پرداختند و با خدایان چنان رفتار می‌کردند که خدایان می‌خواستند. بدین‌قرار مزرعه از هر تاخت و تاز و غصب و تصرف خارجی در امان می‌ماند؛ حق مالکیت به نفع بعضی انسان‌ها پایه‌ریزی شده بود. این حق بنابراین ریشه‌ای مذهبی دارد؛ مالکیت انسانی جز مالکیت مذهبی و خدایی نیست که به لطف شماری اَعمال مذهبی، در دست انسان‌ها قرار گرفته است.»