کتاب انقراض ششم

کتاب انقراض ششم نوشتۀ الیزابت کلبرت و با ترجمۀ فروزنده دولت‌یاری در انتشارات باران خرد به چاپ رسیده است. موضوع کتاب که از آن با عنوان یک تاریخ غیرطبیعی نام برده شده است داستان حیات و انقراض گونه‌های زیستی‌ روی زمین است. کتاب با تلفیق تاریخ طبیعی و گزارش‌های میدانی مسیر پرفرازونشیب اکتشاف این گونه‌ها و انقراض آن‌ها را بررسی می‌کند تا به انقراض ششم برسد که میراث بشر است.

درباره کتاب انقراض ششم

گفته می‌شود که سرآغاز مبهم بوده است. در کتاب انقراض ششم نیز همین‌گونه است، دربارهٔ پیدایش یک گونهٔ جدید صحبت می‌کند که احتمالاً مربوط به یکصد هزار سال پیش است وقتی که این‌گونه هنوز نام نداشت، هیچ‌چیز دیگری هم نام نداشت؛ اما ظرفیت نام‌گذاری بر سایرین را داشت.

داستان انقراض ششم در سیزده فصل روایت می‌شود. نویسنده در هر فصل، یک گونه را به‌شیوهٔ کاملاً رمزی ردیابی می‌کند. ماستودون آمریکایی، پنگوئن عظیم، آمونیت که در پایان دوران کرتاسه همراه با دایناسورها منقرض شد. موجوداتی که در فصل‌های اولیه با آن‌ها آشنا می‌شوید، قبلاً منقرض شده‌اند و در این بخش از کتاب قرار است به موارد مهم انقراض و مسیر تاریخی پرفرازونشیب اکتشاف آن‌ها پرداخته شود. این بخش با فعالیت‌های طبیعت‌شناس فرانسوی، ژرژ کوویه شروع می‌شود. بخش اعظم قسمت دوم کتاب مربوط به زمان حال است. در قسمت‌های باقی‌مانده نیز به این موضوعات پرداخته شده است: جنگل‌های بارانی آمازون در شیب رشته‌کوه آند که به‌سرعت شروع به گرم شدن کرده است و سطح بیرونی تپه‌های مرجانی که همچون سد بزرگ هستند. نویسنده خود از این نواحی بازدید کرده است به‌دلیل تأسیس یک ایستگاه تحقیقاتی در آنجا یا دعوت‌هایی که طی رویدادهای بزرگ از او به عمل آمده بود. در آنجا دامنهٔ تغییرات کاملاً مشهود بودند. در یک فصل از کتاب نیز به نگرانی‌ها دربارۀ رویدادهای عجیب پرداخته‌ است که کم‌وبیش در حیاط پشتی خانهٔ نویسنده (و احتمالاً خانهٔ بسیاری از ما) روی می‌دهند.

الیزابت کولبرت، با بهره‌گیری از مفهوم تاریخ انقراض و توصیف گونه‌های حیرت‌انگیزی که قبلاً از بین رفته‌اند، یک گزارش جامع از حیات زمین و نابودی گونه‌ها ارائه می‌کند تا  انقراض ششم برسد که میراث بشر است. کتاب  تلفیقی از تاریخ فکری و طبیعی و گزارش میدانی با روایتی قدرتمند است.

بنا به گفتۀ نویسنده، انقراض یک موضوع بحث ناخوشایند و وحشت‌آور است و به‌همین ترتیب، انقراض جمعی نیز ناخوشایندتر است؛ اما این بحث افسونگر نیز هست. در این کتاب به هر دو جنبه از انقراض پرداخته شده است. هیجان حاصل از نکاتی که نویسنده در این خصوص کشف کرد و نیز وحشت حاصل از آن. 

عنوان‌های اصلی فصل‌های ۱۳گانۀ کتاب به قرار زیر هستند:

فصل اول: انقراض ششم

فصل دوم: دندان آسیای ماستودون

فصل سوم: پنگوئن کبیر

فصل چهارم: بخت و اقبال آمونیت‌ها

فصل پنجم: به دوران سلطهٔ بشر خوش‌آمدید

فصل ششم: دریای اطراف ما

فصل هفتم: بارش اسیدی

فصل هشتم: جنگل و درختان

فصل نُهم: جزیره بر روی خشکی

فصل دهم: پانگه‌آی جدید

فصل یازدهم: سوگرافی از کرگدن

فصل دوازدهم: ژن دیوانگی

فصل سیزدهم: موجودات پردار

کتاب انقراض ششم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

به همۀ دوستداران کتاب‌های علمی و تاریخ طبیعی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب انقراض ششم

«چند دهه پیش با انتشار اخبار مربوط به نابودی جمعیت قورباغه‌ها، برخی از افراد بسیار مطلع در همین زمینه به‌شدت نگران و تا حدودی مشکوک شدند. دوزیستان همیشه قدرت زیادی در حفظ بقاء خود داشته‌اند. حدود ۴۰۰ میلیون سال قبل، اجداد همین قورباغه‌های امروزی چهار دست‌وپا از آب بیرون خزیدند و حدود ۲۵۰ میلیون سال قبل اولین نمونه‌های سه گروه از دوزیستان مدرن متولد شدند... گروه قورباغه‌ها و وزغ‌ها، سمندرهای آبی و خشکی، سِسیلین‌ها (موجودات بسیار عجیب و بدون دست‌وپا که به خزندگان کرم مانند مشهور هستند)... بدین ترتیب می‌توان ادعا کرد که دوزیستان نه تنها قدمتی بیشتر از پستانداران یا پرندگان دارند، بلکه باید گفت که آن‌ها از زمان پیدایش اولین دایناسورها وجود داشته‌اند.

اغلب دوزیستان (این نام از یک واژهٔ یونانی به معنی «زندگی دوگانه» گرفته شده است) هنوز هم به همان جهان آبی وابسته هستند که از آن پدید آمدند. مصریان باستان تصور می‌کردند قورباغه‌ها به‌واسطهٔ جفت‌گیری زمین و آب حین دوران طغیان سالانه رود نیل زاده می‌شوند. تخم آن‌ها دارای پوستهٔ محافظ نیست اما برای رشد نیازمند رطوبت است. بسیاری از قورباغه‌ها؛ از جمله قورباغهٔ طلایی پانامایی؛ در جریان آب نهر تخم‌گذاری می‌کنند، برخی دیگر در آبگیرهای موقتی یا زیرِ زمین تخم‌گذاری می‌کنند؛ و یک گروه از آن‌ها نیز در لانه‌هایی که با کف می‌سازند تخم‌گذاری می‌کنند. علاوه بر قورباغه‌هایی که تخم‌هایشان را بر روی پشت یا درون یک کیسهٔ مخصوص حمل می‌کنند؛ برخی دیگر نیز آن‌ها را هم‌چون یک پانسمان به دور پاهایشان می‌پیچند. تا همین اواخر؛ دو گونهٔ خاص از قورباغه تخم‌هایشان را درون معدهٔ خود حمل می‌کردند و در زمان مقرر بچه قورباغه‌ها از دهانشان خارج می‌شدند (این دو نوع نیز منقرض شدند).»