کتاب چگونه فروید بخوانیم

کتاب چگونه فروید بخوانیم نوشتهٔ جاش کوهن و با ترجمهٔ صالح نجفی است و نشر نی آن را منتشر کرده است. این کتاب از مجموعه «چگونه بخوانیمِ» نشر نی است.

درباره مجموعه چگونه بخوانیم

این مجموعه بر پایهٔ فکری بسیار ساده اما تازه استوار است. بیشتر کتاب‌هایی که برای آشنایی مبتدیان با متفکران و نویسندگان بزرگ منتشر می‌شوند یا زندگی‌نامه‌هایی سروته‌زده ارائه می‌کنند یا خلاصه‌هایی فشرده از نوشته‌های عمدهٔ ایشان، یا شاید هر دوی این‌ها. «چگونه بخوانیم» برعکس، خواننده را همراه با راهنمایی‌های نویسنده‌ای کارشناس رودرروی خود نوشته‌ها می‌گذارد. نقطهٔ آغاز این کتاب‌ها این فکر است که برای نزدیک‌شدن به آن‌چه مدنظر یک نویسنده است باید به کلمه‌هایی نزدیک شوید که او در عمل به کار بسته است و باید بیاموزید که آن کلمه‌ها را چگونه بخوانید.

هر کتابِ این مجموعه به‌نحوی به خواندن نوشته‌های یک متفکر در محضر استادی کارآشنا می‌ماند. هر نویسنده حدوداً ۱۰ قطعهٔ کوتاه از کارهای متفکری را برمی‌گزیند سپس موبه‌مو آن را حلاجی می‌کند تا اندیشه‌های محوری‌شان را بازنماید و بدین‌وسیله درهای ورود به کل یک جهان فکری را به روی خواننده بگشاید. 

درباره کتاب چگونه فروید بخوانیم

هدف جاش کوهن از نوشتن کتاب چگونه فروید بخوانیم این است که بخشی از قدرت برانگیزندگی اندیشه‌های فروید را به او بازگرداند. فروید مجموعهٔ اندیشه‌هایی را از خود به یادگار نهاده که فهم ما را از جهان و از خویشتنمان به‌طرز مقاومت‌سوزی زیروزبر ساخته‌اند. همهٔ ترفندهای فرهنگ ما برای حفظ رابطهٔ آشکارا دوگانه‌اش با فروید -آشنایی سطحی با افکار او، حمله‌ها و دفاع‌های جدلی، ساده‌فهم‌کردن‌ها و دستکاری‌های مردم‌پسندــ در نهایت ترفندهایی هستند برای طفره‌رفتن از رویارویی با توان زیروزبرسازی تفکر او.

این قطعاً نه بدان معناست که رویارویی درست و اصیل با فروید بی‌بروبرگرد باید به قبول بی‌قیدوشرط گفته‌های او انجامد؛ درست برعکس، اگر کسی کارهای فروید را بدون مقاومت در برابر آن‌ها بخواند، راست آن است که آن‌ها را نخوانده است. البته هیچ‌کس نمی‌تواند با فروید مواجه شود و به هیچ‌یک از پیش‌فرض‌ها و پیش‌داوری‌هایش دست نزند.

هدف نویسنده در این ده تفسیر کوتاه بیش از همه نشان‌دادنِ این حقیقت بود که حیات درونی آدمیان در زیر نگاه نافذ و موی‌شکاف فروید چه اندازه سرشار و پیچیده و رازآمیز گردیده است. در رویارویی با همهٔ مسائل مطرح برای فروید -روان‌رنجوری‌ها، انحراف‌ها، تپق‌ها و لغزش‌های زبانی، خواب‌ها و رؤیاها، شوخی‌ها و جوک‌ها، جلسه‌های روان‌کاوی، عشق (به خویشتن یا دیگری)، یا مرگ‌- نویسنده می‌کوشد نشان دهد که دستاورد روح‌افزا و خشم‌آور فروید این بود که توانست همهٔ اقوال و اعمال ما را، هرقدر هم در ظاهر پیش‌پاافتاده و سرراست باشند، از وضوح و شفافیت عاری سازد. پس از فروید دیگر نمی‌توانیم به‌سادگی معنای هیچ گفته یا کردهٔ خویش را مفروض بگیریم: ناگزیر از قرائت هر گفته و کردهٔ خویشیم، آن هم با تن‌سپردن به این مخاطره که قرائتمان از هیچ «حقیقتی» پرده برندارد. قرائت متن‌های خود فروید که به‌رغم وضوح چشمگیرشان بی‌اندازه مرموز و مبهم‌اند، هرگز از این قاعده مستثنا نیست. اصلی که می‌توان از این کتاب دربارهٔ چگونه خواندنِ فروید استنتاج کرد این است که باید بر هر گونه ادعای مرجعیت نهایی دربارهٔ چگونه خواندن خط بطلان کشید.

خواندن کتاب چگونه فروید بخوانیم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

اگر می‌خواهید به سراغ آثار فروید بروید، این کتاب را حتما بخوانید.

بخشی از کتاب چگونه فروید بخوانیم

«اِما در حال حاضر احساس می‌کند مجبور است تنهایی برای خرید از خانه بیرون نرود. به‌عنوان دلیل به خاطره‌ای از دوازده‌سالگی (اندکی پس از بلوغ) اشاره می‌کند. او برای خرید چیزی به مغازه‌ای می‌رود، می‌بیند که دو فروشنده (که یکی‌شان را می‌تواند به یاد بیاورد) با هم به او می‌خندند و او با یک‌جور احساس ترس پا می‌گذارد به فرار. وقتی فکر می‌کند به یاد می‌آورد که آن دو نفر به لباس‌هایش می‌خندیدند و یکی‌شان در او نوعی لذت جنسی ایجاد می‌کرد.

رابطهٔ این دو پاره [با یکدیگر] و تأثیر آن تجربه را نمی‌شود فهمید. اگر اِما از این‌که به لباس‌هایش می‌خندند احساس ناراحتی می‌کرده مدت‌ها پیش می‌بایستی از دست آن خلاص می‌شد، از زمانی که مثل خانم‌های عاقل و بالغ لباس می‌پوشد. وانگهی اگر مسئله لباس‌هایش باشد فرقی نمی‌کند تنهایی خرید برود یا به‌اتفاق کسی. گواهِ این‌که او صرفاً محتاج حمایت نیست این واقعیت است که، مانند مورد ترس از اماکن عمومی (آگورافوبیا)، حتا همراهی کودکی خردسال هم کفایت می‌کند تا اِما احساس امنیت کند. واقعیت دیگری که با این همه نمی‌خواند این است که یکی از دو فروشنده در اِما لذت جنسی ایجاد کرده است؛ در این مورد هم فرقی نمی‌کرد که اما تنها بود یا کسی همراهش می‌بود. بدین‌قرار، خاطره‌های زنده‌شده نه احساس اجبار او را تبیین می‌کنند نه تکلیف نشانه‌های بیماری او را روشن می‌سازند.

کاوش‌های بعدی از خاطرهٔ دومی پرده برداشت که او درذهن‌داشتنِ آن را در لحظهٔ وقوع صحنهٔ اول انکار می‌کند. شاهدی هم برای اثبات این قضیه وجود ندارد. وقتی اِما دختری هشت‌ساله بوده دو بار به مغازهٔ کوچکی می‌رود تا آب‌نبات‌چوبی بخرد و مغازه‌دار از روی لباس دخترک را آزار می‌دهد. به‌رغم این نخستین تجربه، او دوباره به همان مغازه می‌رود؛ بعد از بار دوم دیگر پا در آن‌جا نمی‌گذارد. حالا خودش را سرزنش می‌کند که چرا بار دوم به آن مغازه رفته، انگار که دلش می‌خواسته از آن طریق مغازه‌دار را تحریک به تجاوز بکند. راستش حالتی از «وجدان معذبی سرکوبگر» از قرار معلوم ریشه در این تجربه دارد.»