کتاب جمهوری خلق نسیان

کتاب جمهوری خلق نسیان با عنوان اصلی The People’s Republic of amnesia: Tiananmen revisited نوشتهٔ «لوئیزا لیم» و ترجمهٔ «مسعود یوسف حصیرچین» و منتشرشده توسط گروه انتشاراتی ققنوس، اثری پژوهشی و روایی دربارهٔ وقایع میدان تیان‌آنمن و پیامدهای آن در چین معاصر است. این ناداستان در دستهٔ تاریخ معاصر، سیاست و جامعه‌شناسی قرار گرفته و با رویکردی مستند، به بررسی سرکوب جنبش دانشجویی ۱۹۸۹ میلادی، فراموشی جمعی و تأثیرات آن بر نسل‌های مختلف چینی پرداخته است. کتاب با ترکیب روایت‌های شخصی و تحلیل‌های اجتماعی، تصویری از جامعه‌ای ارائه می‌دهد که حقیقت تاریخی را به بهای ثبات و رفاه کنار گذاشته است. نسخهٔ الکترونیکی این اثر را می‌توانید از طاقچه خرید و دانلود کنید.

درباره کتاب جمهوری خلق نسیان اثر لوییزا لیم

کتاب «جمهوری خلق نسیان» (تجدید دیدار با تیان آنمن) اثری است که به بررسی یکی از مهم‌ترین و درعین‌حال سانسورشده‌ترین وقایع تاریخ معاصر چین پرداخته است؛ سرکوب خونین میدان «تیان‌آنمن» در سال ۱۹۸۹ میلادی. این کتاب در سال‌های پس از این رویداد نوشته شده و نویسنده با تکیه بر مصاحبه‌های عمیق، روایت‌های شاهدان عینی و پژوهش‌های میدانی، کوشیده تصویری از فرایند فراموشی جمعی و حذف حافظهٔ تاریخی در جامعهٔ چین ارائه دهد. «لوئیزا لیم»، این روزنامه‌نگار و پژوهشگر با نگاهی موشکافانه به این می‌پردازد که چگونه حکومت چین با ابزارهای مختلف ازجمله سانسور، تبلیغات و بازنویسی تاریخ، موفق شده است خاطرهٔ تیان‌آنمن را از حافظهٔ عمومی پاک کند.

این کتاب علاوه‌بر روایت سرکوب، به زندگی و سرنوشت فعالان دانشجویی، سربازان، هنرمندان و خانواده‌های قربانیان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه این رویداد بر هویت ملی، سیاست و فرهنگ چین سایه انداخته است؛ همچنین این اثر به تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و روانی این فراموشی بر نسل‌های بعدی و نقش آن در شکل‌گیری جامعهٔ امروز چین می‌پردازد. نویسنده با روایت‌های شخصی و تحلیل‌های تاریخی، خواننده را به سفری در لایه‌های پنهان تاریخ معاصر چین می‌برد و پرسش‌هایی اساسی دربارهٔ حقیقت، حافظه و مسئولیت جمعی مطرح می‌کند.

چاپ دوم کتاب «جمهوری خلق نسیان» در سال ۱۴۰۳ روانهٔ بازار کتاب ایران شده است. این ناداستان نخستین‌بار در سال ۲۰۱۴ توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شد.

خلاصه کتاب جمهوری خلق نسیان

ناداستانِ «جمهوری خلق نسیان» با روایتی مستند و چندلایه، به‌سراغ وقایع میدان تیان‌آنمن و پیامدهای آن در چین معاصر رفته است. نویسنده با روایت سرگذشت سربازان، دانشجویان، هنرمندان و فعالان سیاسی، تصویری از جامعه‌ای ارائه می‌دهد که میان یادآوری و فراموشی دست‌وپا می‌زند. بخش‌هایی از کتاب به تجربهٔ سربازانی می‌پردازد که در سرکوب شرکت داشتند و سال‌ها بعد با احساس گناه و انزوا زندگی می‌کنند. در مقابل، روایت دانشجویانی که در جنبش شرکت کردند یا به زندان افتادند یا به تبعید رفتند، نشان می‌دهد که چگونه سرنوشت فردی و جمعی آنان برای همیشه دگرگون شد. کتاب حاضر به نقش دولت در بازنویسی تاریخ و حذف خاطرهٔ جمعی می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه سانسور، تبلیغات و سیاست‌های آموزشی، حافظهٔ تاریخی را تضعیف کرده‌اند. روایت‌هایی از خانواده‌های قربانیان، هنرمندانی که آثارشان اجازهٔ نمایش ندارند و فعالانی که در تبعید یا سکوت به سر می‌برند، لایه‌های مختلف این فراموشی را آشکار می‌کند. «لوئیزا لیم» به تغییر ارزش‌ها در جامعهٔ چین، گذار از آرمان‌گرایی سیاسی به مادی‌گرایی و موفقیت اقتصادی و شکاف نسلی میان کسانی که وقایع ۱۹۸۹ میلادی را به یاد دارند و نسل جوانی که چیزی از آن نمی‌داند، پرداخته است.

چرا باید کتاب جمهوری خلق نسیان را خواند؟

این کتاب با روایتی مستند و چندصدایی، به یکی از مهم‌ترین و کمترگفته‌شده‌ترین وقایع تاریخ معاصر چین می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه یک جامعه می‌تواند با فراموشی جمعی، گذشتهٔ خود را بازنویسی کند. خواندن این اثر فرصتی است برای درک عمیق‌تر از سازوکارهای قدرت، سانسور، شکل‌گیری حافظهٔ جمعی و تأثیرات روانی و اجتماعی سرکوب بر افراد و نسل‌ها؛ همچنین این کتاب با روایت‌های شخصی و تحلیل‌های تاریخی، مخاطب را به تأمل دربارهٔ مسئولیت فردی و جمعی در برابر حقیقت و تاریخ دعوت می‌کند.

خواندن کتاب جمهوری خلق نسیان را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم؟

این کتاب برای علاقه‌مندان به تاریخ معاصر، سیاست، جامعه‌شناسی و مطالعات حافظهٔ جمعی مناسب است. پژوهشگران، دانشجویان علوم انسانی، روزنامه‌نگاران و کسانی که دغدغهٔ سانسور، سرکوب سیاسی و تأثیرات آن بر جامعه را دارند، از مطالعهٔ این اثر بهره خواهند برد؛ همچنین این کتاب به کسانی که به‌دنبال شناخت عمیق‌تر از تحولات چین و پیامدهای اجتماعی و روانی سرکوب‌های سیاسی هستند، پیشنهاد می‌شود.

درباره لوییزا لیم

«لوییزا لیم» ( Louisa Lim) روزنامه‌نگار و نویسنده و هم‌مجری پادکست تحسین‌شدهٔ «The Little Red Podcast» دربارهٔ چین است. دکترای روزنامه‌نگاری خود را از دانشگاه موناش با رساله‌ای با عنوان «در جست‌وجوی پادشاه کاولون: بحران هویت هنگ‌کنگ و آفرینش رسانه‌ای یک نماد» دریافت کرد؛ سپس دانشیار دانشگاه ملبورن و مدرس روزنامه‌نگاری صوتی و پادکست‌سازی شد. او در لندن از پدری چینی - سنگاپوری و مادری بریتانیایی متولد شد و بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۳ به‌مدت یک دهه به‌عنوان خبرنگار خارجی بی‌بی‌سی و ان‌پی‌آر در چین فعالیت کرد. نخستین کتاب او به نام «جمهوری خلق نسیان»، نامزد نهایی جوایز «اورول» و «هلن برنشتاین» شد و کتاب دومش، «شهر پاک‌نشدنی: مصادره و مقاومت در هنگ‌کنگ» در سال ۲۰۲۳ به فهرست نهایی چند جایزهٔ مهم از جمله جایزهٔ ادبی نخست‌وزیر استرالیا و جایزهٔ «استلا» راه یافت و در سال ۲۰۲۴ برندهٔ جایزهٔ OpenBook تایوان در بخش آثار ترجمه‌شده شد.

این کتاب یا نویسنده چه جوایز و افتخاراتی کسب کرده است؟

کتاب «جمهوری خلق نسیان» به مرحلهٔ نهایی جوایز معتبر «اورول» و «هلن برنشتاین» راه یافته و اثر دوم «لوییزا لیم» با عنوان «شهر پاک‌نشدنی: مصادره و مقاومت در هنگ‌کنگ» نیز در سال ۲۰۲۳ در فهرست نامزدهای نهایی چند جایزهٔ مهم از جمله جایزهٔ ادبی نخست‌وزیر استرالیا و جایزهٔ «استلا» قرار گرفته و سرانجام در سال ۲۰۲۴ موفق به دریافت جایزهٔ OpenBook تایوان در بخش آثار ترجمه‌شده شده است.

نظر افراد یا مجله‌های مشهور درباره این کتاب چیست؟

- در روزنامهٔ گاردین (The Guardian) این کتاب به‌عنوان اثری قدرتمند شناخته شده که روند «حذف حافظهٔ جمعی» دربارهٔ سرکوب میدان «تیان‌آن‌من» در  ۱۹۸۹ میلادی را به‌خوبی بررسی کرده و جامعه‌ای اُرولیایی را به‌تصویر کشیده که حافظه برای آن خطرناک است.

- Kirkus Reviews این کتاب را اثری مؤثر و قوی دانسته که نشان می‌دهد چگونه موفقیت اولیهٔ حکومت در ایجاد فراموشی جمعی، بعدتر در حال فروپاشی است.

- LSE Review of Books خواندن کتاب حاضر را قانع‌کننده و جذاب توصیف کرده است.

بخشی از کتاب جمهوری خلق نسیان

«صدر مائو هنوز بر میدان تیانفوی شهر جنگدو در جنوب‌غربی چین نظارت می‌کند، دست مرمر سفید غول‌پیکرش به نشانهٔ استقبال و احترام یا، آن‌طور که محلی‌ها به‌شوخی می‌گویند، مانند کسی که در ماژونگ ۵ یوآن شرط می‌بندد کشیده شده است. محلی که او از آن نگهبانی می‌کند زمانی یک کاخ امپراتوری را در خود جای می‌داد که در دوران انقلاب فرهنگی به دست گارد سرخ با خاک یکسان شد. در آن زمان، صدر مائو همچون یک بینای کل بر شهر مسلط بود. امروزه، ب‌ام‌وها و آئودی‌ها بی‌اعتنا به سکاندار بزرگ از جلو پای او رد می‌شوند و او بیش از هر چیز شبیه یک مأمور پلیس راهنمایی و رانندگی بی‌عرضه است. با دنبال کردن افق دیدش می‌بینید که دارد مغازهٔ لویی ویتونی را دید می‌زند که روبه‌روی فروشگاه گوچیِ تازه‌تأسیسی قرار دارد. شب‌ها، گردشگران چینی در میدان جمع می‌شوند تا از فواره‌های موزیکال و حرکات موزونشان عکس بگیرند.

مائوی جنگدو شاهد خاموش یکی از داستان‌های بزرگ ناگفتهٔ سال ۱۹۸۹ است. ده‌هاهزار نفر به دور از لنز دوربین‌های خارجی در این خیابان‌ها رژه رفتند، پیش پای صدر مائو اردو زدند و اعتصاب غذای کوچک‌تری به راه انداختند. وقتی میدان تیان‌آنمن را به‌زور از دانشجویان پاکسازی کردند، میدان تیانفوی جنگدو را هم پاکسازی کردند، اگرچه عملیات تخلیهٔ این‌جا تا حد زیادی مسالمت‌آمیز بود. با این همه، آنچه پس از آن اتفاق افتاد تاکنون هرگز تعریف نشده است. من تلاش کرده‌ام اتفاقاتی را که در جنگدو افتاد کنار هم قرار دهم، تکه‌های خاطرات، تلگرام‌های ازطبقه‌بندی‌خارج‌شدهٔ دیپلمات‌های ایالات متحده، خاطرات، گزارش‌هایی که در همان زمان با عجله نوشته شدند، تصاویر آن موقع و همین‌طور روایت‌های مورد تأیید دولت چین را که بلافاصله پس از ماجرا منتشر شد. با محلی‌هایی که در این رویدادها دستگیر شدند صحبت کرده‌ام و همین‌طور بسیاری از خارجیانی ــ کارشناسان، مسافران، معلمان انگلیسی یا دانشجویان ــ را پیدا کردم که در آن زمان در جنگدو شاهد نوعی توحش بودند.»