کتاب اسلام و جهانی شدن

کتاب اسلام و جهانی شدن نوشتهٔ جمعی از نویسندگان است و محمدرضا دهشیری گردآوری مطالب این اثر را بر عهده داشته است. انتشارات علمی و فرهنگی این کتاب را منتشر کرده است.

درباره کتاب اسلام و جهانی شدن

کتاب اسلام و جهانی شدن ۱۱ مقاله از اسلام‌پژوهانی است که به در در حوزهٔ اسلام و جهانی شدن به تحقیق پرداخته‌اندو. محمدرضا دهشیری گردآوری این مقاله‌ها را عهده‌دار بوده است. مقالات گزیده در این مجموعه گواه آن است که رابطۀ میان اسلام و جهانی شدن باید از ابعاد فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حقوقی مورد بررسی قرار گیرد. گسترهٔ این مباحث و تجزیه‌وتحلیل رابطۀ میان اسلام و جهانی شدن از سوی صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف حاکی از آن است که این موضوع باید از منظر مطالعات میان‌رشته‌ای مورد واکاوی قرار بگیرد.

مقالۀ نخست با عنوان «شمول‌گرایی و انحصارگرایی؛ مبانی تاریخی هویت جمعی، ملی و جهانی مسلمانان» به قلم «آیرا ام. لاپیداس» است. عنوان مقالۀ دوم «نظریۀ جهانی شدن و کنش اسلامی» است که آن را «استفان ورتیگنس» و «فیلیپ ان. ساتن» به‌رشتۀ تحریر درآورده‌اند. مقالۀ سوم با عنوان «جهانی شدن و ارزش‌های بینافرهنگی، سیاست هویت و قضاوت» تألیف «علی مزروعی» است. عنوان مقالۀ چهارم «هلال اسلامی؛ اسلام، فرهنگ و جهانی شدن» به قلم «لئونارد آ. استون» است. پنجمین مقاله با عنوان «مطالعۀ فرهنگ و سیاست اسلامی، مرور کلی و ارزیابی» را :منصور معدل» به‌نگارش درآورده است. عنوان مقالۀ ششم «اسلام، تحول سیاسی و جهانی شدن» و مؤلف آن «سعید امیرارجمند» است. مقالۀ هفتم با عنوان «ویژگی‌های دموکراسی اسلامی» را «ری تکیه» نگاشته است. مقالۀ هشتم با عنوان «نقش حقوق اسلامی در نظم نوین جهانی» نوشتۀ «علی احمد» است. عنوان مقالۀ نهم «همکاری میان مسلمانان و مسیحیان در قرن بیست‌و‌یکم؛ برخی از چالش‌های جهانی و راهکارهای راهبردی» است که «سها تاجی‌ -‌ فاروقی» آن را به‌رشتۀ تحریر درآورده است. مقالۀ دهم با عنوان «سرشت جهانی شدن و جهان اسلام» به قلم «مسودوال آ. چودری» به‌رشتۀ تحریر درآمده است. مقالۀ یازدهم با عنوان «درآمدی بر پسااسلام‌گرایی» نوشتۀ «آصف بیات» است. این مقاله، که جهت‌گیری آن به سوی آینده است، با اشاره به موفقیت‌های چشم‌گیر جنبش‌های دینی در کشورهای عربی، بازخیزی اسلامی را بسیار محتمل می‌داند.

خواندن کتاب اسلام و جهانی شدن را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران عرصۀ الهیات و دین‌پژوهی و دانشجویان و صاحب‌نظران حوزۀ روابط بین‌الملل پیشنهاد می‌کنیم.

درباره آصف بیات

آصف بیات در سال ۱۳۳۳ به دنیا آمد. او محقق و نویسندهٔ ایرانی و استاد جامعه‌شناسی دانشگاه لایدن در هلند بوده است. پیش‌تر به‌مدت ۱۷ سال، استاد دانشگاه آمریکایی قاهره (AUC) بوده است. در دوران نوجوانی به تهران نقل‌مکان کرد، در رشتهٔ علوم سیاسی در دانشکدهٔ علوم سیاسی و اجتماعی دانشگاه تهران پذیرفته شد و به عالم سیاست روی آورد. در اواخر دههٔ ۱۳۵۰، تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه کنت در بریتانیا ادامه داد و نقش کارگران در انقلاب سال ۱۳۵۷ را به‌عنوان موضوع پایان‌نامه دکترایش انتخاب کرد که با نام «کارگران و انقلاب در ایران» به چاپ رسید؛ سپس در سال ۱۹۸۶ میلادی به مصر نقل‌مکان کرد تا در دانشگاه آمریکایی قاهره درس بدهد. بسیاری از تحقیقات او بر مسائل اجتماعی آن کشور متمرکز شد و کتاب «کار، سیاست، و قدرت» را به رشتهٔ تحریر درآورد که دربارهٔ تجربهٔ مصر از مشارکت کارگری از زمان ریاست‌جمهوری «جمال عبدالناصر» بود. «پسا اسلام‌گرایی»، «انقلاب بدون انقلابیون»، «انقلاب را زیستن» و «سیاست‌های خیابانی» از دیگر آثار مکتوب آصف بیات هستند.

بخشی از کتاب اسلام و جهانی شدن

«به رغم بنیاد مدنی و شبه‌سکولار بهار عربی، نگرانی‌های بسیاری در باب احیای قریب‌الوقوع بنیادگرایی اسلامی در منطقه ابراز شده است. حامیان حکومت‌های سرنگون‌شده، سیاست‌مداران راست‌گرای ایالات متحد و اسرائیل و نیز گروهی از کارشناسان غربی می‌خواهند در این قیام‌ها بذرهای نوعی بازخیزی اسلام‌گرایانه را ملاحظه کنند؛ به‌گونه‌ای‌که شرق‌شناس معروف، برنارد لوئیس، که فقط چند هفته در صحنۀ انقلاب‌های تاریخی مردم برای سرنگونی دیکتاتورهای عرب حضور داشت، تأکید کرد که مسلمانان خاورمیانه واقعاً آمادگی انتخابات آزاد و عادلانه و دموکراسی را ندارند و بهترین چیزی که می‌توانند به آن امید داشته باشند، رویۀ شورایی‌ ملهَم از شریعت است (Lewis, ۲۰۱۱). هراس از «اسلام‌گرایی احیاشده» در انقلاب‌های کشورهای عربی زمانی شدت گرفت که احزاب دینی –‌حزب النهضه در تونس، اخوان‌المسلمین و سلفی‌های حزب النور در مصر و حزب عدالت و توسعه در مراکش‌– در انتخابات عمومی پاییز ۲۰۱۱ موفقیت‌های چشمگیری کسب کردند.

دست‌کم در کوتاه‌مدت، نمی‌توان امکان بازخیزی دینی را از سوی قدرت‌های اجتماعی که سال‌ها تحت ستم حکومت‌های غیردموکراتیک سکولار بوده‌اند، منتفی دانست. در واقع، از میان بردن حکومت‌های استبدادیْ عرصه‌های اجتماعی و سیاسی را برای بروز همه نوع اندیشه و عمل –‌واپس‌رو، پیش‌رو، دینی یا سکولار‌–می‌گشاید. ظهور ناگهانی گروه‌های سلفی در جوامع درگیر بهار عربیْ نگرانی بجایی را در باب تضعیف آزادی‌های فردی، بیان هنری و حقوق جنسیتی موجب شده است. در چنین فرصت‌های زودگذر برای اتحاد دوباره و نوسازی، تضمینی وجود ندارد که نظم دموکراتیکی برقرار شود. این مهم کاملاً به مبارزه‌های شدید و پی‌درپی برای برتری در میان قدرت‌های سیاسی متعدد –‌شناخته‌شده و ناشناخته، قدیمی و جدید‌ منوط است که حرکت‌های انقلابی تمایل به آزادسازی آن دارند؛ همچنین به چگونگی رفتار بقایای حکومت‌های ساقط‌شده و متحدان داخلی و خارجی‌ آن‌ها.»