کتاب جامعه شناسی - تاریخ اقدام عمومی

کتاب جامعه شناسی - تاریخ اقدام عمومی نوشتهٔ رنو پر و ژیل پله و ترجمهٔ مجید وحید است و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.

درباره کتاب جامعه شناسی - تاریخ اقدام عمومی

کتاب جامعه‌شناسی ــ تاریخِ اقدام عمومی را دو متخصص صاحب‌نام رشته‌ٔ سیاست‌گذاری عمومی در فرانسه، رُنو پِر و ژیل پُله، تدوین کرده‌اند. آن‌ها در کتاب خود تحول این رشته در ایالات متحده آمریکا و فرانسه را دنبال کرده و نشان داده‌اند این رشته‌ٔ جدید چگونه علوم سیاسی در غرب را متحول کرده است. آنان، همچنین، آشکار ساخته‌اند که رشته‌ٔ سیاست‌گذاری عمومی، به‌رغم وابستگی به حوزه‌ٔ علوم سیاسی، تا چه اندازه از دستاوردهای دیگر رشته‌های علوم اجتماعی و علوم انسانی نظیر جامعه‌شناسی و تاریخ بهره برده است. به‌زعم نویسندگان این کتاب در مطالعه‌ٔ سیاست‌های عمومی دولت باید از جامعه‌شناسیِ تاریخیِ سیاست‌گذاری‌های عمومی گذر کرد و از امکانات رهیافت جامعه‌شناسی ــ تاریخِ اقدام عمومی بهره برد تا فهمی عمیق‌تر از این سیـاست‌ها و منـاسباتشان به دست آید. آن‌هـا در این کتـاب بنیادهای معرفت‌شناسی و روش‌شناسی این رهیافت را به بحث گذاشته‌اند.

کتاب همچنین فرصتی است برای آشنایی با جامعه‌شناسی تاریخی دولت، سیر این حوزهٔ مطالعاتی و نویسندگان برجستهٔ آن و تأثیر این شاخه از مطالعات جامعه‌شناسی بر سیاست‌گذاری عمومی. جامعه‌شناسی تاریخی دولت، به‌نوبهٔ خود، زمینه‌ساز ظهور جامعه‌شناسی‌تاریخِ اقدام عمومی شده است و نویسندگان در این کتاب به‌خوبی توانسته‌اند تمایز میان این دو را در بعد روش‌شناسی آشکار سازند.

بحث‌های جامعه‌شناسی‌تاریخ در این کتاب اساساً معطوف به تجربه‌های فرانسوی است. در واقع به باور نگارنده، این کتاب شرحی است بر سنت فرانسوی سیاست‌گذاری عمومی. مطالعات سیاست‌گذاری عمومی به‌تبع آمریکا و با تأخیر در فرانسه به راه افتاده است. اما فرانسویان به این مطالعات جنبهٔ فرانسوی داده‌اند و جامعه‌شناسی‌تاریخ را به‌جای جامعه‌شناسی تاریخی نشانده‌اند و اقدام عمومی را بر سیاست‌گذاری عمومی ترجیح داده‌اند. این چنین است که رهیافت «جامعه‌شناسی‌تاریخِ اقدام عمومی» تأسیس شده و متمایل به توسعهٔ خود به آن سوی مرزهای فرانسه و خصوصاً آمریکاست تا در پی گرفتن، دادنی هم روی داده باشد.

نویسندگان در این کتاب نشان می‌دهند که چگونه رهیافت جامعه‌شناسی‌تاریخِ اقدام عمومی، امکانات مناسبی را برای فهم دولتی‌شدن، اداری‌سازی جامعه و شکل‌گیری مقوله‌های اجتماعی فراهم می‌سازد. این رهیافت، به‌علاوه، زمینه‌ساز به دست آمدن فهمی در خور در خصوص دانش‌های حکومت و بسیج دانش‌ها برای شکل دادن به اقدام عمومی کارآمد است.

نویسندگان در آخر نشان می‌دهند که چگونه جامعه‌شناسی‌تاریخِ اقدام عمومی زمینه‌ساز مطالعات علمی دقیق در باب موضوعاتی اساسی نظیر گردش سیاست‌گذاری‌های عمومی، جهانی‌شدن و ساخت جامعهٔ اروپا شده است.

در پایان به‌زعم نویسندگان، جامعه‌شناسی‌تاریخِ اقدام عمومی وسیله‌ای است برای کمک به تصمیم، یعنی همان چیزی که در آغازْ علوم سیاست‌گذاری به دنبال آن بودند، با این تفاوت که در اینجا کمک به تصمیم متأخر بر مطالعات عمیق و دقیق دانشگاهی است.

خواندن کتاب جامعه شناسی - تاریخ اقدام عمومی را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزهٔ جامعه‌شناسی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب جامعه شناسی - تاریخ اقدام عمومی

«از فردای جنگ جهانی دوم، علم اداری با تبدیل گشتن به شاخه‌ای از علم سیاست آمریکایی ویژگی آکادمیک کسب کرد. در این هنگام شماری از نویسندگان این علم ادارهٔ عمومی را که آشکارا هنجاری و اصلاح‌گرایانه است به زیر سؤال می‌کشند. اینان جوانان راه‌یافته به عرصهٔ دانشگاه هستند که چیزی از دکتر شدنشان نمی‌گذرد. نزد آنان هیچ علم اداری ممکن نیست مگر این که جایگاه ارزش‌های هنجاری در آن روشن شود [Dahl, ۱۹۴۷]. آن‌ها به دنبال حرفه‌ای‌سازی علم ادارهٔ عمومی از نظرگاه دانشگاهی و «رشته‌سازی» این علم حکومت هستند؛ علمی که کارهایش را کارورزان و اصلاح‌گرانی ایجاد کرده بودند که همین جوانان نویسندهٔ پس از جنگ را پرورانده بودند. پیوندهای محکم میان پروژه‌های اصلاحی و علم سیاست که از چرخشگاه قرن ۱۹ به ۲۰ پدید آمده بود، از این زمان به وسعت به زیر سؤال کشیده شد و مورد نقد قرار گرفت. با نهادینه‌شدن علم سیاست، برداشت اصلاحی که حول موضوعات شهری شکل یافته بود به حاشیه رانده شد.

نگرش «علمی»، عقلانی، کارکردی، و به‌ویژه هنجاری و دستوری و هم‌چنین سیستمیکِ (به معنای مورد نظر دیوید استون) سیاست‌گذاری‌های عمومی به‌سرعت موجبات نقدهایی جدی را در عرصهٔ آکادمیک پدید آورد. با وجود این، همین نگرش، در قلمروهای کارشناسی، یاری به امر تصمیم، مدیریت عمومی و، در سطحی عمومی‌تر، نزد تصمیم‌گیران از اقبالی سریع و پایدار برخوردار شد. یکی از رویارویی‌های مهم نسبت به این نگرش را در کارهای هربرت سایمون می‌توان یافت که به ایجاد مفهوم «خردگرایی محدود» منجر شد [۱۹۵۷, ۱۹۵۸]. کاری که با نوشته‌های رابرت دال و چارلز لیندبلوم ادامه یافت Braybrooke et Lindblom, ۱۹۷۰ [Dahl et Lindblom, ۱۹۵۹; Dahl, ۱۹۶۱; Lindblom, ۱۹۵۹, ۱۹۶۸, ۱۹۷۹];. اینان جریان‌های پلی‌آرشیک و تدریجی یا اینکرمانتال [در تحلیل سیاست‌گذاری‌های عمومی] را پدید می‌آورند. نقطهٔ عزیمت این سه، نقد نسبتاً تندی بر مطالعات تصمیم‌گیری و ادارهٔ عمومی است. به‌زعم آن‌ها، این مطالعات جنبهٔ هنجاری و نظری زیادی داشته و از واقعیات تجربی آن‌گونه که قابل‌مشاهده هستند و رفتارهای انسانی بدان صورت که با مشاهدات گوناگون و تجربه‌های اجتماعی‌روان‌شناختی یا شناخت‌شناسانه به دست می‌آیند به دورند. این گسست از مطالعات ادارهٔ عمومی به‌خوبی در مقالهٔ رابرت دال [۱۹۴۷] که به معنایی راه را بر یک علم اجتماعی تمام‌عیار اداری باز می‌کند دیده می‌شود. این سیاست‌شناس آمریکایی در واقع نشان می‌دهد که برقرار ساختن پیوند میان مطالعات اداری و یک علم ادارهٔ عمومی، مشکل‌زاست. آنچه دال را می‌آزارد اساساً «ارائهٔ قوانین جهان‌شمول یا ادعای امکان انجام آن است» [۱۹۴۷, p.۱].

از نگاه او علم ادارهٔ عمومی مستلزم شناخت‌هایی عمیق‌تر و دقیق‌تر از «انسان اداری» است و [در قالب آن] عقلانیت انضمامی این انسان باید مطالعه شود. بدین ترتیب، دال بر این اعتقاد است تا زمانی که جایگاه ارزش‌های هنجاری روشن نشود، تا وقتی که سرشت «انسان اداری» بهتر فهمیده نشده و رفتار او بیشتر قابل پیش‌بینی نگشته، و بالاخره تا هنگامی که مجموعهٔ محکمی از مطالعات تطبیقی که فراتر از تجربه‌های محدود تاریخی و جغرافیایی به اصول و عمومیت‌ها راه می‌برد شکل نگرفته، هیچ علم ادارهٔ عمومی ممکن نخواهد بود. این است بنیان نقد او: جهل در خصوص رابطهٔ میان «اصول» ادارهٔ عمومی و مطالعهٔ کاربرد آن در محیطی اجتماعی، تاریخی و جغرافیایی. او حتی نهایتاً خود را در مقابل این پرسش قرار می‌دهد که آیا واقعاً می‌توان از وجود اصول مستقل از محیط سخن به میان آورد. بنابراین، ما این‌جا در بطن پرسش از ویژگی ذاتاً اقتضایی و ناگزیر متکی به بافت کنش‌های انسانی هستیم.»